Kurkuma
Curcuma longa

Spoel de kiemgroenten twee maal per dag goed schoon en laat deze vervolgens goed uitlekken. Doe je dat niet, dan kunnen ze gaan schimmelen en rotten. Je merkt dat als de kiemgroenten heel vies gaan ruiken. Het kweken van kiemgroenten is hierdoor niet altijd even makkelijk. Te veel vocht en ze gaan rotten, te weinig vocht en ze drogen uit. Vooral het regelmatig goed spoelen van de kiemgroenten is erg belangrijk.

Spoel de kiemgroenten twee maal per dag goed schoon en laat deze vervolgens goed uitlekken. Doe je dat niet, dan kunnen ze gaan schimmelen en rotten. Je merkt dat als de kiemgroenten heel vies gaan ruiken. Het kweken van kiemgroenten is hierdoor niet altijd even makkelijk. Te veel vocht en ze gaan rotten, te weinig vocht en ze drogen uit. Vooral het regelmatig goed spoelen van de kiemgroenten is erg belangrijk.

Spoel de kiemgroenten twee maal per dag goed schoon en laat deze vervolgens goed uitlekken. Doe je dat niet, dan kunnen ze gaan schimmelen en rotten. Je merkt dat als de kiemgroenten heel vies gaan ruiken. Het kweken van kiemgroenten is hierdoor niet altijd even makkelijk. Te veel vocht en ze gaan rotten, te weinig vocht en ze drogen uit. Vooral het regelmatig goed spoelen van de kiemgroenten is erg belangrijk.

Spoel de kiemgroenten twee maal per dag goed schoon en laat deze vervolgens goed uitlekken. Doe je dat niet, dan kunnen ze gaan schimmelen en rotten. Je merkt dat als de kiemgroenten heel vies gaan ruiken. Het kweken van kiemgroenten is hierdoor niet altijd even makkelijk. Te veel vocht en ze gaan rotten, te weinig vocht en ze drogen uit. Vooral het regelmatig goed spoelen van de kiemgroenten is erg belangrijk.

Bloemkool wordt erg groot en neemt behoorlijk wat ruimte in. Heel belangrijk: kies een plek uit waar de voorgaande jaren geen koolsoorten hebben gegroeid en pas wisselteelt toe. Dit doe je om schimmels en ziektes te voorkomen, maar ook om de balans in voedingsstoffen van de bodem in stand te houden. Bloemkool doet het goed in de halfschaduw. In de zomer kan het blad enigszins slap gaan hangen door de warmte. De halfschaduw is daarom beter dan de volle zon, maar beiden zijn mogelijk. Ook op schaduwrijke plekken groeit bloemkool meestal aardig, maar bij meer zonlicht (op het blad, niet op de bloemkool zelf) zal je merken dat dit de groei bevorderd.

Wanneer de bloemkool zelf begint te groeien in het hart van de plant, is het belangrijk om deze af te dekken met het blad dat er omheen groeit. Dat is belangrijk, want door zonlicht zal de witte bloemkool verkleuren en wordt deze geel-achtig van kleur. Daarnaast zal de bloemkool eerder gaan openbreken in kleinere stukjes als er veel zonlicht bij komt, en dan heb je geen mooie en hele bloemkool meer. Wanneer de bloemkool begint te splitsen in delen, dan is de bloei het volgende dat op het programma staat. Dat wil je natuurlijk voorkomen. Door de bloemkool af te dekken wordt deze groter, blijft deze heel en mooi wit van kleur.

Boerenkool is een koolsoort en kan aardig groot worden. Hoewel de grootte doorgaans kleiner is dan bijvoorbeeld bloemkool of broccoli, is het toch aan te raden flink wat ruimte te reserveren voor de teelt van boerenkool. Zoals het gezegde dat iets "groeit als kool" al beweert, groeit ook boerenkool aardig snel. Zet je boerenkool op een plekje in de halfschaduw dan groeit deze het beste. Dit is vooral belangrijk als je de teelt, zoals gebruikelijk bij boerenkool, iets later in het jaar laat plaatsvinden. Je zal gedurende (de tweede helft van) de zomer te maken krijgen met warmte en mogelijk een hittegolf. In de volle zon zal het voor boerenkool aardig heet worden.

Boerenkool smaakt op z'n best als er een nacht (of meerdere) stevige vorst overheen is geweest. Dit is een hele goede reden om de teelt van boerenkool iets later in het jaar te starten. Wanneer aan het einde van het jaar, het begin van de winter, een stevige vorst over de boerenkool is gegaan dan smaakt deze vaak nog net iets beter. Dit is trouwens ook het geval bij palmkool en bij spruitkool, waar spruitjes vandaan komen.

De koolraap kweek je in het vak van de koolgewassen, ondanks dat deze voor de wortel (knol) wordt gekweekt. De koolraap is namelijk een grootverbruiker, de plant, voornamelijk het blad en de steel ervan, groeit erg snel en wordt behoorlijk groot. De koolraap geef je daarom ook liever de ruimte. Op een plekje in de halfschaduw doet de koolraap het erg goed.

Pronkbonen groeien net als stokslabonen. Eigenlijk zijn alle pronkbonen klimmende planten, waarbij de groeitop zich ergens omheen wil draaien. De pronkboon groeit dus het beste langs een lange stok van ten minste 2 meter lang (het liefst nog langer). Pronkbonen kunnen zeker gedurende een warme zomer erg snel groeien. Je kunt lange stokken in een piramidevorm tegen elkaar zetten en vastbinden. Aan de voet van iedere stok in de grond plant je dan 2-4 plantjes.

Pronkbonen lijken heel erg op snijbonen, maar zijn meestal langer dan de snijboon of stokslaboon. Pronkbonen hebben -in tegenstelling tot andere bonen- een ruwe schil. Je zet pronkbonen vooral op een warme en zonnige plek, in de volle zon dus. In principe groeit de pronkboon op de zelfde plek en op de zelfde manier als de stokslaboon. Wat de verzorging betreft verschillen de twee praktisch niets en je kunt ze dus dicht bij elkaar kweken, in het zelfde vak.

Kurkuma groeit op vergelijkbare wijze als gember, je plant een wortel en deze groeit verder in de grond. Omdat kurkuma een tropische plant is kan je deze het beste op een warme en lichte (maar toch enigszins beschutte) plaats zetten. Kurkuma kan in een kweekkas worden gekweekt, maar ook buiten als je het geluk van een goede zomer hebt. Een kennis van mij kweekt kurkuma in de vensterbank, al jaren, en dat gaat opvallend goed!

De peper is altijd een leuke plant om te hebben als je een zonnige en warme tuin, terras of balkon hebt. Peperplanten zijn erg productief als ze het naar de zin hebben. Je kunt er veel pepers van oogsten, zeker als je nagaat dat je er voor de meeste gerechten helemaal niet zo veel van nodig hebt. Het leuke is dat je pepers ook kunt invriezen en drogen, dus dat je bij een erg grote oogst -en dat komt vaker wel dan niet voor- ook in de winter nog steeds peper hebt.

De heetheid van peper wordt gemeten in Scoville Heat Units (SHU). Het komt erop neer dat bij deze schaal wordt gekeken hoe veel waterdruppels er moeten worden toegevoegd voor het extract van de peper niet meer als heet wordt ervaren. Een gewone zoete paprika staat uiteraard op 0 op de SHU-schaal. Bovenaan de schaal staan onder andere de Bhut Jolokia, Madame Jeanette, Habanero en uiteraard ook pepperspray!



De insecten doen veel voor je, maar niet alles. Bloemen van elk soort peperplant die niet (goed) zijn bestoven, vallen gewoon van de plant af. Zonde, want als je de planten met de hand even extra bestuift kan dit worden voorkomen. Door de plant voorzichtig heen en weer te schudden of met een stok tegen de stam te tikken, veroorzaak je trillingen in de bloempjes. Hierdoor wordt het stuifmeel binnen de bloemen overgebracht en krijg je dus meer pepers te oogsten.

Pepino, die ook wel "meloenpeer" wordt genoemd, is een vruchtgewas dat veel behoefte heeft aan warmte en zonlicht. Hoewel de plant bij minder zonlicht toch aardig zal groeien, is de volle zon nodig voor het vormen van de vruchten die de plant maakt. De meloenpeer of pepino wordt ook vaak als sierplant gehouden, gewoon binnenshuis. Het is eigenlijk een meerjarige plant. Als je pepino op de juiste manier weet te overwinteren, kan deze volgend jaar verder groeien. Kies hiervoor in de winter een warme, zeker vorstvrije en lichte plek uit. Een vensterbank op het zuiden of een verwarmde serre zijn ideaal.

Pepino heeft een zeer lang seizoen nodig. Je zaait de plant al heel vroeg in het jaar, het liefste in januari of februari al. Later kan ook, maar hiermee duurt het langer voor (en wordt het onzekerder of) je vruchten krijgt. Vanaf half juni kan het plantje buiten staan, vanaf half mei kan dat al in de kas. Doe het ook zeker niet eerder, vorst maar óók wat lagere temperaturen zijn een grote boosdoener. De vruchten van pepino hebben heel lang nodig om te groeien en rijpen. Als het buiten of in de kas te koud wordt zal je de plant binnen moeten zetten. Daar rijpen de vruchten verder af. Soms is dat pas in december en het kan bij uitzondering zelfs in januari volgend jaar zijn. Vanaf het opkomen van de zaden duurt het ongeveer 9 maanden voor de vruchten van de pepino rijp zijn.

Heb je al meerdere jaren een pepino staan die het erg goed doet? Dan kan je deze makkelijk vermeerderen door kopstekken te nemen. De groeipunten zijn goed levensvatbaar en wortelen makkelijk. Dat is als de plant eenmaal goed groeit, niet in een vroeg stadium. Te vroeg zou zijn in de zomer van het eerste groei-jaar van de plant. Takken die je op dat moment verwijderd kan de plant eigenlijk niet missen. Stekjes maken is vooral vanaf het tweede jaar heel erg makkelijk.

Hoe kweek je kiwano? Kiwano kweken is een flinke uitdaging. Je hebt er een kas voor nodig in de volle zon. Kiwano heeft namelijk veel zonlicht nodig om goed te groeien. Toch zet je een kiwano het beste op een beschut plekje. Bij het kweken van kiwano in een kas is deze beschermd tegen weersinvloeden. Kiwano komt van oorsprong uit Kalahari, Afrika. Een warm en erg droog gebied.

Kiwano kan ontzettend gaan woekeren. De plant maakt net als de komkommer en meloen -waar deze dan ook familie van is- veel uitlopers. Ook deze uitlopers maken weer uitlopers. Als je een kleine kweekkas hebt of de ruimte nodig hebt, verwijder dan zo veel mogelijk zijscheuten, Houd er een paar over en geef die alle ruimte om te groeien.

Kiwano kweken lukt het beste tegen een groot hekwerk, een trellis tegen een muur, een stuk betongaas en vrijwel al het andere waar de plant langs kan klimmen. Je kunt kiwano ook laten kruipen als je daar de ruimte voor hebt. Dit werkt bij de teelt voor de vruchten ook bijzonder goed, mits het niet te veel regent. Regen betekend een grotere kans op schimmels.

De fazantenbes is niet helemaal winterhard, maar milde winters overleeft de plant zeker. Bij strenge vorst sterven bovengrondse delen van de plant gedeeltelijk of zelfs helemaal af. Daar houd je rekening mee bij het terugsnoeien van de halfheester (zie ook de alinea over snoeien). Op een plekje in de zon met een beetje beschutting van omliggende planten, daar staat de fazantenbes optimaal.

De ananaskers is een lampionplant en officieel is het een meerjarige (vaste) plant. Hier wordt de ananaskers in de moestuin als éénjarige gekweekt, want in het zelfde jaar kun je er nog van oogsten en de plant is niet winterhard. Dat oogsten lukt dan alléén als het warm en zonnig genoeg is geweest en als de plant op de juiste bodem staat, anders kan de oogst wel eens gaan tegenvallen. Bij een slechte zomer pluk je mogelijk minder, maar dat is ook deels afhankelijk van het ras. De ananaskers staat graag op een beschut plekje, maar wel in de volle zon en zo warm mogelijk.

Rucola is een heel klein plantje, waarvan je er gelukkig heel veel dicht op elkaar kunt zetten. Rucola is daarom ook uitstekend voor in alle potten en bakken en het past overal tussen. Op het balkon, in de achtertuin, op het dakterras, waar je maar wilt. De plantjes kunnen de volle zon in een hete zomer absoluut niet verdragen. In het voorjaar en najaar kan je rucola wel voorzichtig op een plekje in de volle zon of in de halfschaduw zetten, maar zet rucola in de hete zomer zeker op een schaduwrijk plekje. Hiermee voorkom je dat de plantjes doorschieten (vroegtijdig gaan bloeien). Eigenlijk is rucola een koolsoort, maar je kweekt het plantje toch als bladgewas want deze hebben de zelfde behoeften.

Dragon is een vaste (meerjarige) plant en staat graag een beetje beschut en beschermd tegen de wind. Op een plekje in de volle zon groeit dragon het beste. Dat komt doordat het plantje oorspronkelijk uit zuidelijk gelegen gebieden komt, en deze dus veel behoefte heeft aan zon en warmte.

Heeft een aardappel veel zon nodig? De aardappel is relatief makkelijk te verzorgen. De aardappel kan in een grote pot of kuip, maar ook in een speciale kweekzak voor aardappelen worden gehouden. Denk eraan dat je de plant voldoende water geeft.

Hoeveel zon heeft een aardappel nodig? Een plekje in de halfschaduw is meer dan genoeg. Je kunt aardappelen zelfs kweken op plekken waar meer schaduw is dan zonlicht. Dit maakt dat je aardappels ook goed op plekken kunt kweken, waar andere planten het niet zo goed doen.

De kruisbes is niet voor iedere tuin geschikt, en zeker niet als je huisdieren of kleine kinderen hebt die ook in de tuin komen. De struik maakt namelijk veel gemene doorns en stekels die je kunnen prikken. Je kunt bepaalde rassen kiezen die minder doorns maken. Kruisbessen met veel doorns zijn gemene prikkers die je behoorlijke wondjes kunnen geven. De takken zijn simpelweg niet vast te pakken.

Zet een kruisbes bij voorkeur op een plekje in de halfschaduw of in de volle zon. De plant groeit het beste als deze een beetje beschut staat, beschermd tegen harde wind en weersinvloeden maar toch een beetje zonnig. Geef de kruisbes ook regelmatig water. Als de kruisbes gaat bloeien zijn er al direct kleine vruchtbeginsels te zien, achter de bloemen aan de takken. Dat ziet er dan zo uit (zie foto hieronder).

Kropsla is, zeker voor beginners, een makkelijk te kweken plantje. Of je nu één krop neerzet, of een heel veld met kroppen, kropsla komt altijd wel ergens van pas. In een salade, op een broodje gezond, etc. Het is dus altijd leuk om kropsla in de tuin te hebben, en gelukkig kan dit ook (bijna) altijd. Als je een kas hebt is kropsla het hele jaar door te kweken. Bij temperaturen rond de 15 graden celcius groeit deze het beste, bij zomerse hitte doet de plant het minder goed. Je kunt kropsla in potten of bakken kweken, maar ook in de volle grond. Zet de planten vooral op een plekje in de halfschaduw als de planten door de zomer heen groeien. In het voorjaar volstaat een plekje in de volle zon ook, maar let dan bij zonnig weer heel goed op uitdroging en geef regelmatig water.

Hoe verzorg je een amandelboom? Een amandelboom komt uit warmere streken. Je zal deze moeten beschermen tegen strenge vorst. Lichte vorst kan de amandelboom wel verdragen. De boom is dus enigszins winterhard, maar niet sterk winterhard.

Welke standplaats voor amandel? Een amandelboom staat het liefste op een plekje in de volle zon, maar ook een beetje beschut. Bescherming tegen wind, bijvoorbeeld omringd door andere bomen, is ideaal. Zorg voor een mooi en warm plekje in de moestuin.

Waar plant je een aalbes? Welke standplaats heeft een aalbes nodig? Op een plekje in de halfschaduw doet een aalbes het erg goed, maar je kunt deze overheerlijke bessenstruik ook in de volle zon planten. Bij meer zonlicht worden de bessen vaak iets groter en rijpen ze sneller.

Bonenkruid gaat goed samen met veel andere kruiden, zelfs met kruiden zoals tijm, lavendel, salie of rozemarijn. De meerjarige bonenkruid kan na verloop van tijd gaan verhouten. De dunne takjes worden dan iets steviger en houterig. Dat is geen probleem natuurlijk, maar dit onderscheid de meerjarige soort wel sterk van de éénjarige soort. Op een zonnig plekje in de tuin groeit bonenkruid het beste, maar ook de halfschaduw is goed te doen. Het plantje wordt iets korter dan een halve meter en is makkelijk te verzorgen.

De walnoot is niet echt een inheemse soort. De boom is daarom iets veeleisender dan bijvoorbeeld een appelboompje. Dat gaat niet op voor de standplaats. Een walnoot kan heel goed in de volle zon staan, maar doet het ook prima in de halfschaduw. Wel is het belangrijk om de bodem goed voor te bereiden of goed te weten op welk soort grond je de walnoot wilt gaan planten. Het planten van andere gewassen of gras onder de walnoot is sterk af te raden, dit onttrekt voeding en vocht uit de bodem doe juist voor de walnoot erg belangrijk zijn. Dat betekend natuurlijk niet dat je het niet kunt doen, het is slechts een advies voor het optimaal benutten van de bodem. Hiermee maak je het de walnoot zo veel mogelijk naar de zin voor een hoge opbrengst.

Vanille is een tropische, klimmende orchidee die in landen van oorsprong tot wel 15 meter hoog kan worden. De teelt van vanille is ook mogelijk in ons klimaat, maar dan wel in goed verwarmde kassen of binnenshuis. De temperatuur moet altijd boven de 18 graden (kamertemperatuur) blijven en de 15 meter zal deze zeer waarschijnlijk niet halen. Commercieel is de teelt van vanille niet rendabel genoeg, maar voor de hobbyist is het natuurlijk een schitterende uitdaging. En dit laatste, een uitdaging, dat is het zeker! Niet omdat de algemene verzorging van de plant erg ingewikkeld is, maar vooral omdat je de juiste omgeving moet creëren en behouden om de plant te laten groeien, bloeien èn vruchten te laten maken.

Vanille is een klimmende plant die dus vanzelfsprekend ondersteuning nodig heeft. Het beste werkt het om een houten hekwerk te gebruiken, al wordt dit voor de meeste mensen lastig omdat zij geen verwarmde kweekkas of serre hebben waar de temperatuur hoog genoeg blijft. Bij de teelt in potten kan je zelf een houten ondersteuning maken voor je vanille orchidee. Dit is nodig om te zorgen dat de plant zich goed kan ontwikkelen. Laten kruipen is niet verstandig en maakt de verzorging onnodig moeilijk, en eventuele bloemen kwetsbaarder.

Naast het kiezen van de juiste bodem en voeding (zie de kopjes bodem en bemesting), is het ontzettend belangrijk om je plant niet te veel water te geven. Hier kunnen orchideeën, en dus ook de vanille orchidee, heel slecht tegen. Geef dus steeds een beetje water. Wat wel goed kan helpen en wat de plant erg prettig zal vinden, is het besproeien van de plant met een fijne nevel. Hiermee geef je het idee van een hoge luchtvochtigheid, wat erg gunstig is voor de plant die luchtwortels maakt om vocht uit de lucht te halen. Dit heeft alles te maken met de tropische afkomst van de vanille orchidee.

Bloeien zal de plant op de eerste plaats niet zo snel doen, maar met de juiste verzorging verhoog je de kans op bloeien enorm. Als eerste moet de plant ten minste 2 of 3 jaar oud zijn voor deze kan gaan bloeien. Als het dan zo ver is, zal je de plant zelf moeten bestuiven om kans te maken op een (vaak kleine) oogst. Ik zeg daarbij ook nadrukkelijk "kans op bloeien" en "kans op een oogst" omdat deze uitdaging niet te onderschatten is. De plant doet dit nu eenmaal niet zo snel in een vreemde omgeving. Om de bloemen te bestuiven moet je het bloemvlies doorbreken met een scherp voorwerp. Doe dit heel voorzichtig! Vervolgens druk je de mannelijke pollen en de vrouwelijke stempels tegen elkaar.

Let bij het bestuiven goed op de timing. Dit is erg belangrijk, want als de plant bloeit dan is dit maar heel kort. Bovendien bloeit de plant eigenlijk alleen maar in de ochtenden. Dit kan al vanaf een uur of 6 in de ochtend gebeuren, maar in de middag zijn de bloemen al lang en breed verwelkt. Zoals je begrijpt zal je er dus heel snel bij moeten zijn en moet je de plant in de gaten houden als je het vermoeden krijgt dat deze wel eens kan gaan bloeien. Wees daarom alert. Zonder de bloemen te bestuiven vallen ze af en kan je geen vanille oogsten.

Het is misschien leuk om te weten dat de vanille orchidee niet alleen klimt langs andere bomen en planten, maar ook in sommige gevallen zelfs volledig het contact met de grond kwijtraakt. Wanneer de luchtwortels voldoende voedingsstoffen op kunnen nemen heeft de plant de wortels in de grond niet langer nodig. Deze leeft in zo'n geval volledig op mineralen en vocht uit de lucht.

Sjalotten zet je het liefste op een zonnige plek, maar ook de halfschaduw voldoet aan de eisen. Sjalotjes zijn winterhard en kan je zelfs in de winter planten als je ze voor het loof kweekt. Voor de bolletjes beperk je je het beste tot het vroege voorjaar met het planten, en oogst je in de (late) zomer.

Rogge als groenbemester heeft niet zo veel aandacht nodig. Het groeit, en aan het einde van de groei werk je de rogge (liefst vóór de korrels ontstaan, in het voorjaar) onder in de bodem. Hiermee verbeter je de bodem voor de daarop volgende teelt. Voor de reguliere teelt om rogge(meel) van te oogsten, is iets meer verzorging nodig.