Zoete aardappel
Ipomoea batatas, Convulvulaceae (windefamilie)

Zoete aardappel soorten

Zoete aardappel draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Ipomoea batatas en is een lid van de windefamilie, ook wel convulvulaceae.

Door de naam "zoete aardappel" zou je denken dat het een aardappelsoort is. Dat is niet zo. De zoete aardappel (Ipomoea batatas, Convolvulaceae) komt uit een hele andere familie dan de aardappel (Solanum tuberosum, Solanaceae). De zoete aardappel wordt ook wel bataat genoemd. De bataat kweken ze onder andere veel in Suriname.

Als plant lijkt de zoete aardappel ook heel erg op hedera, een sterk woekerende klimop. Althans, als je naar het blad kijkt. Met hedera heeft de zoete aardappel niets gemeen. Behalve dan het uiterlijk van het blad en dat ze beiden erg graag de hoogte in klimmen of over de bodem kruipen.

Er zijn verschillende soorten zoete aardappelen. Onderling kunnen de bladeren en (kleuren van) de stengels wat verschillen. Er zijn zoete aardappel soorten met een gele schil of een rode schil. Ook soorten met wit of geel vruchtvlees of zelfs vruchtvlees dat neigt naar oranje. Er zijn ongeveer duizend verschillende soorten bataat.

Tussen al die verschillende zoete aardappel soorten zitten wat verschillen. De witte zoete aardappel met wit vruchtvlees en lichtbruine schil, smaakt minder zoet. De rode zoete aardappel met rozerode schil heeft over het algemeen minder smaak. De oranje zoete aardappel is licht kruidig en zoet van smaak. Dit is een indicatie maar er zijn ook kruisingen tussen deze zoete aardappel soorten.

Zoete aardappel zaaien of planten

Wanneer kan je zoete aardappel zaaien?
Zoete aardappel zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot april.
Wanneer kan je zoete aardappel planten?
Zoete aardappel planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van mei tot juni. Zoete aardappel planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot juni.

Bekijk ook het zoete aardappel kiemen stappenplan met video

Meestal als we zoete aardappel kweken, kiemen we een zoete aardappel voor. Dat, of we planten een al opgepot plantje van een kweker of tuinwinkel. Je kunt een zoete aardappel uit de winkel gebruiken of een broedknol van een kweker. In sommige tuinwinkels verkopen ze de zoete aardappel ook als plant in pot.

Bij gebrek aan een kwekersknol/broedknol nemen we altijd een zoete aardappel uit de winkel. Bij genoeg warmte (18°c) kiemt een zoete aardappelknol of bataat vrij makkelijk. Binnen enkele weken zijn de scheuten dan te zien. Wel moet je de zoete aardappel of bataat nog tot minimaal eind mei binnen houden.

Begin bij voorkeur zo vroeg mogelijk met het kiemen van de knollen in februari. Zo krijgt de knol extra lang de tijd om te groeien vóór het uitplanten. De zoete aardappel of bataat heeft een lang en warm seizoen nodig.

De ideale temperatuur om zoete aardappelen te kiemen is bij temperaturen hoger dan 20°c. Alles daaronder is eigenlijk te koud. Op zich lukt het ook wel bij 18°c maar bij meer warmte gaat het sneller. Vooral overdags moet het zo warm blijven. 'S nachts wordt het hier regelmatig 16°c zo vroeg in het jaar. Overdags kiemt de knol verder.

Zoete aardappel voorkiemen

Om te beginnen moet je de zoete aardappel wortels laten schieten. Een van de manieren waarop dit vaak wordt gedaan is met satéprikkers. Soms prikt men satéprikkers in de knol, om de knol vervolgens boven een glas water te balanceren tot deze wortels heeft gekregen. Het beste zet je de knol rechtop, met het puntje naar boven en het kontje naar beneden.

Als het zonder satéprikkers kan is dat misschien toch beter. Gebruik je wel satéprikkers, steek deze dan niet te diep in de knol. Het kan op zich geen kwaad maar we proberen de knol zo min mogelijk te beschadigen. Zorg ook dat het kontje van de zoete aardappel niet helemaal onder water staat, maar een beetje de oppervlakte raakt. Dan gaat de bataat vanzelf op zoek naar meer water.

Als je duidelijk kunt zien wat boven en onder is, dan kan je de bataat of zoete aardappel rechtop zetten. Het is niet altijd duidelijk te zien. Als je niet kunt zien wat boven en onder is, kan je de knol ook plat in een bakje vochtige aarde leggen. Je ziet dan alleen niet goed wanneer de wortels zijn gegroeid. Ook moet het daar wel goed vochtig blijven.

Welke manier je ook kiest, binnen enkele weken tot een maand heeft de zoete aardappel zeker wortels gemaakt. Als dit genoeg lijkt kan je de knol (voorzichtig) gaan planten in een grotere pot. Houd deze nog steeds binnen tot na half mei.

Zoete aardappel in pot

De zoete aardappel kweek je straks in de vollegrond. Toch moet je iets doen, wanneer de knol worteltjes heeft gemaakt. Je kunt de knol dan in een kweekpot zetten, zoals bijvoorbeeld een langwerpige rozenpot van (L*B*H) 12x12x20 centimeter. Daar past de knol goed rechtop in. Je kunt de kweekpot dan tot de rand vullen met aarde of zaaigrond.

Na het planten in een kweekpot laat je de zoete aardappel voorlopig nog even binnen staan. Deze mag namelijk pas na half mei naar buiten, in verband met de temperatuur.

Per vierkante meter kan je ongeveer 4 tot 7 zoete aardappel planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 4 zoete aardappel planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Zoete aardappel verzorgen

De bataat of zoete aardappel is een soort slingerplant. Deze kan zich om stokken, palen of draden heen wikkelen maar je kunt de zoete aardappel ook laten kruipen. Zelf bataat of zoete aardappel kweken is op zich niet moeilijk. Wel heb je veel warmte en zonlicht nodig, en een lang seizoen. Dit lukt het beste in een kweekkas.

Temperaturen onder de 18°c remmen de groei meestal af. De bataat of zoete aardappel kweken we altijd in de volle zon. Hoewel je ook buiten bataat kunt kweken, is de opbrengst vaak veel kleiner. Ook staat de zoete aardappel graag beschut. In de kweekkas is dat geen probleem. Buiten zet je de zoete aardappel zo veel mogelijk uit de wind en regen, in een grote pot.

Je kunt dus bataat of zoete aardappel kweken als kruipplant of als klimplant. Als je de bataat laat klimmen, controleer dan steeds of deze nog op z'n plekje blijft. De bataat of zoete aardappel kweken we vaak als klimplant omdat het minder ruimte inneemt. Als je de zoete aardappel niet een handje helpt gaan de scheuten alsnog alle kanten op.

Bekijk ook even de foto van de zoete aardappelen hierboven. Omdat de zoete aardappel een kruipende plant is, heb je eigenlijk helemaal geen stokken of draden nodig. Zonder opbinden groeit de zoete aardappel als een soort bodembedekker. Kan heel leuk zijn natuurlijk , maar zo neemt de zoete aardappel wel veel ruimte in als plant.

Als je net als ons altijd ruimte tekort komt in de kweekkas omdat je zo veel verschillende groenten of fruit wilt planten, tja... Dan kan je de zoete aardappel altijd nog langs stokken of draden omhoog leiden. Dat is handig want zo neemt die veel minder ruimte in. Dit doen we puur om ruimte te besparen in de kweekkas. Het is niet vereist voor de teelt, om de zoete aardappel op te binden.

Zoete aardappel is een meerjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan 14℃.

Zoete aardappel water geven

Zoete aardappel of bataat kweken we buiten vooral op heuveltjes, zodat overtollig water makkelijk weg kan. Nog beter is de bataat of zoete aardappel kweken in grote potten. Geef de zoete aardappel af en toe water, als je merkt dat de grond erg begint op te drogen. Geef niet te veel water in één keer maar liever steeds een beetje.

Voorkom dat de grond helemaal drijfnat wordt. Zorg voor een goede afwatering en zet een eventuele pot of bak niet in de regen buiten. Als de grond nog een beetje vochtig voelt mag je een waterbeurt overslaan.

Zoete aardappel grondsoorten

Hoewel de zoete aardappel in principe heel veel grondsoorten tolereert, heeft deze wel voorkeuren. Zo groeit de zoete aardappel het liefste op een licht zure grond. Eventueel kan je tuinturf strooien om de bodem zuurder te maken of te houden. Je kunt de zoete aardappel ook in een grote pot of kuip planten met een eigen potgrondmengsel.

Belangrijk is ook dat de grond goed gedraineerd is. Overtollig water moet makkelijk weg kunnen. Naast het eerder genoemde, op heuveltjes planten, kan je de bodem ook goed losmaken en compost toevoegen om de structuur te verbeteren. Wij doen dit altijd voor we zoete aardappel planten.

Voor we zoete aardappel planten, maken we de grond altijd goed los. Op een luchtige en humusrijke grond groeit de zoete aardappel het beste. Toch lukte ons dat eerder ook op zelf losgemaakte kleigrond. De opbrengst was duidelijk wel iets kleiner dan het jaar daarna, op een lossere grond op een ander plekje.

pH

Zoete aardappel tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Zoete aardappel bemesten

Bemesten is niet nodig. De zoete aardappel kan ook op minder voedzame grondsoorten groeien. Geef vooral géén extra stikstof. Van nature kan de zoete aardappel erg weelderig groeien. De zoete aardappel maakt dus van zichzelf al veel blad. Met extra stikstof wordt de plant nog groter en voller. Helaas gaat dit ten koste van de knollen. Stikstof kan je daarom beter vermijden.

Mocht je toch willen bemesten, denk dan vooral aan extra kalium. De verhoogde weerstand dankzij kalium, is goed voor de zoete aardappel die van oorsprong tropische of subtropische roots heeft. Zo kan de zoete aardappel ook hier beter tegen lagere temperaturen, al moet de plant natuurlijk altijd voldoende warm blijven staan.

Zoete aardappel kweken op verschillende manieren

De zoete aardappel is van oorsprong een slingerplant. Vaak laten we deze klimmen langs stokken, palen of draden maar je kunt de zoete aardappel ook laten kruipen.

De combinatie zoete aardappel met okra, is een bekende die beide keukenplanten versterken. Beiden groeien ook het beste in een kweekkas. Door okra en zoete aardappel samen te kweken groeien beide veel beter. Houd er dan rekening mee dat de zoete aardappel kan kruipen en klimmen. In het geval van de combinatie met okra kan je de zoete aardappel beter laten kruipen. Okra planten zijn niet sterk genoeg om het gewicht van de zoete aardappel te dragen.

Zoete aardappel
Voor het kweken van zoete aardappel zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Zoete aardappel is een aardappelsoort. De ideale voorteelt is een wortel- of knolgewas of vruchtgewas en de ideale nateelt is een peulgewas volgens het wisselteelt schema.

Zoete aardappel goede buren
Zoete aardappel kweken kan goed samen met okra, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Zoete aardappel slechte buren
Zoete aardappel heeft geen nadrukkelijk slechte buren.

Zoete aardappel bloei en bestuiven

Over dit filmpje: Zoete aardappel maakt geen zaden. Wel leuk om de mooie bloemetjes te bewonderen!

Als de zoete aardappel het erg naar de zin heeft, dan kan deze zelfs gaan bloeien. Bij ons in de kweekkas komt de zoete aardappel altijd tot bloei. Het zijn prachtige bloemen om te zien! Op de foto hieronder zie je zo'n bloemetje van de zoete aardappel. De bloemen gaan steeds in de ochtend open en in de late middag langzaam weer dicht, daarna vallen ze af.

De zoete aardappel maakt in de groeipuntjes van sommige scheuten, kleine groepjes met bloemknopjes. Meestal een stuk of 5-10 en bij jonge scheutjes vaak iets minder. De bloemknopjes gaan niet allemaal tegelijk open. Er gaan steeds één of enkele bloemetjes open, die na het uitbloeien afvallen. De volgende dag gaan de volgende bloemknopjes open.

Het is een leuk detail van de zoete aardappel. Veel doen de bloemetjes niet. Zoete aardappel bestuiven is niet nodig. De zoete aardappel vermeerdert zich via de knollen die deze maakt. De bloemetjes zijn voor ons (hobby)telers slechts een leuke bijkomstigheid. Ook de bijtjes en hommeltjes zijn vaak erg blij met deze bloemetjes.

De kelkvormige bloemetjes zijn meestal paars, roze of wit van kleur. Of natuurlijk een combinatie daarvan, afhankelijk van het ras. Bij de zoete aardappel is dus geen zaadteelt van toepassing. Wel is het een prachtige sierplant om in je moestuin te hebben. Dan wel in de kweekkas, want buiten bloeit de zoete aardappel moeilijk.

Wanneer zoete aardappel oogsten

Wanneer kan je zoete aardappel oogsten? Doorgaans doe je dit van september tot oktober.

Over dit filmpje: Graaf zoete aardappelen met de hand uit. Trek de hoofdknol uit de grond en haal de overige knollen los. Eenmaal goed afspoelen en ze zijn klaar voor gebruik!

In het najaar kan je zoete aardappel oogsten. De oogst valt meestal in de vroege herfst. Op een stevige grond kan je een spitvork gebruiken, maar graaf de zoete aardappelen dan heel ruim uit. Ze groeien namelijk vaak opzij en dan prik je ze stuk. Het beste is dus om met de hand uit te graven, alleen kan dit niet altijd als de grond erg vast is.

Zoete aardappel oogsten we door de plant eerst uit de grond te trekken. De knol waaruit de plant is gegroeid is dan uit de grond. Het resterende werk is het zoeken van de nieuwe knollen. Die zitten hier en daar verstopt in de grond waar de plant stond. Met de hand uitgraven heeft de minste kans op beschadigen van de knollen.

Probeer de knollen steeds goed vast te pakken en uit de grond te trekken. Voorkom dat je langs de knollen wrijft. Hierdoor laat het schilletje vaak heel makkelijk los, en komt de binnenkant bloot te liggen (en wordt deze vies). Voor gebruik spoel je de zoete aardappelen nog even goed schoon met water. Je kunt de tuinslang gebruiken.

Met onze zomers worden trouwens niet alle zoete aardappelen altijd mooi groot. Zoete aardappel oogsten we daarom liever later dan eerder. In de kweekkas heb je nog best kans dat er een aantal mooi groot worden. Buiten is die kans iets kleiner, maar ook daar mag je rekenen op 3 of 4 mooie, grote knollen per plant (als je niet te vroeg oogst).

De kleintjes zijn overigens ook gewoon eetbaar hoor. Toch doe je het uiteindelijk natuurlijk voor de grote knollen.

Zoete aardappel gebruiken

Zoete aardappel kan je op de zelfde manier gebruiken als een gewone aardappel. Ze zijn lekker om te bakken en hebben -hoe kan het ook anders- een zoete aardappelsmaak. Een aardse smaak met een zoete tint. Vooral de zoete toon maakt de zoete aardappel bijzonder en onderscheidend.

De zoete aardappel wordt in veel landen gekweekt en is een van de belangrijkste gewassen ter wereld. Onder andere in Suriname wordt de zoete aardappel gebruikt in de gerechten die ze er maken.

Zoete aardappel houdbaarheid

Net als de gewone aardappel is ook de zoete aardappel enkele weken vers te houden. Zoete aardappelen die je langer laat liggen, zullen alleen niet zo snel uitlopers maken als gewone aardappelen. Met name door de hogere temperatuur die zij nodig hebben, en het feit dat hier eigenlijk ook water bij nodig is.

Zoete aardappel ziektes en plagen

Het grootste gevaar voor de zoete aardappel is een lage temperatuur. Hierom wordt de plant vaak in een kas gekweekt. Verder is de zoete aardappel weinig gevoelig voor plagen, ziektes en schimmels. Omdat het een gewas is waarvan de (te oogsten) knol ondergronds groeit, kan het voorkomen dat muizen of andere soorten onder de grond levende diertjes de knollen schade toebrengt.