Aardappel
Poten kweken en oogsten

Aardappel draagt de wetenschappelijke (Latijnse) naam Solanum tuberosum en is een lid van de nachtschadefamilie, ook wel solanaceae.

Aardappelen worden meestal gekweekt uit kleine pootaardappelen. Na zo'n 120 dagen oogst je de knollen. Aardappelen kweken is makkelijk maar heeft wat voorbereiding nodig. Je kunt pootaardappelen voorkiemen, op heuveltjes planten en aanaarden voor een betere oogst.

Je kunt aardappelen ook opkweken uit zaad. Aardappelen zaaien is minder gebruikelijk maar ook dan oogst je hetzelfde jaar nog.

Aardappel soorten

Welke aardappelsoorten zijn er? Eigenlijk zijn er maar twee aardappelsoorten. De gewone aardappel en de zoete aardappel, welke eigenlijk helemaal geen aardappel is. De zoete aardappel heeft dus eigenlijk niet zo veel met de gewone, bekende aardappel te maken.

De gewone aardappel kent wel ontelbaar veel rassen. De belangrijkste verschillen zijn de resistentie tegen aardappelziekte en aardappel moeheid. Deze ziekten kunnen je oogst flink bederven. Ook zijn er vroege en late aardappelen, en alles wat daartussen zit. Door zo wel vroege als late rassen te planten, kan je meerdere keren aardappelen oogsten.

Dit zijn de meest bekende aardappel rassen, met de maand(en) waarin je ze het beste kunt poten:

Vroeg:

• Annabelle - maart/april
• Berber - maart/april
• Dore - maart/april
• Eersteling - maart/april
• Frieslander ;- maart/april
• Gloria - maart/april
• Lekkerlander - maart/april
• Premiere - maart/april
• Sante - maart/april
• Roseval - maart/april

Middel:

• Bildtstar - april
• Bintje - april
• Carolus - april
• Desiree - april
• Eigenheimer - april
• Irene - april
• Melody - april
• Michelle - april
• Mozart - april
• Nicola - april
• Obama - april
• Parel - april

Laat:

• Agria - april/mei
• Raja (Alouette) - april/mei
• Texla - april/mei

Maar het staat je natuurlijk helemaal vrij om hiermee te experimenteren. In principe kan je tot eind mei aardappelen poten. Mocht je dit heel vroeg in juni nog willen doen dan is dat natuurlijk ook niet zo'n probleem. Kies daar dan wel een laat ras voor.

De aardappel is familie van de nachtschade, dat is een opvallend detail van deze plant. Zo maakt de aardappel na de bloei ook een soort vruchten, die erg lijken op groene tomaten. Eet deze vruchten niet op, ze zijn namelijk zeer giftig! Alleen de knollen van de aardappel zijn eetbaar.

Dat de aardappel tot de nachtschadefamilie behoort is een leuk detail. Dat betekend namelijk dat de aardappel familie is van de tomaat, maar ook van de pepino en van de aubergine.

Aardappel zaaien en planten

Wanneer kan je aardappel planten? Aardappel planten of uitplanten kan buiten van maart tot juni.

Aardappelen worden meestal geplant als kleine knolletjes, pootaardappelen. Uit elk knolletje groeien wortels, waaruit allemaal nieuwe aardappelen groeien. Van één knolletje oogst je dus meerdere nieuwe aardappelen. Je kunt ook aardappelen zaaien, al is dat helemaal niet gebruikelijk. Hoe dat zit lees je hieronder.

Pootaardappelen voorkiemen

Het meest gebruikelijke is om aardappeltjes als kleine knolletjes te planten. Je kunt ze eerst voorkiemen of gewoon direct in de grond stoppen. Voorkiemen is heel handig omdat je dan zeker weet dat de aardappeltjes straks ook echt groeien. Als je pootaardappelen zonder uitlopers direct in de grond stopt, is het maar afwachten of ze opkomen.

Het voorkiemen van pootaardappelen wordt ook gedaan omdat je dan een kleine voorsprong hebt. Voorgekiemde pootaardappelen hebben al uitlopers. Ze zijn dus al een stukje gegroeid. Er zitten dan witte en groene scheuten aan. De groene scheuten daar groeien straks de stengels en het blad aan.

Voorkiemen doe je zo: Dit doe je ongeveer een maand voor je ze wilt gaan planten. Leg de pootaardappelen in een kartonnen doosje. Het kartonnen doosje van de eieren is ideaal. Maak de aardappelen licht vochtig. Wanneer de eerste scheuten uit de aardappelen komen kan je deze planten. Je kunt ook wachten tot de scheuten langer zijn geworden en het buiten nog iets warmer is.

Aardappelen planten (poten)

Maak gaten in de grond, bijvoorbeeld met een bollenplanter. Stop vervolgens de pootaardappelen in deze gaten. Aan de aardappel zitten vaak witte en groene scheuten. De groene scheuten moeten naar boven wijzen, hieruit groeien straks de stengels met bladeren. Poot de pootaardappelen bij voorkeur op heuveltjes.

Het poten van aardappelen op heuveltjes, ook wel ruggen, heeft een aantal grote voordelen. Overtollig water stroomt makkelijk weg langs de zijkanten. De grond van de heuveltjes warmt sneller op. Daarnaast krijg je ook een betere oogst doordat de aardappelen makkelijk in de losgemaakte grond van de heuveltjes kunnen groeien.

Het is geen vereiste om aardappelplanten aan te aarden maar ook dit heeft voordelen. Voeg steeds een laagje aarde toe als de planten boven de grond komen en herhaal dit ongeveer drie keer. Je planten gaan zo minder snel uit elkaar hangen als ze groter worden, maar er komt ook een groter deel van de plant ondergronds te zitten. Hieraan kan de plant meer wortels maken waar ook meer aardappelen aan kunnen groeien.

Aardappelen zaaien kan ook!

Ja, je leest het goed. Aardappelen zaaien is mogelijk. Het is alleen niet heel gebruikelijk. Je moet er speciale rassen voor hebben. Bijna geen enkele aardappel is echt zaadvast. Dat betekend dat je eigenlijk nooit zeker weet welk soort er straks uit jouw zaden komt. Het kan dus wel, maar geeft niet heel veel zekerheid. Tenzij je speciaal geselecteerde aardappelrassen kiest.

Er zijn aardappelrassen die geselecteerd zijn voor de teelt uit zaden. Aardappelzaden zijn moeilijk te vinden maar ze bestaan dus wel. En je kunt speciaal geselecteerde rassen hetzelfde jaar nog oogsten. Als je ze lang genoeg weet te bewaren kan je de geoogste (meestal kleinere) aardappeltjes ook als pootaardappelen gebruiken, maar dit is een grote uitdaging.

Van zaadje tot oogst duurt bij aardappelen uit zaad ongeveer 140-150 dagen. Vanaf het uitplanten duurt het 120 dagen voor je kunt oogsten.

Zo zaai je aardappelzaad: Je begint vroeg dus zult de zaden binnen moeten voorzaaien, in zaaibakjes en kweekpotjes. Belangrijk is dat de temperatuur in elk geval boven de 16 graden celcius blijft. Als je een aantal mooie zaailingen hebt kan je deze uitplanten. Doe dit wel vóór de eerste kleine knolletjes gaan vormen!

Je kunt de zaailingen van jouw aardappeltjes uitplanten in potten of in een plantzak, maar ook in de vollegrond. Wederom bij voorkeur op heuveltjes. Doe dit uitplanten altijd pas vanaf half mei, wanneer de buitentemperatuur al iets is gestegen. Je plant de zaailingen op dezelfde afstand van elkaar als pootaardappelen.

Per vierkante meter kan je ongeveer 5 tot 8 aardappel planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 3 aardappel planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Of je nu in rijen of per m² zaait, het is altijd verstandig om tussen de regels een grotere afstand aan te houden dan de plantafstand.

Aardappel standplaats en verzorgen

Hoe kweek je een aardappelplant? De aardappel is relatief makkelijk te verzorgen. Aardappelen kan je kweken in een grote pot of kuip, maar ook in een speciale kweekzak voor aardappelen worden gehouden. Denk eraan dat je de plant dan vaker water nodig heeft. De hoogste opbrengst krijg je altijd in de volle grond.

Dat aardappelen heel veel zon nodig hebben is een groot misverstand. Je kunt op meer schaduwrijke plekken namelijk prima aardappelen kweken. Wel is het zo dat de aardappel beter groeit bij meer warmte. Zorg dus voor een warm en beschut plekje. Dat hoeft zeker niet in de volle zon te zijn. Een plekje in de halfschaduw is meer dan genoeg.

Aardappel combinatieteelt en wisselteelt

Aardappelen worden vaak gekweekt op heuveltjes in rijen.

Aardappel
Voor het kweken van aardappel zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Aardappel is een aardappelsoort. De ideale voorteelt is een wortel- of knolgewas of vruchtgewas en de ideale nateelt is een peulgewas volgens het wisselteelt schema.

Aardappel goede buren
Aardappel kweken kan goed samen met munt, maïs, spinazie, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Aardappel slechte buren
Aardappel kweken gaat liever niet samen met biet, bladselderij, bleekselderij, knolselderij tomaat, snijbiet, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Aardappel water geven

Hoeveel water heeft een aardappel nodig? Geef om de dag ongeveer 2 tot 3 liter water. Pas als dat nodig is de hoeveelheid een klein beetje aan. Als de bodem nog erg vochtig is dan kun je het water geven een keer overslaan. Kijk dan morgen nog eens naar de grond van je aardappelplant. Als het erg droog is mag je iets meer water geven.

Aardappel grondsoort en bodem

Welke grond heeft een aardappel nodig? Aardappels kweek je op losse grond. Zo kunnen de wortels zich goed ontwikkelen, en groeien de knollen beter. Je aardappels worden dan groter en je kunt misschien zelfs meer oogsten. Aardappelen hebben geen specifieke eis voor een bepaalde grondsoort. Aardappels groeien overal, maar houden iets meer van een licht zure bodem.

pH

Wat is pH?

Aardappel bemesten

Wat is de beste meststof voor aardappelen? Geef aardappels een kaliumrijke mestvoeding. Hiermee versterk je de wortels en bevorder je de aanmaak van knollen. Een voorbeeld van een kaliumrijke meststof is vinassekali. Kalium versterkt ook de weerstand van je planten. Je verkleint de kans op de beruchte aardappelziekte en andere aandoeningen bij je planten. Wees extra terughoudend met stikstof. Daarmee bevorder je bladgroei en rem je de ontwikkeling van de knollen af.

Voor het bemesten van aardappel zou je zelf de juiste hoeveelheid stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) kunnen mengen in de verhouding 8-10-11. Dit is ons advies.

Wat is NPK?

Aardappel bloei en bestuiven

Wanneer bloeit aardappel? Aardappel bloeit doorgaans van april tot september.

Bijna iedere aardappelteelt wordt gevolgd door een bloei. Wij hebben nog niet één teelt meegemaakt waarbij de aardappelen niet gingen bloeien. De bloemetjes zijn erg mooi en leuk om te zien. Bestuiven is niet nodig voor de gewone teelt. Als je zaden wilt oogsten moeten de planten wel bestoven worden.

Zaden ontstaan na de bloei, in de giftige bessen die aan de plant groeien. Alle bekende aardappelen zijn zelfbestuivend. Ook kruisen aardappelen makkelijk met elkaar. Als je verschillende soorten aardappelen kweekt kunnen deze kruisbestuiven. Uit eventuele zaden die je oogst ontstaat dan een kruising tussen de verschillende soorten die je hebt staan.

Aardappelzaad oogsten

Aardappelen kruisen soms ook met andere planten uit de nachtschadefamilie (en andere aardappelsoorten). Je weet nooit zeker welk ras je echt krijgt als je zelf de zaden van aardappelen oogst en zaait.

Het oogsten van je eigen aardappelzaad kan erg leuk zijn. Eerder in het stukje over "zaaien en planten" vertelden we al over het kweken van aardappelen vanuit zaad. Dat is dus goed mogelijk. Na de bloei verschijnen er groene besjes aan de plant. Wanneer de bessen van de plant vallen kan je ze weghalen.

Eet de bessen niet zelf op, die zijn behoorlijk giftig! Wel kan je uit deze bessen kleine zaadjes halen. Dit zijn de zaden van de aardappelen en die kan je zelf opnieuw zaaien.

Wanneer aardappel oogsten

Wanneer kan je aardappel oogsten? Doorgaans doe je dit van juni tot november.

Wanneer je aardappelen precies kunt oogsten is natuurlijk afhankelijk van het ras. Er zijn vroege of late rassen, en alles daar tussenin. Je oogst aardappels door een riek naast de plant in de grond te steken. Vervolgens wip je de plant met de knollen uit de grond. De oogst is het grootste als de plant zelf al begint te verkleuren en langzaam afsterft.

Als alternatief kan je de aardappelplant ook ruim uitgraven met een schep. Aardappelplanten in een plantzak, grote pot of kuip kan je ook uit de grond trekken. Doorzoek de grond om zeker te weten dat je alle aardappelen hebt gehad.

Aardappel gebruiken en bewaren

Waar kan je aardappel voor gebruiken? Aardappelen zijn erg lekker om gekookt te eten of om te bakken. Gebakken aardappels worden lekker knapperig. Uit eigen tuin zijn ze natuurlijk altijd extra lekker! Ook kan je van aardappelen een lekkere aardappelpuree maken. Aardappels zijn één van de hoofdingrediënten van veel soorten stamppot. Ook vormt aardappel de basis van originele wodka, al heb je tegenwoordig ook wodka op graan gebaseerd.

Zie je besjes aan je aardappelplant zitten, eet deze dan nooit op. De aardappelbessen zijn enorm giftig. De aardappel is een lid van de nachtschade-familie. Tomaten behoren ook tot dezelfde familie. Alléén de knollen van de aardappelplant zijn eetbaar.

Aardappel houdbaarheid

Hoelang kan je aardappelen bewaren? Verse aardappelen bewaar je enkele weken tot soms zelfs maanden. Wanneer aardappelen niet meer goed zijn dan merk je dat heel snel. Ze gaan dan enorm stinken. Vóór je aardappelen gaat gebruiken of bewaren spoel je ze eerst schoon en laat je ze even opdrogen. Je kunt aardappelen ook eerst laten drogen. Daarna kan je de opgedroogde aarde die er nog op zit er heel makkelijk vanaf vegen.

Aardappel ziektes en plagen

Welke ziektes zijn er bij aardappels? Aardappelen zijn vatbaar voor de aardappelziekte (Phytophthora). Vroege rassen krijgen sneller last van de ziekte dan late rassen. Door wisselteelt toe te passen voorkom je de aardappelziekte. Kweek nooit meerdere keren aardappelen op hetzelfde stuk grond. Wacht na de teelt van aardappels eerst enkele jaren vóór je dit weer doet, of kweek ze op een andere plek.

In enkele gevallen kunnen aardappelen last krijgen van meeldauw. Dit komt vooral voor bij planten die al enigszins verzwakt zijn. Te veel water geven vergroot de kans op meeldauw. Aardappelen krijgen weinig last van ongedierte. Het kan sporadisch voorkomen dat je bladluizen vindt in je aardappelplant. Kevers zoals de Coloradokever komen wat vaker voor.

Aardappel kweken informatie