Valeriaan
Valeriana officinalis - Caprifoliaceae
Voorzaaien kweken en oogsten

Valeriaan soorten

Valeriaan is een plant die soms tot 120 centimeter hoog kan worden. De plant maakt een soort scherm-achtige bloemtrossen maar is géén lid van de schermbloemenfamilie. In het wild komt valeriaan ook veel voor want het is een inheemse plant. Meestal groeit valeriaan langs sloten, kanalen en in de buurt van loofbossen.

Heb je last van katten in de moestuin, plant dan zeker geen valeriaan. Katten zijn dol op dit plantje. Valeriaan wordt dan ook wel eens kattenkruid genoemd, maar heeft niets te maken met wild kattenkruid. Het blad van de plant doet enigszins aan bladselderij denken, al zie je toch ook duidelijke verschillen.

Valeriaan zaaien en planten

Wanneer kan je valeriaan zaaien?
Valeriaan zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van mei tot juli.
Wanneer kan je valeriaan planten?
Valeriaan planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van april tot augustus.

Hoewel valeriaan meerjarig is kan je deze prima zelf zaaien. We zaaien het wel eens aan de waterkant, op plekken waar het in het wild ook vaak groeit. Valeriaan komt op deze manier veelvoudig in het wild voor.

Valeriaan zaaien

Het makkelijkste is om het op een vochtige plek direct in de vollegrond te zaaien, maar je kunt ook in kweekpotjes beginnen. Voorzaaien maakt het makkelijker om de plantjes straks een mooi gekozen plekje te geven. Als je valeriaan zaait dan dek je de zaden licht af met een dun laagje grond. Belangrijk is dat de zaden niet droog komen te liggen. Houd dus ook bij het voorzaaien in potjes de grond altijd goed vochtig.

Valeriaan stekken

Het is niet gebruikelijk om valeriaan te stekken maar vaak gaat dat goed. Je kunt een stuk van een stengel afscheuren en deze opnieuw in de grond steken. Of natuurlijk in een potje met goed vochtige aarde, als je dan ook zorgt dat dit vochtig blijft. Binnen korte tijd kan de stengel opnieuw geworteld zijn, waarna je deze elders kunt uitplanten of kunt uitgraven.

Per vierkante meter kan je ongeveer 3 tot 5 valeriaan planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 3 valeriaan planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Valeriaan standplaats en verzorgen

Op een vochtige, humusrijke en redelijk zonnig plekje groeit valeriaan erg goed. Kies dus vooral een mooi plekje uit in de halfschaduw of volle zon en kies de juiste grond. In principe is de voorbereiding hiervan bijna al het werk van de teelt. Op een geschikt plekje groeit valeriaan nagenoeg vanzelf, zonder veel extra verzorging. Na het eerste jaar kan het wel verstandig zijn om de bodem jaarlijks te verbeteren.

Valeriaan is een meerjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -20℃.

Valeriaan combinatieteelt en wisselteelt

Valeriaan
Voor het kweken van valeriaan hoef je geen wisselteelt te gebruiken.

Valeriaan goede buren
Valeriaan heeft geen nadrukkelijk goede buren.

Valeriaan slechte buren
Valeriaan heeft geen nadrukkelijk slechte buren.

Valeriaan water geven

In het wild komt valeriaan vooral voor langs de waterkant bij een loofbos, omringd door veel ander groen. Het is er naast humusrijk ook behoorlijk vochtig. Dat is precies waar valeriaan erg van houdt. Valeriaan zelf kweken heeft meestal als nadeel dat de plek niet ideaal is. Lang niet iedereen woont namelijk langs het water.

Geef valeriaan dus vooral regelmatig water. Zorg er altijd voor dat de grond niet helemaal opdroogt. Voel bijvoorbeeld dagelijks of twee keer per dag even met een vinger in de aarde, of het nog vochtig is. Valeriaan groeit graag in de zon, maar de grond droogt daar sneller uit. Dat kan iets zijn om rekening mee te houden.

Valeriaan grondsoort en bodem

Na het eerste levensjaar helpt het om de grond waar valeriaan op staat jaarlijks te verbeteren. In de natuur valt elk jaar veel organisch materiaal op de bodem. In een eigen moestuin gebeurt dit vaak minder. Voeg vooral elk jaar compost en organisch materiaal toe op de bodem. Dit houdt de grond humusrijk, voedzaam en luchtig.

pH

Valeriaan tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Valeriaan bemesten

Naast het jaarlijks verbeteren van de bodem, zou je valeriaan als extra een organische en algemene meststof kunnen geven. Een meststof voor moestuin of voor kruiden voldoet dan al. Veel heeft valeriaan niet nodig. In principe is bemesten ook niet echt nodig maar het kan wel een bijdrage leveren.

Valeriaan bloei en bestuiven

Wanneer bloeit valeriaan? Valeriaan bloeit doorgaans van mei tot september.

Voor de teelt is bestuiven niet nodig. Valeriaan wordt meestal voor de wortel en voor de bloemetjes gebruikt. Voor de zaadteelt wordt valeriaan vooral door insecten bestoven. Bijtjes, zweefvliegjes en hommels zijn gek op deze plant en bezoeken graag de lila of roze bloemetjes. Valeriaan is hierdoor goed zelfbestuivend te noemen.

Wanneer valeriaan oogsten

Wanneer kan je valeriaan oogsten? Doorgaans doe je dit van mei tot oktober.

Je kunt valeriaan op verschillende manieren gebruiken. Zo wel de bloemen als de wortels kunnen worden gebruikt. Zo kan je de verschillende delen van bijvoet zelf oogsten:

Bloemetjes plukken

Tijdens de bloei kan je de bloemetjes van de plant plukken. Dit kan vaak al in het eerste jaar. De grootste kans op een oogst van bloemetjes heb je als je niet te laat begint met zaaien, of wanneer je een al voorgekweekte en volwassen plant uitzet in je moestuin.

Wortelstokken oogsten (valeriaanwortel)

Gedurende de hele groei -wanneer de plant groot genoeg is- kan je ook de wortel oogsten. Ik zeg "wanneer de plant groot genoeg is" omdat dit niet in het eerste jaar kan. Op z'n vroegst doe je dit in jaar twee of zelfs in jaar drie pas. Anders zijn de wortels gewoon nog niet zo ontwikkeld. De wortels oogst je door de plant uit te graven en stukken van de wortel afknippen.

Na het oogsten van de wortel gaat de plant vaak (grotendeels) slap hangen of sterft zelfs bovengronds af. Oogst liever niet te veel als je de plant opnieuw wilt planten en wilt overhouden. Je kunt valeriaan ook elk jaar opnieuw zaaien om zo aan het einde van het jaar de hele wortel te kunnen oogsten.

Je kunt het beste de haarworteltjes eerst verwijderen zodat je mooie, grotere stukken wortel overhoudt. Voor je de wortels gaat gebruiken moeten deze eerst nog goed worden gedroogd.

Valeriaan gebruiken en bewaren

Valeriaan ruikt in z'n geheel niet zo lekker. De geur wordt omschreven als een zweetlucht, een wat zure en vieze lucht. Het zal dan ook niet snel in je opkomen om de plant te gebruiken in de keuken.

Valeriaan in parfum en bij wasgoed!?

Het is op z'n zachtst gezegd opvallend, dat valeriaan al sinds de zestiende eeuw wordt gebruikt als geurstof. Het werd onder andere aan wasgoed toegevoegd. Nog steeds wordt valeriaan veel verwerkt in parfums.

Thee zetten van valeriaan

Je kunt er ook thee van zetten. Zo wel de wortel als de bloemetjes zijn hiervoor geschikt. Valeriaan zou rustgevend werken, maar je kunt er beter niet te veel van gebruiken. Dan kan het rustgevende veranderen in erge slaperigheid, een moe gevoel en in het ergste geval buikpijn, misselijkheid en benauwdheid.

Een beetje valeriaan kan dus gezond voor je zijn, maar gebruik het altijd met mate!

Valeriaan houdbaarheid

De gedroogde delen van valeriaan kan je -als ze echt goed droog zijn- in een afgesloten potje of bakje bewaren. Valeriaan blijft zo het langste goed als er geen licht bij kan. Zorg ook zeker dat er nooit vocht bij kan. Gedroogde valeriaanwortel of andere gedroogde delen van de plant blijven zo tot ten minste een jaar houdbaar.

Valeriaan snoeien

Wanneer kan je valeriaan snoeien? Doorgaans doe je dit van juni tot november.

Snoeien is zeker niet nodig maar kan nieuwe groei stimuleren, en eventueel een tweede bloeiperiode later in het jaar. Na de bloei is het beste moment om valeriaan te snoeien. Neem dan de lange stengels helemaal weg maar laat de korte nog even staan. Vanuit de korte stengels groeit de plant dan weer verder.

Valeriaan ziektes en plagen

Valeriaan is zeer goed bestand tegen allerlei ziektes, schimmels en plagen. Je zult bij dit plantje dus maar heel weinig last krijgen van ongedierte. Wel is valeriaan een aantrekkelijke plant voor katten. Je kunt kattenoverlast in je moestuin bevorderen als je er valeriaan neerzet. Vooral bestuivende insecten komen op valeriaan af. Ander ongedierte blijft meestal een beetje op afstand.

Let op als je overlast hebt van katten of muizen en ratten. Valeriaan is voor hen een aantrekkelijke plant. Plant geen valeriaan als je de beestjes juist op afstand probeert te houden van je moestuin.

Valeriaan kweken informatie