Zeepkruid
Saponaria officinalis - Caryophyllaceae
Zaaien kweken en oogsten

Zeepkruid soorten

Koekruid of zeepkruid is een gevalletje apart. Het is de enige van zijn soort en heeft dus geen broertjes of zusjes. Het wordt ook wel zeepkruid genoemd. De naam zeepkruid is misschien iets meer bekend. Wellicht heb je er wel eens van gehoord. Je kunt er je handen mee wassen, van waar de naam. Het ruikt ook heerlijk!

Overigens heeft dit plantje twee wetenschappelijke namen, die synoniemen van elkaar zijn. Voorheen was het Vaccaria hispanica maar tegenwoordig wordt de naam Saponaria officinalis gebruikt. Beiden komen bij hetzelfde plantje terecht.

Zeepkruid zaaien en planten

Wanneer kan je zeepkruid zaaien?
Zeepkruid zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot juli. Zeepkruid zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van maart tot april.
Wanneer kan je zeepkruid planten?
Zeepkruid planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van april tot juli.

Je kunt zeepkruid zaaien in het vroege voorjaar, in de vensterbank, of later direct buiten. Voorzaaien doe je liever in een zaaitray met kleinere vakken. Het plantje heeft maar heel weinig ruimte nodig. Direct in de grond zaaien is hierdoor meestal makkelijker. Koekruid of zeepkruid kan dan heel dicht op elkaar worden gezaaid.

Na het voorzaaien kan je koekruid of zeepkruid planten op een stevige maar droge grond. Bij hogere temperaturen (kamertemperatuur van zo'n 20 graden celcius) kiemen de zaden duidelijk sneller. Zaai op verschillende momenten zodat je een langere tijd bloemetjes krijgt. Zeepkruid of koekruid bloeit steeds maar heel kort.

Koekruid of zeepkruid voorzaaien

Als je veel gaat voorzaaien, gebruik dan een zaaitray met een groter aantal vakken. Je kunt ook koekruid of zeepkruid zaaien in kleinere kweekpotjes. Vul de potjes of vakken met aarde of zaaigrond. Strooi de zaden hier overheen uit. Twee of drie zaden per vakje of potje is meer dan voldoende. Dek de zaden af met een laagje grond en houd het mengsel licht vochtig.

Zeepkruid zaaien in de vollegrond

Ook in de vollegrond is belangrijk dat de grond na het zaaien licht vochtig blijft. Als de plantjes eenmaal groeien hoeft dit niet meer zo erg. Om in de vollegrond te zaaien kan je wat geultjes maken met een hark, of gaatjes met je vinger in de grond (als dat lukt). Strooi de zaden uit, breedwerpig of in regeltjes. Dek ze af met een laagje zaaigrond, fijn zand of met de omliggende grond.

Na opkomst hoef je koekruid of zeepkruid niet meer uit te dunnen. Je kunt het heel dicht op elkaar zaaien. Zo wordt het tevens een soort bodembedekker, ook al is het geen kruipend plantje.

Per vierkante meter kan je ongeveer 226 tot 307 zeepkruid planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 17 tot 23 zeepkruid planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Zeepkruid standplaats en verzorgen

Voor het kweken van koekruid of zeepkruid is heel weinig verzorging nodig. Zeepkruid groeit namelijk goed onder vrij droge omstandigheden. Je kunt het plantje dus -zoals eerder genoemd- direct op de bestemde plek zaaien, en hebt er dan bijna geen omkijken meer naar.

Zeepkruid is een éénjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan 8℃.

Zeepkruid combinatieteelt en wisselteelt

Zeepkruid
Voor het kweken van zeepkruid hoef je geen wisselteelt te gebruiken.

Zeepkruid goede buren
Zeepkruid heeft geen nadrukkelijk goede buren.

Zeepkruid slechte buren
Zeepkruid heeft geen nadrukkelijk slechte buren.

Zeepkruid water geven

Zeepkruid of koekruid heeft maar weinig water nodig. Het groeit ook goed op redelijk droge grond, zo lang de droogte niet heel lang duurt. Geef daarom tijdens de zomer wel af en toe water. De rest van het jaar hoeft dit in principe helemaal niet. Het regenwater is vaak voldoende voor de rest van de week.

Zeepkruid grondsoort en bodem

Koekruid of zeepkruid heeft een voorkeur voor een specifieke grond. Deze mag hard en stevig zijn. Hierdoor groeit zeepkruid ook goed in een rotstuin. Daarnaast kan je koekruid of zeepkruid beter op een kalkrijke grond zetten. Het is geen vereiste maar het plantje groeit dan vele malen beter.

pH

Zeepkruid tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Zeepkruid bemesten

Als de grond licht zuur is (of erger) kan je beter veel kalkstrooien vóór het zaaien of (uit)planten. Koekruid of zeepkruid groeit graag op een kalkrijke grond. Daarbuiten heeft koekruid of zeepkruid geen extra voeding nodig. Het eenjarige plantje bloeit kort en blijft klein. Het heeft maar weinig nodig.

Zeepkruid bloei en bestuiven

Wanneer bloeit zeepkruid? Zeepkruid bloeit doorgaans van mei tot september.

De bloemetjes van zeepkruid ruiken heerlijk. Ze zijn dan ook erg aantrekkelijk voor bestuivende insecten. Je kunt zeepkruid daarom ook goed planten voor meer bijtjes, hommeltjes, zweefvliegen en andere insectjes in je moestuin. Wel bloeit koekruid of zeepkruid maar heel kort. Je zaait het daarom vaak meerdere keren.

Wat de zaadteelt betreft is zeepkruid goed zelfbestuivend, dan wel met de hulp van insecten. Dat is geen probleem want de bloemetjes trekken insecten aan. De zaadjes kan je oogsten als ze aan het plantje zijn opgedroogd.

Zeepkruid gebruiken en bewaren

Zeepkruid wordt gebruikt in de natuurgeneeskunde en wordt geneeskrachtige eigenschappen toegekend. Het zou zo onder andere ontstekingsremmend werken. Ook zou zeepkruid een positieve werking hebben bij leveraandoeningen of nieraandoeningen. Je kunt de bloemetjes ook eten, maar doe dit zeer beperkt.

Zeepkruid of koekruid als garnering

De bloemetjes van zeepkruid zijn eetbaar als garnering. Beperk dit dan echter tot slechts één of twee bloemetjes. Bij groot gebruik is het plantje licht giftig. Het kan dan voor diarree zorgen, zeker als je er meer van op hebt. Voorzichtig met het gebruik van zeepkruid dus, als je er een maaltijd mee maakt.

Zelf zeep maken van zeepkruid

Van nature heeft zeepkruid een licht oplossende werking. Het lost dus vooral vuil op. Bovendien ruiken de bloemetjes werkelijk heerlijk. Zo komt het plantje dan ook aan z'n naam. Je kunt er je handen mee wassen omdat het plantje vuil letterlijk oplost. Je kunt van zeepkruid dan ook letterlijk zelf zeep maken.

Met de zeep die je kunt maken van zeepkruid, kan je oppervlakken zoals bureaus en kastjes uitstekend reinigen. Gebruik hiervoor de blaadjes van zeepkruid (inclusief steeltjes) en snijd deze fijn. Voeg deze toe aan (eventueel gedestilleerd) water en kook dit voor ongeveer een kwartiertje. Filter het mengsel door een theedoek zodat je alleen het water overhoudt (geen prut van blaadjes).

Het water dat overblijft kan goed worden gebruikt om te reinigen. Indien gewenst kan je samen met de blaadjes ook de bloemetjes gebruiken.

Zeepkruid houdbaarheid

De bloemetjes zijn het liefst direct na de oogst te gebruiken. Je kunt beiden niet lang vers houden. Pluk de bloemetjes dus vooral pas als je de garnering gaat gebruiken. Voor de blaadjes maakt dit niet veel uit. Als je er zeep van gaat maken kan dit ook later, als de blaadjes slap of zelfs gedroogd zijn.

Zeepkruid ziektes en plagen

De oplossende werking die zeepkruid van nature heeft, maakt het geen fijn plantje voor ongedierte. Hoewel de bloemetjes veel bestuivende insecten aantrekken (zij hebben er geen last van), kunnen insecten beter geen hapjes nemen uit dit plantje. De meeste plaagdieren blijven verstandig op afstand. Over het algemeen heeft koekruid of zeepkruid daarom weinig last van ziektes en plagen.

Zeepkruid kweken informatie