Biertje brouwen in 10 stappen!

Brouw je eigen biertje in 10 simpele stappen!

Met deze 10 simpele stappen kan je straks een biertje tappen ;) Natuurlijk met ingrediënten die je voor 99% uit je eigen tuin haalt, en misschien wel voor 100% als je erg handig bent!

Hoe werkt bier brouwen?

Je eigen bier brouwen is een proces van fermentatie. Je hebt een vat nodig, bijvoorbeeld van roestvrijstaal. Hier moet een waterslot op zitten. Verder heb je gerst nodig, eventueel uit je eigen tuin, een fornuis of kookplaat en gist natuurlijk. Het soort gist en graan hangt af van jouw bierstijl. Natuurlijk heb je ook hop nodig!

Weizen bier wordt bijvoorbeeld voor minimaal 50% van tarwe gemaakt. Een standaard, licht pilsje kan al voor 100% van gerst worden gebrouwen. Het soort hop dat je gebruikt bepaalt het aroma voor een zeer groot deel. Hop kan bier zoet en kruidig of zwaar laten smaken, maar ook grassig en muf als het misgaat...

Bier brouwen is een proces van mouten, schroten, maischen, lauteren, koken, gisten, dryhoppen en carboniseren. Voor wie niet bekend is met de vaktermen klinkt dat ingewikkeld, maar hieronder leg ik het allemaal uit!

Geen zin in gedoe? Je kunt in diverse bierbrouwshops ook een "Fresh Wort Kit" kopen. Je bent dan een stuk sneller klaar, want je hoeft niet meer te mouten, maischen, lauteren en koken. Je begint direct vanaf het gefilterde suikerwater en stopt het zo met gist in het vat. Binnen 1-2 weken heb je een eigen gebrouwen biertje.

Stappenplan voor het brouwen

Met deze 10 eenvoudige stappen heb je binnen één maand je eigen biertje, vers uit de tap!

Stap 1: Gerst of tarwe kweken

De meesten die Keukenplanten volgen zijn hier bekend mee. Ben je hier voor het eerst? Bekijk dan ook de gerst zaaikalender vol met kweektips, of een van de andere graan pagina's in de zaaikalender! Je kunt wintergerst in de winter zaaien, of zomerherst in het voorjaar. Beiden oogst je in de zomer, respectievelijk iets eerder of iets later.

Stap 2: Het mouten van je graan

Mouten is het verwerken van geoogste graan tot mout. Dit doe je door de granen die je hebt geoogst, kort te laten kiemen. Hierdoor ontwikkelen de enzymen die straks nodig zijn om alle aanwezige zetmeel om te zetten in suiker. Dit is dus onmisbaar, want zonder suiker vergist er helemaal niets. Kort laten kiemen dus, en daarna naar de volgende stap.

Stap 3: Je mout schroten

Laat de gekiemde granen, nu mout genoemd, eerst even goed drogen. Als het droog is kan je het door een schrootmolen halen. Hiermee vermaal je de mout tot grove stukjes. Belangrijk is dat je het niet helemaal fijn maalt, dit kan voor een vieze smaak zorgen door vrijgekomen stofjes. Grove stukjes zijn perfect. Niet verder malen.

Stap 4: De mout maischen

Het is een vreemd woord, maar "maischen" is een Duits woord. Het maischen van de mout betekent dat je de mout kort verhit met water. Hiermee laat je de ontwikkelde enzymen van stap 2 hun werk doen. Zij zetten zetmeel om in suikers, die straks hun werk doen in het vergistingsproces. Belangrijk is dat je het water niet laat koken! Voor de duidelijkheid: Langzaam verhitten, eerst tot ongeveer 60 graden en langzaam warmer tot 70 of 75 graden. Niet warmer! 

Tijdens dit proces wordt ook hop toegevoegd. Zogenoemde bitterhop om het bier de licht bittere smaak te geven die het van nature heeft. Voeg de hop toe tijdens het verhitten. Wat je overhoudt heet wort. Makkelijk te onthouden, het "wort" bier... ;)

Stap 5: Draf lauteren

Na het maischen houd je suikerwater over. Het ruikt vanzelfsprekend mierzoet, graan-achtig en zit helaas nog vol drap. Of eigenlijk draf, zoals dat heet. Deze draf ga je er nu uit filteren. Dit heet lauteren. Als je dit goed hebt gedaan dan houd je puur suikerwater over. Hier zitten nu verder geen vieze deeltjes meer in, of in elk geval zo min mogelijk.

Stap 6: Suikerwater koken

Het suikerwater dat je nu hebt, "wort" genoemd, moet je nu wél aan de kook brengen. Waarom nu wel? Omdat de enzymen hun werk hebben gedaan. Zetmeel is omgezet in suiker, en nu moet het suikerwater worden gesteriliseerd. Door het te koken maak je bacteriën dood. Zo kan er niks meer misgaan bij het vergisten straks. Dit moet namelijk heel schoon gebeuren!

Stap 7: Je bier laten gisten

Veel bierbrouwers beginnen hier, als zij een Fresh Wort Kit hebben gekocht. Dat is gewoon een zak suikerwater dat je in het biervat kunt gieten. Je doet er gist bij en bent in 1-2 weken klaar met brouwen. Geen mouten, geen maischen, geen lauteren en ook geen koken. Gewoon brouwen zonder gedoe.

Sommigen vinden dit het leukste, anderen vinden dit juist het saaie deel van het brouwproces. Hoe dan ook, je giet het suikerwater nu in een biervat. Belangrijk is dat het biervat, vergistingsvat of fermentatievat goed is gereinigd. Niet zomaar afspoelen, maar ook met ontsmettingsmiddel behandeld.

Je kunt pure consumptiekwaliteit ethanol gebruiken. Dat is pure alcohol van 96% en dit doodt vrijwel alle bacteriën en vieze delen die nog in het fermentatievat kunnen zitten. Bijvoorbeeld wilde gisten die altijd door de lucht zweven.

Tijdens het vergisten zal het waterslot gaan bubbelen. Er komen belletjes CO2 gas vrij, maar door het waterslot kan er geen vuil naar binnen toe. Als je meer gist gebruikt is de hoofdvergisting soms binnen 2 dagen al klaar. Bij minder gist kan het een week duren. Hoe dan ook, zelfs ná de vergisting wacht je geduldig. Het duurt even voor de vergisting echt helemaal klaar is.

Professionals meten dit met een SG-meter of hydrometer. Hobbyisten wachten meestal geduldig enkele dagen tot een week na de hoofdvergisting. Je kunt het waterslot vullen met wodka of pure alcohol. Dit voorkomt dat bacteriën zich überhaupt kunnen vormen in het waterslot.

Stap 8: Hop toevoegen

Na de hoofdvergisting kan je hop toevoegen. Dit keer geen bitterhop maar aromahop. Deze hop is bedoeld om bier het aroma te geven dat het uiteindelijk moet hebben. De keuze is helemaal vrij. Het soort hop bepaalt het aroma. Dit kan citrus-achtig zijn, fris of juist kruidig. Sommige hop geeft diepe en donkere aroma's, anderen licht en fruitig. Laat de hop niet te lang zitten, dan kan het namelijk erg grassig en muf gaan smaken.

Wat sommige hobbybrouwers doen is het gebruik van theezakjes, bijvoorbeeld de bekende T-Sac theezakjes. Hier kan je hop in doen, om het later weer uit het bier te halen. Laat de hop 2 tot maximaal 5 dagen in het bier zitten. Daarna moet je het gaan bottelen of de hop eruit vissen. In dit tweede geval zijn theezakjes met hop handiger.

Stap 9: Je biertjes bottelen

Los 4-8 gram suiker per liter gebrouwen bier op in kokend water en laat dit weer afkoelen. Hiermee zorg je dat suiker gelijkmatig mengt straks. Doe in elk flesje dat je hebt liggen een evenredig deel suikerwater. Vul de rest van het flesje aan met bier uit het fermentatievat met je eigen gebrouwen bier. Dit restant suiker zorgt dat overgebleven gist de suiker nog kan omzetten in een klein beetje extra alcohol, èn koolzuur. Dit laatste maakt je bier lekker bruisend.

Stap 10: Nog even carboniseren

Zit je zelfgebrouwen bier in flesjes, dan laat je dit nog ongeveer een week staan. Dit zorgt dat de suikers worden omgezet in koolzuur zoals bij stap 9 besproken. Je bier wordt heerlijk bruisend, en deze navergisting geeft je bier nog net iets meer body. In principe ben je klaar met brouwen, maar het wachten is na het bottelen nog even op de navergisting.

Drinken maar!

Na 2-4 weken heb je een heerlijk zelfgebrouwen bier, van ingrediënten uit eigen tuin! Als het goed is kan je het graan en de hop volledig zelf kweken. Suiker uit eigen tuin wordt lastig, maar met biologische rietsuiker kom je al heel ver. Als je alle stappen juist hebt gevolgd dan kun je nu van het bier gaan genieten!

Op zoek naar andere variaties? Experimenteer eens met meer tarwe in plaats van gerst. Gebruik andere soorten hop of voeg extra suiker toe. Bier met een hoger alcoholpercentage is vaak zoeter en heeft meer body. Lichte biertjes drinken makkelijk door. De variaties die je kunt maken zijn eindeloos.