Biologisch onkruid bestrijden

Tuurlijk, het verschil tussen een plantje en onkruid is een oordeel. Wanneer ik iets eetbaars zo groot mogelijk wil laten groeien maar een ander plantje steelt water, voeding en ruimte, dan noem ik het onkruid. Heb je een tuin voor tegels en groeit in de hoek een verdwaald plantje, laat het alsjeblieft lekker groeien. Bij ècht onkruid val ik terug op biologisch onkruid bestrijden, zonder troep. Zo doe je dat:

8 tips: Biologisch onkruid bestrijden in de moestuin

Het stikt in tuinwinkels van de bestrijdingsmiddelen tegen onkruid. Sommigen ronduit slecht, anderen met een biologisch label. Hoe verleidelijk het ook is om direct naar zo'n middeltje te grijpen, laat je goed informeren voor je een keuze maakt. Zo wordt er van alles geroepen over hoe je onkruid kunt bestrijden. Van zout en azijn tot en met kokend water en zelfs ernstige chemische middelen.

Ik hoef het niet te zeggen maar doe het toch: Gebruik deze manieren vooral niet! Verderop lees je daar meer over, na de tips voor wat je wèl kunt doen. Er zijn immers tal van andere manieren die minstens zo goed of zelfs veel beter werken. Zelfs zonder gebruik van welk middeltje dan ook. Lees daarom zeker de onderstaande 8 tips voor biologisch onkruid bestrijden in de moestuin, effectief en zonder troep.

1. Bodembedekkers zaaien en planten

Niets werkt zó goed als kleine, laagblijvende bodembedekkers in je moestuin. Sommigen kan je zelfs eten. Kleine bodembedekkers nemen niet zo veel ruimte in. Ze halen alleen vocht uit de oppervlakte omdat ze zo ondiep wortelen. Ze beschaduwen de grond waardoor deze minder snel uitdroogt, maar boven alles: Ze houden rondvliegende pluisjes en zaadjes van onkruid tegen. Deze planten kan je allemaal gebruiken als bodembedekker:

• Dwergmispel
• Ezelsoren
• Goudaardbei
• Klokjesbloem
• Kruipend zenegroen
• Maagdenpalm
• Ooievaarsbek
• Schaduwkruid
• Vetkruid
• Vrouwenmantel
• (eetbaar) Bosaardbei
• (eetbaar) Kruiptijm
• (eetbaar) Luzerne, geen èchte bodembedekker maar werkt zeer goed!
• (eetbaar) Oost-Indische kers

Mochten er toch zaadjes van onkruid op de grond terecht komen, dan maken ze geen schijn van kans. Zo'n dichtbegroeide bodembedekker laat bijna geen licht door. Eventuele onkruiden kunnen hierdoor niet groeien en sterven vanzelf weer af. Dit is de meest natuurlijke manier om van onkruid af te komen!

2. Bodem bedekken met gronddoek

Hoewel dit over het algemeen iets minder natuurvriendelijk is, zijn er uitstekende gronddoeken te krijgen om onkruid te onderdrukken. Een kwalitatief goed worteldoek of gronddoek houdt zaden en pluisjes tegen, laat geen licht door waardoor plantjes eronder niet kunnen groeien, maar is wel enigszins doorlatend. Hierdoor stromen water en voedingsstoffen toch de bodem in.

Wat worteldoek of gronddoek minder milieuvriendelijk maakt is onder andere het gebruikte materiaal. Dit is vaak polypropyleen of een andere kunststof. Een kwalitatief gronddoek is bestand tegen UV straling en water, waardoor het vergaat in de bodem. Er zijn gronddoeken gemaakt van Biopolymeer die volledig recyclebaar zijn. Een goed alternatief voor traditionele kunststoffen.

Ondanks de verantwoorde keuze voor een bepaald type gronddoek, zitten er toch nog wat haken en ogen aan. Zo kan gronddoek het bodemleven verhinderen. Wormen en andere organismen in de bodem kunnen de poriën slecht onderhouden waardoor minder water de bodem in kan stromen. Meestal is dit enkel het geval bij (zeer) langdurig gebruik en bij dikke grondsoorten zoals klei.

3. Gebruik schoon karton en compost

Wat vaak wordt gedaan is een laag onbedrukt, schoon, bruin karton plaatsen over braakliggende stukken grond. Over dit karton heen kan men dan compost strooien. Het onderdrukt onkruid dat al in de bodem aanwezig is. Het karton verteert langzaam, zeker met een dikke laag compost er overheen. Nieuwe zaden en pluisjes komen wel weer bovenop deze laag terecht. Hierdoor weert het geen onkruid van buiten af.

4. Gebruik een schoffel of onkruidhak

Waarschijnlijk heb je het al geprobeerd, onkruid verwijderen met een schoffel of onkruidhak. Het werkt meestal goed, maar het zorgt ook voor meer werk dan alleen het schoffelen. Je hakt de meeste plantjes gewoon bij de wortel af met een schoffel. De wortel blijft echter zitten en hieruit groeit het onkruid weer opnieuw verder.

Het is belangrijk dat je alle losgekomen plantjes na het schoffelen ook verwijdert. Doe deze op de composthoop of in de groene bak maar laat ze niet liggen. Veel van die plantjes groeien dan gewoon weer verder omdat de worteltjes de grond raken en weer opzoek gaan naar water. Leg het gehakte onkruid ook niet op de composthoop als het al heeft gebloeid, dan zijn er waarschijnlijk zaden ontstaan die je zo verder helpt verspreiden.

Om te voorkomen dat onkruid vanuit de wortel verder groeit kan je beter gebruik maken van het volgende stuk gereedschap:

5. Gebruik een goede onkruidsteker

Een onkruidsteker is een stuk gereedschap waarmee je planten met wortel en al uit de grond kunt trekken. Dit wordt vooral gedaan bij planten die een (dikke) penwortel maken, zoals paardenbloemen. Wanneer je deze verwijdert met een schoffel blijft de wortel gegarandeerd achter en groeit deze verder. De onkruidsteker trekt ook deze wortel uit de grond.

Heb je geen onkruidsteker? Doe dan dit:

6. Trek onkruid met wortel en al uit

Laat zo min mogelijk wortels zitten. Natuurlijk heb je al geprobeerd onkruid uit de grond te trekken, maar neem dan ook de wortel mee. Vanzelfsprekend om dezelfde redenen als hierboven genoemd, namelijk omdat de wortel die blijft zitten vaak opnieuw uitgroeit. Trek ook kleinere plantjes zo jong mogelijk de grond uit. Als ze groter worden dan wordt ook biologisch onkruid bestrijden steeds moeilijker.

7. Laat potten en bakken uitdrogen

Wil je leegstaande potten en bakken gebruiken voor iets anders? Laat ze eerst even goed uitdrogen in de brandende zon. Zo weet je zeker dat de plantjes erin geen kans meer maken. Je kunt vervolgens iets planten, waarna je natuurlijk voldoende water zult moeten geven. Je kunt zo'n pot of bak ook bedekken met een omgekeerde onderbak of schotel, met een gat in het midden.

8. Gebruik onkruid als groenbemester

Een groenbemester is een plant die je kunt onderspitten. Door dat te doen verbeter je de bodemstructuur, maak je de bodem voedzamer en wordt de bodem meer geschikt voor de teelt die je voor ogen hebt. Er zijn specifieke planten die uitstekend dienst doen als groenbemester, omdat ze bepaalde eigenschappen hebben zoals het binden van stikstof in de bodem.

Maar in principe kan je elk plantje gewoon als groenbemester gebruiken. Ook onkruid is een prima groenbemester. Je kunt onkruid dan ook goed onderspitten ter verbetering van de bodem. Let wel op, het onkruid mag dan niet al gebloeid hebben. Na de bloei maakt ook onkruid zaden en door ze onder te spitten verspreid je de zaden door heel je bodem.

Doe het dus alléén bij onkruid dat niet heeft gebloeid. Zo kan je onkruid biologisch bestrijden door het te gebruiken als groenbemester, en dat werkt uitstekend. Vooral wie op kleigrond kweekt heeft hier bijzonder veel baat bij.

Wat moet je absoluut niet doen?

Er wordt van alles geroepen als je vraagt om manieren om van onkruid af te komen. Van kokend water tot zout en azijn. Vanzelfsprekend gebruik je absoluut géén chemische middelen, geen schoonmaakmiddelen, geen chloorbleekmiddel of (natuur)azijn. Hoe verleidelijk ook, je maakt je moestuin hier finaal mee kapot en helpt je planten de verdoemenis in. Sommige manieren lijken heel natuurvriendelijk maar zijn dat niet.

Kokend water doodt het bodemleven

In de bodem zitten naast onkruiden ook beestjes zoals wormen. Ze zijn erg nuttig want ze maken de bodem luchtiger en voedzamer. Onder die beestjes zitten ook natuurlijke vijanden van plaagdieren. Het lijkt heel onschuldig maar organismen in de bodem zoals wormen zijn ontzettend belangrijk. Ze maken de bodem voedzamer, luchtiger en zijn voedsel voor andere dieren.

Zonder wormen en andere organismen groeien je planten slechter. Je kunt er minder van oogsten omdat de bodem niet meer zo voedzaam is als voorheen. Bovendien zijn die organismen in de bodem, bijvoorbeeld wormen, ook voedsel voor mezen en andere vogels. Dezelfde vogels die ook bladluizen en zelfs slakken eten die in je tuin zitten. Je snijdt jezelf er alleen maar mee in de vingers.

(Natuur)azijn of zout is nog slechter

Niet alleen doodt dit het bodemleven, het zorgt voor verzilting en andere veranderingen in de bodem. Vaak zijn die veranderingen zelfs onherstelbaar. Door dergelijke middelen te gebruiken om onkruid te lijf te gaan, kan je na een tijdje helemaal geen moestuin meer houden. Je planten zullen niet meer groeien op dezelfde grond. Bovendien zijn de gevolgen van dit soort middelen zeer vergaand.

Bij langdurig gebruik heeft de hele omgeving en zelfs wat zich daarbuiten bevindt daar last van. Azijn kan slecht worden gezuiverd en zout zorgt op z'n beurt weer voor verzilting. Waterzuiveringsinstallaties kunnen deze middelen maar moeilijk uit het water filteren.

Biologische middelen net zo slecht?

Producenten doen er alles aan om uit te stralen dat iets een goede, verantwoorde keuze is. Zo mag iets biologisch heten als het aan bepaalde voorwaarden voldoet. Dit zegt niets over hoe goed zo'n middel daadwerkelijk is. Althans, zo denk ik er zelf over. Deze middelen doden vaak nog steeds beestjes, terwijl je ze ook kunt verjagen.

Biologische bestrijdingsmiddelen richten vaak dezelfde schade aan als veel chemische dat doen. Het enige verschil is dat het uit natuurlijke grondstoffen bestaat die biologisch afbreekbaar zijn. Er zijn enkele uitzonderingen natuurlijk, maar je moet wel héél goed opletten. Wij vinden het fijner om meer natuurlijke middelen te gebruiken.