Tarwe
Triticum - Poaceae
kweken en oogsten

Tarwe soorten

Welke soorten tarwe zijn er? Tarwe is een gras en bestaat uit veel verschillende soorten. De lijst hieronder somt de bekende soorten op. Over het algemeen worden er twee soorten gewone tarwe gezaaid voor consumptie, zomertarwe en wintertarwe. Elk heeft een eigen zaaimoment, maar er zijn natuurlijk ontelbaar veel andere soorten tarwe die je ook eens kunt proberen.

• Eenkoren - Triticum boeoticum
• Ethiopische tarwe - Triticum aethiopicum
• Khorasan-tarwe - Triticum turanicum
• Perzische tarwe - Triticum carthlicum
• Rode (wilde) tarwe - Triticum urartu
• Timopheev-tarwe (Zanduri-tarwe) - Triticum timopheevii
• Tweekoren (emmertarwe) - Triticum turgidum / Triticum ispahanicum / Triticum karamyschevii
• Wilde tarwe - Triticum araraticum
• Zhukovsky's tarwe - Triticum zhukovskyi
• Spelt - Triticum spelta
• (onbekend) - Triticum vavilovii
• (onbekend) - Triticum militinae
• (onbekend) - Triticum trunciale

Tarwe zaaien en planten

Wanneer kan je tarwe zaaien?
Tarwe zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van maart tot januari en van oktober tot mei.

Tarwe zaaien we door de zaden breedwerpig uit te strooien over kleine stukjes grond, of gewoon in nette regeltjes. De plantjes zelf hebben weinig ruimte nodig maar je hebt veel plantjes nodig voor een goede oogst. Om uiteindelijk één heel witbrood te maken heb je ongeveer 0,75m² aan tarwe planten nodig.

Meestal zaaien we tarwe in het voorjaar of in het najaar. Hier kiezen we bij voorkeur een geschikt ras voor uit. Voor zaaien in het voorjaar gebruiken we zomertarwe of andere soorten, voor zaaien in het najaar gebruiken we wintertarwe. Ook in de winter zelf kan je tarwe zaaien, maar alleen als de winter het even niet voor 't zeggen heeft.

Wintertarwe zaaien we in oktober omdat het dan in de herfst nog even kan groeien. Zo zijn de plantjes vóór de winter al een stukje groter. In het voorjaar groeien ze verder. Voor het zaaien van tarwe heb je ongeveer 15-20 gram zaden nodig per vierkante meter. Houd in de regels altijd meer afstand dan tussen de planten zelf.

Zelf tarwe zaaien

Afhankelijk van hoe je wilt zaaien kan je breedwerpig uitstrooien over kleine stukjes grond, of zaaien in regeltjes. Zorg altijd eerst dat de grond goed los is. Bedek de zaden ook altijd weer met een laagje grond van ongeveer anderhalve tot twee centimeter (maximaal). Je kunt de zaden eventueel licht inharken.

In regels zaaien is eenvoudig: Maak met een hark geultjes in de grond en strooi daar de zaden in. Druk de geultjes daarna weer dicht of hark de zaden licht in.

Per vierkante meter kan je ongeveer 226 tot 307 tarwe planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 17 tot 23 tarwe planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Tarwe standplaats en verzorgen

Hoe kweek je tarwe? Zoals eerder al beschreven neemt tarwe veel ruimte in als je er serieus iets mee van plan bent. Toch is het erg leuk om eens te proberen want de teelt zelf is vrij eenvoudig. Je hebt wel rekening te houden met een goede bemesting maar hoeft verder niet veel aan de verzorging te doen.

De teelt van tarwe is ook weer niet zorgeloos want het echte werk begint pas na het oogsten, wanneer je de tarwe tot iets moet verwerken dat bruikbaar is in de keuken. Je kunt tarwe ook kweken als groenbemester. Voor het uitbloeien spit je dit onder als bodemverbeteraar. Het stro kan je ook gebruiken om een aardbeienbed te maken.

Tarwe is een éénjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -20℃.

Tarwe combinatieteelt en wisselteelt

Tarwe
Voor het kweken van tarwe zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Tarwe is een vruchtgewas. De ideale voorteelt is een bladgewas en de ideale nateelt is een wortel- of knolgewas of aardappelsoort volgens het wisselteelt schema.

Tarwe goede buren
Tarwe heeft geen nadrukkelijk goede buren.

Tarwe slechte buren
Tarwe heeft geen nadrukkelijk slechte buren.

Tarwe water geven

Hoeveel water heeft tarwe nodig? Tarwe groeit goed op een licht vochtige grond. Tijdens de zomer moet je mogelijk een sproeier aanzetten om uitdroging van het veldje met tarwe te voorkomen. Na een regenbui of als de grond onder het oppervlak nog vochtig aanvoelt hoef je geen water te geven. Controleer dit regelmatig.

Tarwe grondsoort en bodem

Welke grondsoort heeft tarwe nodig? Tarwe groeit op vrijwel iedere grondsoort. Houd er rekening mee dat lichte grondsoorten meer water eisen. Tarwe wordt in ons land vooral verbouwd op kleigrond, daar groeien de meeste soorten tarwe goed op. Je hoeft dan weinig water te geven omdat kleigrond lang vochtig blijft.

pH

Tarwe tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Tarwe bemesten

Moet je tarwe bemesten? Vooral de jonge tarwe hebben extra stikstof nodig. Hiermee groeit deze grassoort uit tot je op een later moment nogmaals kunt bemesten. Bij de tweede bemesting rond de zomer geef je tarwe vooral veel kalium en fosfaat.

Veel heeft tarwe niet nodig maar de bemesting is belangrijk voor de ontwikkeling van de korrels. Ook de benodigde calcium en magnesium zitten van nature in de meeste meststoffen die je geeft.

Tarwe bloei en bestuiven

Wanneer bloeit tarwe? Tarwe bloeit doorgaans van mei tot juli.

Je hoeft tarwe natuurlijk niet met de hand te bestuiven, dit wordt vooral door de wind gedaan. Omdat je tarwe in veldjes plant bestuiven de plantjes elkaar vrij makkelijk. Meestal makkelijker dan bij maïs, wat uiteindelijk ook een grassoort is.

De bestuiving is wel nodig voor het vormen van de tarwe die je oogst. In plaats van de tarwe te oogsten voor consumptie kan je deze ook voor de zaadteelt oogsten. De twee teeltsoorten zijn ongeveer gelijk.

Wanneer tarwe oogsten

Wanneer kan je tarwe oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot september.

Afhankelijk van het soort tarwe dat je kweekt oogst je iets eerder of juist later. In de moestuin is het oogsten van tarwe arbeidsintensief want je moet alle planten van de grond lossnijden, direct bij de bodem. De korrels zal je vervolgens van het stro moeten scheiden. Boeren gebruiken daar natuurlijk machines voor, maar met wat creativiteit kom je ook heel ver.

Het stro kan je trouwens onderspitten als groenbemester, of gebruiken als mulchlaag rondom je aardbeienplantjes als je die hebt. De korrels moeten vervolgens wel eerst nog worden verwerkt voor ze geschikt zijn voor consumptie. Dat is afhankelijk van wat je er precies mee wilt doen, maar je kunt voor sommige gerechten ook hele graankorrels gebruiken.

Tarwe gebruiken en bewaren

Voor je de tarwe kunt gebruiken, moet je nog wel de korreltjes uit de halmen zien te krijgen. Dat lijkt een hele klus, maar eigenlijk is daar een simpel trucje voor. Heel makkelijk dus, en je kunt het gewoon thuis doen. Het enige waar je heel goed op moet letten is: tarwe oogsten op het juiste moment. Niet te vroeg, de halmen moeten goed gedroogd zijn want anders werkt het trucje niet.

In de video hieronder gebruik ik de rogge die ik zelf heb geoogst in mijn eigen moestuintje. Dit werkt in principe bij alle graansoorten die hetzelfde soort halmen maken. Ook tarwe kan je makkelijk zelf thuis dorsen. Dorsen dat is het uithalen van de korreltjes. Inmiddels gebruiken we hier een kleine keukenmachine voor. Zo doe je dit zelf thuis:

De makkelijkste manier om tarwe te vermalen is met een koffiemolentje of een speciaal molentje voor tarwe. Als je meel over houdt en je wilt er witbrood van maken dan moet dit nog door een zeef worden gehaald. Wat overblijft is bloem, een heel fijn gefilterd meel.

Aan het gezeefde meel voeg je verder nog water toe, evenals gist, een snufje zout en boter om brooddeeg te maken. De ingrediënten zijn afhankelijk van het soort brood. Het is dus een heel proces maar dan kan je wel zeggen dat je zelf de tarwe hebt gekweekt.

Voor een heel brood heb je zo'n 500 gram meel (om bloem te filteren) nodig. Zo wordt snel duidelijk waarom je ongeveer 0,75m² tarwe nodig hebt voor een heel witbrood.

Tarwekiemolie of tarweolie maken

Je kunt olie persen uit (jonge kiemen van) tarwe. Dit wordt tarwekiemolie genoemd. Voor het persen van tarweolie heb je een geschikte oliepers nodig. Tarwekiemen bevatten relatief lage percentages olie, in verhouding tot veel andere noten en zaden zoals hazelnoten, walnoten of zonnebloempitten. Door het lage percentage olie kan niet iedere oliepers de olie eruit krijgen.

Er zijn hand-aangedreven en elektrische oliepersen. De hand-aangedreven oliepersen zijn beter geschikt voor kleinere hoeveelheden, voor thuis, en ook bruikbaar als je geen elektriciteit beschikbaar hebt. Let wel op, niet iedere oliepers is dus geschikt voor het persen van tarwekiemen.

Tarwe kiemgroenten

Tarwekiemen zijn gezond en zelfs erg populair. Ze zijn zelfs een superfood, alleen worden het geen tarwekiemen genoemd. Het heet dan tarwegras, wat eigenlijk hele jonge sprieten van tarweplanten zijn. Je laat de tarwezaden eerst kiemen en strooit ze vervolgens uit over een laagje vochtige aarde. Na 1-2 weken heb je tarwegras.

Tarwegras is overigens erg bekend van het gebruik in tarwegras smoothies. Van tarwegras wordt een gezond sap geproduceerd dat in sommige (ecologische/biologische) winkels verkrijgbaar is.

Tarwe houdbaarheid

Vers tarwemeel (niet gezeefd dus) is enkele maanden houdbaar. Je kunt het ook invriezen om het nog langer te bewaren. Bloem, het resultaat van gezeefd tarwemeel is ten minste één jaar goed te houden. Het is dan wel belangrijk dat dit volledig vochtvrij wordt bewaard.

Tarwe ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij tarwe? Tarwe kent een aantal ziektes en aandoeningen die je meestal kunt voorkomen door wisselteelt toe te passen. Botanisch gezien is tarwe een vrucht en kan je de plant het beste als vruchtgewas behandelen als je wisselteelt gebruikt. Dit is sterk aan te raden.

Ook het kiezen van een goed en sterk ras kan voorkomen dat er zich ziektes en schimmels ontwikkelen bij de teelt. Veel ziektes hebben vooral betrekking op de wortels van de planten. Een goede en gezonde bodem is dus erg belangrijk bij de teelt van je eigen tarwe.

Ook kan moederkoren voorkomen, een zeer giftige schimmel. Om die reden is het importeren van grassoorten onderhevig aan zeer strenge regelgeving. Om moederkoren te voorkomen is het belangrijk om een goed gecultiveerd ras te kopen bij een vertrouwd merk, vertrouwde kweker of een vertrouwde winkel.

Tarwe kweken informatie