Fazantenbes
planten kweken en oogsten

Fazantenbes soorten

Welke soorten fazantenbes zijn er? De fazantenbes -in het Latijns de Leycesteria formosa- komt oorspronkelijk uit het Himalayagebergte. Hierdoor heeft deze in het Engels ook wel de naam "Himalayan Honeysuckle". Wie de plant niet voor de bessen kweekt kan evengoed genieten van de schitterende, unieke bloemtrosjes.

De bloei wordt gevolgd worden door donkerrode tot zwarte bessen. De smaak van de besjes doet sommigen denken aan karamel. De naam "karamelbes" wordt daarom wel eens gebruikt. De halfheester kan tot 2 meter hoog worden. Wordt ook wel grootmoeders oorbellen genoemd vanwege de vorm van de bloemtrosjes.

Fazantenbes zaaien of planten

Wanneer kan je fazantenbes zaaien?
Fazantenbes zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot juni. Fazantenbes zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van maart tot mei.
Wanneer kan je fazantenbes planten?
Fazantenbes planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot juli.

De fazantenbes is een zeer trage kiemer. Het kan tot anderhalf of zelfs twee maanden duren voor de kiemplantjes te zien zijn. Deze zijn overigens heel klein, net als de zaden. Goed kijken dus en voorzichtig met water geven! Laat je niet weerhouden, het is het wachten waard. Belangrijk is wel dat je de zaden bij voldoende warmte voorzaait.

Van een fazantenbes uit zaadjes oogst je meestal niet hetzelfde jaar. Het is makkelijker om een plant aan te schaffen, al zijn hele planten wel erg moeilijk te vinden. Laat staan ook nog biologisch. De fazantenbes wordt dus vaak toch maar gewoon gezaaid. Daar heb je dus wat geduld voor nodig.

Als je zaden uit het wild hebt meegenomen dan moet je de zaden eerst stratificeren. Je laat de zaden dan eerst door een koude periode gaan. Bijvoorbeeld op vochtig keukenpapier in een gesloten zakje in de koelkast, voor een maand of twee. De zaden worden "wakker" als het weer warmer wordt, wanneer je ze zaait.

Wij zaaien de fazantenbes heel eigenwijs in kleine zaaitrays en zetten ze dan over in grotere potten. Eigenlijk is direct voorzaaien in grotere kweekpotjes handiger. Dit neemt alleen veel ruimte in en we zaaien heel, heel veel verschillende zaden ieder jaar. En de plantjes groeien in het begin toch nog erg traag dus ze kunnen wel even in de tray blijven staan.

Ondanks dat dit een meerjarige struik is, zaaien we regelmatig opnieuw fazantenbessen. Al is het maar om mensen blij te maken met wat stekjes (want die zijn moeilijk te vinden). Zoals we wel vaker zeggen: Niets brengt ons samen zoals het delen van stekjes dat doet. Moestuinliefhebbers onderling, natuurlijk.

Per vierkante meter kan je ongeveer 1 tot 2 fazantenbes planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 2 fazantenbes planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Fazantenbes verzorging

Hoe kweek je een fazantenbes? Hoewel de fazantenbes niet volledig winterhard is, zal deze milde winters vrijwel altijd overleven. Bij strenge vorst sterven bovengrondse delen van de plant gedeeltelijk of zelfs helemaal af. Daar houd je rekening mee bij het terugsnoeien van deze halfheester. Op een plekje in de halfschaduw of in de volle zon met een beetje beschutting van omliggende planten, staat de fazantenbes optimaal.

Fazantenbes is een meerjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -10℃.

Fazantenbes combinatieteelt en wisselteelt

Fazantenbes
Voor het kweken van fazantenbes hoef je geen wisselteelt te gebruiken.

Fazantenbes goede buren
Fazantenbes heeft geen nadrukkelijk goede buren.

Fazantenbes slechte buren
Fazantenbes heeft geen nadrukkelijk slechte buren.

Fazantenbes water geven

Hoeveel water heeft de fazantenbes nodig? De fazantenbes staat graag op een matig vochtige bodem. Regelmatig water geven is dus nodig, met name tijdens droge zomers. De bodem mag nooit helemaal opdrogen. Als de bodem nog erg vochtig aanvoelt, bijvoorbeeld na een stevige regenbui, dan mag je een waterbeurt overslaan.

Doorgaans krijgt een fazantenbes van ons ongeveer eens per week water, maar tijdens droog weer mogelijk om de dag of zelfs dagelijks. Zeker aangezien ze in het begin nog in kweekpotten staan. Ze drogen dan snel uit en krijgen veel vaker water, dan een struikje in de vollegrond.

Fazantenbes grondsoorten

Welke grondsoort voor fazantenbes? De fazantenbes staat graag op een voedzame en vochthoudende bodem. Het helpt om voorafgaand aan het planten van de struik compost door de bodem te verwerken. In principe groeit de fazantenbes op iedere grondsoort, maar liever niet op hele dikke klei. Ook op zandgrond kan je de fazantenbes kweken, maar dit droogt erg snel uit en is dus ook niet ideaal.

pH

Fazantenbes tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Fazantenbes bemesten

Moet je de fazantenbes bemesten? De fazantenbes geef je bij voorkeur een sterke maar gebalanceerde meststof, eventueel met een groter aandeel fosfor vlak vóór de bloei. Denk aan gelijke hoeveelheden stikstof, fosfor en kalium. Ook zou je een organische meststof voor kleinfruit of fruitbomen kunnen geven.

Fazantenbes bloei en bestuiven

Wanneer bloeit fazantenbes? Fazantenbes bloeit doorgaans van juli tot oktober.

De fazantenbes bloeit in trosjes. Bij jonge scheuten zijn ze kort, bij oudere scheuten kunnen ze heel lang worden. Het uiterlijk van de trosjes lijkt op de oorbellen die je grootmoeder vroeger in had. Daar komt naam "grootmoeders oorbellen" vandaan, zoals we de fazantenbes soms ook noemen.

De bloemetjes van de fazantenbes zijn tweeslachtig. Mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen zitten dus in dezelfde bloem. De fazantenbes is hierdoor goed zelfbestuivend te noemen. Vooral de wind zorgt voor de bestuiving maar ook bestuivende insecten zoals bijtjes en hommeltjes doen mee.

De fazantenbes is dus vrij goed zelfbestuivend te noemen. Je hoeft de fazantenbes niet zelf met de hand te bestuiven om straks besjes te krijgen. Als je zaden wilt oogsten (die haal je uit de bessen), schud dan steeds voorzichtig de trosjes met bloemen. De trillingen zorgen voor betere bestuiving.

Hierboven nog een foto van de bloemtrosjes. Vooral hier zie je de vorm van de trosjes bloemen heel goed. Het lijkt echt op de oorbellen van je grootmoeder. De besjes die na het uitbloeien van een bloemetje verschijnen, worden eerst bordeauxrood van kleur. Dat lijkt even zo te blijven. Kijk je enkele dagen later dan kunnen ze opeens donkerbruin, tegen zwart aan zijn geworden.

Wanneer fazantenbes oogsten

Wanneer kan je fazantenbes oogsten? Doorgaans doe je dit van september tot december.

Over dit filmpje: Fazantenbessen zijn zeer kwetsbaar. Pak je de bessen zelf vast, dan barsten ze direct open. Het beste is om de bessen aan het kroontje te plukken, dat na de bloei blijft zitten. Je kunt ook hele trosjes plukken en de bessen er voorzichtig af duwen.

De oogst valt in het najaar, van de zeer late zomer tot het einde van de herfst. Heel soms zelfs in de zeer vroege winter nog. Nadat de prachtige bloemen zijn uitgebloeid is het wachten op het rijpen van de bessen, die eerst donkerrood zullen kleuren. Vervolgens veranderen de bessen langzaam naar zwart of heel donker bruin.

Als de bessen heel donker bruin tot zwart zijn dan kan je ze eten. De rijpe besjes kan je niet echt plukken omdat ze zo zacht zijn. Je moet fazantenbessen eigenlijk een beetje los wrijven, zonder erin te knijpen. De rijpe besjes zijn namelijk ècht heel fragiel. Je kunt ze gewoonweg niet plukken zonder dat ze stukgaan en er wat sap uit loskomt.

Dat je fazantenbessen niet in de winkel ziet, kan ik mij dus goed voorstellen. Ze overleven geen enkele vorm van transport of verwerking. Wil je de fazantenbessen plukken om ze iets langer bewaren, knip dan de hele tros af wanneer alle besjes rijp zijn. Zo kan je het trosje voorzichtig bewaren op een veilige plek. Bij voorkeur beschermd.

Goed, fazantenbessen zijn dus niet makkelijk te plukken. Ze gaan dan direct stuk. Toch zijn ze heerlijk! Het is dan ook jammer dat ze niet in de winkel te vinden zijn. Natuurlijk juist hierdoor wel leuker om zelf te kweken.

Fazantenbes gebruiken

Fazantenbessen plukken we als ze zwart of donkerbruin zijn. Eigenlijk gebruik je ze dan direct. Je plukt eigenlijk het hele trosje door het af te knippen, zodat je de besjes niet platdrukt. Ze zijn zeer fragiel. Eigenlijk gebruik je de bessen daarna direct, omdat je ze niet lang vers kunt houden.

Een andere naam voor de fazantenbes is chocoladebes of karamelbes. Dat is niet zomaar. De smaak lijkt ook echt op die van chocolade met een vleugje karamel, zonder te dollen. Heel bijzonder dus! Dit maakt de bessen ook uitstekend voor verwerking in zoete gerechten. Denk aan taarten, cakes, koekjes of gebakjes.

Zelf eten we de bessen eigenlijk altijd rauw, omdat ze zo lekker zijn. Soms wordt de smaak vergeleken met rozijnen. Dat dekt toch niet helemaal de lading. Ze zijn een beetje sappig maar ook vrij klein. De smaak doet toch echt meer denken aan karamel en chocolade.

Fazantenbes houdbaarheid

De fazantenbes is niet heel lang te bewaren, maximaal een week buiten de koeling. Het beste kan je de bessen direct van de plant snoepen of pas oogsten als je ze gaat gebruiken (of direct gebruiken na het oogsten natuurlijk). Het invriezen van de bessen is niet te doen. Daarom gebruiken we fazantenbessen direct na het plukken.

Om de besjes het langste te bewaren, kan je het beste volledige rijpe trosjes plukken. Zo hoef je de besjes zelf niet aan te raken bij het oogsten. Doe je dat wel dan gaan ze direct stuk. Wanneer de besjes stuk zijn kan je ze slechts enkele dagen bewaren. Dat is als je geluk hebt. Bewaar de fazantenbessen dus ook niet veel langer.

Fazantenbes snoeien

Wanneer kan je fazantenbes snoeien? Doorgaans doe je dit van februari tot april.

Moet je de fazantenbes snoeien? Gebruikelijk is om de plant in het (vroege) voorjaar helemaal tot de grond terug te snoeien, omdat deze delen van de plant bij (strenge) vorst komen te overlijden. Ondergronds leeft de plant dan verder. Mochten de bovengrondse delen de winter hebben overleefd dan

Fazantenbes ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij de fazantenbes? De winter vormt het grootste gevaar voor de fazantenbes. Last van ziektes en plagen hebben de struiken niet echt, maar ze zijn niet volledig winterhard. Bedek de bodem met stro, zorg voor beschutting en een warme en zonnige plek. Dan blijft de schade vaak erg beperkt.