Brandnetel
Urtica, Urticaceae (brandnetelfamilie)

Brandnetel soorten

Brandnetel draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Urtica en is een lid van de brandnetelfamilie, ook wel urticaceae.

Welke soorten brandnetel zijn er? Er zijn twee soorten brandnetels die hier veel voorkomen. Dit zijn de grote brandnetel en de kleine brandnetel. De twee soorten zijn moeilijk uit elkaar te houden, maar je kunt ze herkennen aan de bloemen.

Bij de kleine brandnetel staan de bloeistengels rechtop, maar bij de grote brandnetel hangen de bloemen. De grote brandnetel kan bovendien een hoogte van wel 2,5 meter bereiken, en is bovendien meerjarig. De kleine brandnetel is een éénjarige plant maar zaait zichzelf ook makkelijk uit.

Brandnetels komen in het wild veelvoudig voor. Brandnetels groeien in loofbossen op voedzame, humusrijke en vochtige bodems. Ze zijn vooral berucht vanwege het vervelende gevoel dat je krijgt bij aanraking met de huid. Lang niet iedereen weet dat je brandnetels kunt gebruiken in de keuken.

Brandnetel zaaien of planten

Wanneer kan je brandnetel zaaien?
Brandnetel zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van februari tot juni. Brandnetel zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari.
Wanneer kan je brandnetel planten?
Brandnetel planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot juni.

Zaaien kan in de volle grond of in (ruime) potten en bakken. Dit laatste is beter om te voorkomen dat de brandnetels gaan woekeren. Enkele weken na het zaaien verschijnen er hele kleine kiemplantjes. Brandnetels kunnen echter heel groot worden.

Het is niet aan te raden om brandnetels voor te zaaien. Dit is onhandig omdat je ze dan zal moeten uitplanten. Je kunt hierbij in aanraking komen met de plant en daar een tijdelijk maar vervelend, prikkend gevoel aan overhouden.

Per vierkante meter kan je ongeveer 56 tot 77 brandnetel planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 8 tot 12 brandnetel planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Brandnetel verzorgen

Hoe kweek je brandnetels? Je kunt brandnetels prima kweken op plekken met wat minder zonlicht. Ze groeien vaak aan bosranden van loofbossen. Brandnetels worden groter op voedzame bodems. Ze hebben een licht tot matig vochtige bodem nodig. Verder hebben brandnetels weinig verzorging nodig.

Brandnetels kunnen makkelijk gaan woekeren. Dit gebeurd bij de (meerjarige) grote brandnetel via de wortels. Ook zaait de brandnetel zichzelf uit na de bloei. Zo wel de grote brandnetel als de kleine brandnetel kan zichzelf uitzaaien. Als dit een probleem is kan je de bloemen het beste wegknippen vóór de zaadvorming.

Brandnetel is een meerjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -20℃.

Brandnetel water geven

Hoeveel water geef je brandnetels? In de eigen tuin zal je brandnetels regelmatig water moeten geven. Zeker bij warm en droog weer in de zomer. Op plekjes in het bos is water geven meestal niet nodig. In de eigen tuin schijnt vaak toch wat meer zon. De grond in potten en bakken droogt nog veel sneller uit.

Brandnetel grondsoorten

Welke grondsoort voor brandnetels? Omdat brandnetels van nature in bossen en aan bosranden groeien, is een vergelijkbare grond het beste. De bodem in loofbossen is voedzaam, humusrijk en vochthoudend. Dit bereik je door vóór de aanplant rijpe compost toe te voegen. Kies bij voorkeur voor compost van organisch materiaal uit een loofbos.

pH

Brandnetel tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Brandnetel bemesten

Moet je brandnetels bemesten? Op enkel de geschikte grondsoort (zie hierboven) groeien brandnetels ook. Je krijgt wel grotere planten door de bodem voedzaam te houden. Een voedzame bodem is hard nodig, het is dus aan te raden om wat voeding te strooien. Een algemene organische meststof is voldoende, met extra stikstof (bijvoorbeeld bloedmeel) voor de vorming van het blad. De bladeren van de brandnetel kunnen op een zeer voedzame bodem gigantisch worden, vaak zelfs nog groter dan in het wild.

Brandnetel kweken op verschillende manieren

Hoe kweek je brandnetels? Zorg voor een voedzame, humusrijke en vochtige bodem.

Brandnetel
Voor het kweken van brandnetel hoef je geen wisselteelt te gebruiken.

Brandnetel goede buren
Brandnetel kweken kan goed samen met appel, tuinboon, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Brandnetel slechte buren
Brandnetel heeft geen nadrukkelijk slechte buren.

Brandnetel bloei en bestuiven

Wanneer bloeit brandnetel? Brandnetel bloeit doorgaans van mei tot november.

Moet je brandnetels bestuiven? Nee, brandnetels hoef je niet te bestuiven om ze te kunnen oogsten. Je oogst met name de toppen van de planten. Bestuiving is wel nodig voor het verkrijgen van levensvatbare zaden. De brandnetel wordt bestoven door insecten.

Tussen de grote brandnetel en de kleine brandnetel zit nog wel een verschil. De grote brandnetel is meestal tweehuizig. Er zijn dan mannelijke en vrouwelijke planten. Je hebt van beide geslachten dan ten minste één plant nodig voor de bestuiving. De kleine brandnetel is vrijwel altijd éénhuizig en zelfs tweeslachtig. De plant maakt bloemen met zo wel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen. De kleine brandnetel is dan ook zelfbestuivend.

Wanneer brandnetel oogsten

Wanneer kan je brandnetel oogsten? Doorgaans doe je dit van mei tot oktober.

Voor thee worden de toppen van de planten geplukt. Doe dit niet met de blote hand maar gebruik iets ter bescherming, zoals plastic handschoenen. Gedurende het late voorjaar en de hele zomer kan je doorlopend brandnetels plukken voor thee.

Brandnetel gebruiken

Hoe gebruik je brandnetels in de keuken? Van de gedroogde toppen kan je een gezonde brandnetelthee zetten. In de soep is het jonge blad van de brandnetel een gezonde toevoeging. Ook de wortel van de plant is te gebruiken voor thee. Er wordt beweerd dat brandnetelwortel geneeskrachtige werkingen heeft.

Brandnetel houdbaarheid

Hoe lang is brandnetel houdbaar? Gedroogde brandnetel (voor thee) is ten minste een jaar te bewaren. Verse brandnetel blijft enkele dagen houdbaar in de koeling, maar meestal niet langer. Dit gebruik je dan ook liever zo snel mogelijk.

Brandnetel ziektes en plagen

Vooral insecten eten vaak van het blad van de plant. Meestal zie je in het wild ook gaten in het blad zitten. Niet alle beestjes zullen tegen de plant kunnen, maar er zijn veel soorten luizen en kevers die deze prima kunnen eten. Echt last van ziektes heeft de brandnetel zelden.

Help, ik ben gestoken door een brandnetel!

Tuurlijk, zelf brandnetels kweken heeft veel voordelen. Helaas kan je ook lelijk geprikt worden door de plant. Het zijn de kleine haartjes op de plant die dit veroorzaken. Pak de plant dus nooit met de hand vast. Als je dit toch hebt gedaan, lees dan de volgende tips nog even!

Oh ja, geen zorgen als je bent geprikt. Je kunt er wat uitslag van krijgen en het voelt vervelend. Een prik van de brandnetel is echter goed voor de doorbloeding. Kwaad kan het in elk geval niet. Naast het prikkende gevoel houd je er zelden iets aan over, tenzij je een allergie hebt.

Wat doen als je geprikt bent door een brandnetel?

Aloë Vera

Stop het prikkende gevoel binnen enkele minuten met Aloë Vera! Snijd een blad af en snijd het open. De transparante gel in het blad, smeer je direct op de plekjes waar de brandnetel je heeft geprikt. De gel trekt in de huid en laat daarna geen plakkerige troep achter. Het prikken stopt direct.

Of ja, bijna direct. Binnen een minuut na het insmeren, stopt het prikkende gevoel. Aloë Vera is daarnaast heel goed voor de huid en heeft veel gezonde eigenschappen.

Munt

Het smeren van tandpasta helpt tegen het prikkende gevoel. Dat komt voor een groot deel door de menthol die hierin zit. Menthol is terug te vinden in muntplantjes. Gebruik dus munt om het prikkende gevoel te stoppen! Hoewel munt geen gel of sap bevat, kan je het blad wel wrijven over de prikkende plekjes.

Goudsbloem

De bekende zalf, vernoemd naar de wetenschappelijke naam van de goudsbloem, helpt goed tegen brandnetelprikken. Heb je Calendula zalf in huis, of de goudsbloem waar het van wordt gemaakt in de tuin, wrijf deze dan over de plekjes die zijn geprikt door de brandnetel. Dit verzacht direct!