Sopropo soorten
Sopropo is een vrucht welke een beetje lijkt op een gerimpelde komkommer vol wratten. Dat klinkt niet smakelijk maar er worden heerlijke gerechten mee gemaakt. Meestal door de vrucht te vullen. Sopropo is vooral bekend in Suriname en Thailand, maar ook in sommige andere landen.
De groente wordt vaak sopropo genoemd, maar ook bij de naam bittermeloen is niet onbekend. Waarschijnlijk kreeg de vrucht deze naam vanwege de bittere smaak. Sopropo wordt ook balsempeer of karela genoemd en in Suriname noemen ze de vrucht ook foekwa.
Er zijn veel verschillende soorten sopropo. De bekendste zijn Thaise sopropo en Surinaamse sopropo. De Surinaamse variant is vrij groot, vergelijkbaar met een lange komkommer uit de winkel. De Thaise heeft meer het formaat van een snackkomkommertje en is dus een stuk kleiner.
Verder zijn er nog allerlei rassen daar tussenin. Sommigen zijn ovaalvormig en andere vrij puntig. In Afrika groeit ook sopropo en die ziet er ook weer net ietsje anders uit. Het soort dat we hier zelf vaak kweken is de Surinaamse en Thaise sopropo, maar vooral de Thaise omdat deze vrij makkelijk groeit.
De kleine soorten Thaise en Afrikaanse sopropo zijn makkelijker te kweken. Ze blijven kleiner en zijn sneller oogstrijp. Grotere soorten hebben meestal een langer seizoen nodig, waardoor het kweken ervan nogal onzeker is in ons klimaat. Probeer het gerust zelf eens uit.
De kleinere soorten die zijn hier makkelijker te kweken, omdat ze sneller rijp zijn. Grotere sopropo soorten kweken we hier niet vaak omdat het erg onzeker is. De kleine soorten hebben vaak de grootte van een snackkomkommer en grotere soorten van een gewone, lange komkommer.
Sopropo komt uit de komkommerfamilie, net als pompoenen en meloenen. Dat zie je terug in de manier waarop de plant groeit, met kleine hechtrankjes die zich overal omheen draaien. De sopropo is een echte klimplant.
Sopropo zaaien en planten
Wanneer kan je sopropo zaaien?
Sopropo zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van maart tot mei.
Wanneer kan je sopropo planten?
Sopropo planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van mei tot juni.
Sopropo planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van juni.
Sopropo zaaien we vanaf het vroege voorjaar. Sopropo zaden hebben veel warmte nodig om te kiemen. Die zaaien we dus op een zonnige vensterbank in potjes, en in een mini kweekkasje. Zelf gebruiken we daar een verwarmde propagator voor. Dat is niet vereist maar we vinden dit geweldig. De sopropo of bittermeloen zaden kiemen daarin veel sneller.
Op de vensterbank sopropo zaaien
Vul een aantal potjes met zaaigrond en druk dit aan. Zaai in elk potje ongeveer twee of drie sopropo zaden, niet dieper dan 2 centimeter. De zaden zijn iets groter dus ook niet te ondiep zaaien, dan kan je plantje omvallen na opkomst. Zaai meerdere zaadjes zodat overal iets opkomt.
Als er meerdere zaailingen opkomen, kies dan één mooie en grote zaailing uit. Verwijder de rest door ze weg te knippen. Trek de kiemplantjes niet uit de grond. Dan beschadig je misschien ook de wortels van het plantje dat je wilt houden.
Geef tijdens en na het kiemen ook steeds water. De grond mag een beetje opdrogen maar laat het niet helemaal droog worden. Maak de zaaigrond ook niet helemaal drijfnat.
Na half mei sopropo planten
Ongeveer na half mei kan je sopropo planten in een kweekkas, als je een kweekkas hebt. Dat is sterk aan te raden want buiten groeit sopropo veel minder goed. Wil je het toch buiten proberen, doe dit dan in een grote pot. Zet de pot bij een bakstenen muur of op een terras in de zon.
Belangrijk is wel om je plantje eerst af te harden. Zorg dat je sopropo of bittermeloen plant is gewend aan de nieuwe omgeving. Doe je dit niet dan kan het jonge plantje last krijgen van zonnebrand. Het blad wordt schraal en lichtbruin, waarna het afsterft. In het ergste geval kan je plantje overlijden maar ook een groeistilstand is niet uitgesloten. Daarom eerst goed afharden!
Om je plantje af te harden zet je deze een uurtje buiten of in de kas, op de bestemde plek. Dagelijks een uurtje langer tot je plantje dag en nacht buiten kan blijven staan. Daarna kan je het plantje definitief uitplanten op de bestemde plek. Sopropo planten we in de kas vanaf half mei of buiten pas vanaf begin juni.
Je kunt sopropo uitplanten als de wortels onder uit het potje naar buiten komen. Graaf een gat dat groot genoeg is voor het kluitje. Zet de kluit erin en druk de aarde voorzichtig maar goed aan. Geef ook na het uitplanten even water.
Per vierkante meter kan je ongeveer 14 tot 20 sopropo planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 4 tot 6 sopropo planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Sopropo standplaats en verzorgen
Sopropo groeit op dezelfde wijze als de komkommer en meloen of muismeloen, waar de sopropo of bittermeloen familie van is. Het is dus een klimplant en deze maakt hetzelfde soort hechtrankjes. Deze klampen zich vast aan alles wat in de omgeving te vinden is aan houvast.
De vruchten worden niet zo zwaar als bij meloenen en watermeloenen. De kans dat ze de plant stuktrekken is klein. Je kunt dus makkelijk sopropo kweken als klimplant, langs stokken of draden. Mocht je er de ruimte voor hebben dan staat het je vrij om de plant te laten kruipen. Onze voorkeur heeft dit niet omdat we graag ruimte besparen in de kweekkas.
Sopropo kweken we dus langs een hekwerk, betongaas, stokken of draden. Je kunt sopropo of bittermeloen ook laten kruipen als je daar de ruimte voor hebt. Wij laten de sopropo of bittermeloen klimmen langs draden in de kas, waar altijd een tekort is aan ruimte, omdat we zo veel willen kweken en van exotische planten houden.
Ook de sopropo of bittermeloen kan waanzinnig veel zijscheuten maken. Je kunt er een aantal verwijderen (zie verderop) om de plant netjes en geordend te houden. Vereist is dat niet. De sopropo, ook wel balsempeer, karela of foekwa, kan erg weelderig groeien. Als de plant goed staat kan deze alles overwoekeren.
Sopropo kweken we zelf altijd in de kweekkas en zijscheuten binden we om de hoofdstengel heen. Zo groeien alle delen van de plant steeds de hoogte in. De plant wordt dan ook vrij bossig maar kan dit heel goed hebben. Laat je sopropo of balsempeer kruipen als plant, houd dan rekening met vochtig weer.
De kans op schimmels is groter bij de grond. Dit geldt eigenlijk voor alle komkommerachtigen die we hier kweken. Is de grond erg vochtig dan kan de plant eerder last krijgen van schimmels als je deze laat kruipen. Ook daarom laten we planten het liefst zo veel mogelijk klimmen.
Sopropo combinatieteelt en wisselteelt
Sopropo wordt meestal langs een hekwerk of gaas gekweekt om deze te laten klimmen. Bij voorkeur altijd in een kweekkas planten.
Sopropo
Voor het kweken van sopropo zou je wisselteelt kunnen gebruiken.
Sopropo is een vruchtgewas. De ideale voorteelt is een bladgewas en de ideale nateelt is een wortel- of knolgewas of aardappelsoort volgens het wisselteelt schema.
Sopropo goede buren
Sopropo heeft geen nadrukkelijk goede buren.
Sopropo slechte buren
Sopropo heeft geen nadrukkelijk slechte buren.
Sopropo water geven
Deze exotische plant kan goed tegen droogte en groeit het liefste op een licht vochtige grond. Je mag de grond steeds goed op laten drogen, waarna je weer een beetje water kunt geven. Geef niet te veel water in één keer maar doe dit gespreid over de dag of over meerdere dagen.
Sopropo grondsoort en bodem
De grond mag licht vochthoudend zijn maar moet niet te lang nat blijven na het water geven. Zorg voor een luchtige structuur en kweek bij voorkeur op een zand- of leemgrond. Je kunt voor het planten koemestkorrels en compost gebruiken om de bodem te verbeteren.
Kweek je op kleigrond dan is het belangrijk om de bodem goed los te maken en veel organisch materiaal door de bodem te mengen. Doe dit ook met een flinke hoeveelheid brekerzand. Erg veeleisend is sopropo niet wat de grondsoort betreft maar je wilt voorkomen dat deze lang nat blijft na het water geven.
pH
Sopropo tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Sopropo bemesten
Sopropo heeft veel behoefte aan extra voeding. Met name kalium is belangrijk voor de weerstand van deze exotische plant. Zo is deze beter bestand tegen weersinvloeden en schommelende temperaturen, evenals schimmels en ziektes.
Wees met stikstof terughoudend. Sopropo kan erg veel blad gaan maken en maakt hierdoor minder en kleinere vruchten. Verder is bij de jonge zaailingen een handje fosfor verstandig om te geven omdat hiermee de groei van zo wel de wortels als (later) bloemknoppen wordt gestimuleerd.
Voor het bemesten van sopropo adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 8-12-14 of 8-10-12 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Sopropo bloei en bestuiven
Wanneer bloeit sopropo? Sopropo bloeit doorgaans van juni tot september.
Over dit filmpje: Sopropo moet met de hand worden bestoven. Zoek mannelijke bloemen en haal de meeldraden langs stampers in vrouwelijke bloemen.
Sopropo is een eenhuizige plant maar maakt ook eenslachtige bloemen. Mannelijke en vrouwelijke bloemen groeien dus afzonderlijk van elkaar, maar wel aan dezelfde plant. Het is vaak nodig om sopropo met de hand te bestuiven, maar er zijn ook rassen die zonder bestuiving vruchten kunnen maken. Het stuifmeel van mannelijke bloemen moet worden overgebracht naar de vrouwelijke bloemen.
De mannelijke bloemen (zie foto hierboven) verschijnen meestal als eerste. Je ziet dan kleine, gele bloemetjes op een lang en dun steeltje zitten. Wanneer de eerste vrouwelijke bloemetjes (zie foto hieronder) verschijnen, dan kan het bestuiven beginnen. De vrouwelijke bloemen herken je aan het kleine vruchtbeginsel achter de bloem. In plaats van een steeltje zit daar een baby vruchtje achter.
De bittermeloen, balsempeer of ook wel sopropo, bestuif je met de hand. Wanneer het mannelijke bloemetje helemaal openstaat, kan je deze plukken. Verwijder voorzichtig de bloemblaadjes, zodat je enkel een steeltje met meeldraden overhebt. Dat maakt het namelijk makkelijker om te bestuiven.
Druk de meeldraden in de vrouwelijke bloem tegen de stampers aan en draai het steeltje wat rond. Meer hoef je eigenlijk niet te doen. Als je de mannelijke bloemetjes niet wilt plukken kan je ook stuifmeel overbrengen met een wattenstaafje. Zo blijft het mannelijke bloemetje ook gewoon hangen en hebben insecten er ook nog iets aan.
Na een succesvolle bestuiving beginnen de vruchtjes direct met groeien. Dat lijkt dan opeens heel snel te gaan. Toch zal je nog even geduld moeten hebben voor het tijd is om ze te plukken. De sopropo mag niet te klein zijn maar ook niet rijp worden. Je oogst sopropo jong.
In tegenstelling tot de oogst voor consumptie, laat je de vrucht wel helemaal groot en geel worden voor de zaadteelt. Wil je goed levensvatbare zaden oogsten, zorg dan allereerst voor een goede bestuiving. Daarna wacht je tot de vrucht geel van kleur wordt.
Als de sopropo helemaal geel of geelgroen is geworden, dan kan je deze oogsten voor de zaden. Je kunt zelfs wachten tot de plant helemaal aan het afsterven is, aan het einde van het jaar. Als de vruchten helemaal verkleurd zijn dan zijn in elk geval de zaden goed.
Wanneer sopropo oogsten
Wanneer kan je sopropo oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot oktober.
Wanneer de vrouweijke bloemetjes met vruchtbeginsel goed zijn bestoven, vallen de bloemblaadjes af. Daarna groeit het vruchtbeginsel al snel verder. Binnen een paar dagen kan de grootte van het vruchtje al meer dan verdubbeld zijn. Je ziet dan een klein vruchtje hangen, zoals op de foto hieronder. Nog even geduld!
Op de foto hierboven is de sopropo nog te klein om te oogsten. Dit was overigens niet de Surinaamse sopropo, daar blijft dit soort te klein voor.
Sopropo oogsten we als deze een mooi formaat heeft gekregen. Weet dan wel goed of je Afrikaanse of Surinaamse sopropo hebt. De Surinaamse worden veel groter. Afrikaanse sopropo zijn vergelijkbaar met snackkomkommers, qua grootte (en zeker niet qua smaak, vergis je dus niet). De vruchtjes van sopropo lijken op gerimpelde komkommers.
De vruchten kan je het beste afknippen bij het steeltje. Trek ze liever niet met de hand los want dan trek je de plant stuk of trek je hechtrankjes los waardoor de plant in elkaar zakt. Of pak het steeltje tussen twee handen zodat je het steeltje zelf stuk trekt en dus niet de plant. Wees in elk geval voorzichtig met het plukken.
Oogst zeker niet te laat, dan krijgt de vrucht gele vlekken en is deze niet meer lekker. Net als komkommer kan de vrucht overrijp worden. Door steeds de vruchten te plukken zal de plant nog meer vruchten gaan maken. Heb je dus maar één vrucht aan je plant, dan is de kans groot dat je meer krijgt als je de vrucht van de plant haalt.
Wacht je tot de vruchten geel zijn geworden dan zijn ze echt niet lekker meer. Ze kunnen dan zelfs openbarsten aan de plant. Het puntje van de vrucht knapt open en de inhoud wordt zichtbaar. Het knalrode vruchtvlees contrasteert met de felgeel geworden schil van de vrucht. In het rode vruchtvlees zitten de zaden. Als je het vruchtvlees wegwrijft en afspoelt, kan je de zaden eruit laten drogen (zaadteelt).
Sopropo oogsten we dus vooral als deze nog wat jonger zijn. Ook niet tè jong natuurlijk, dan zijn ze nog erg stevig.
Sopropo gebruiken en bewaren
Sopropo of bittermeloen wordt in Suriname wel eens gevuld. Van zichzelf smaakt sopropo heel bitter, maar de vrucht is erg goed te combineren met andere ingrediënten. Ook in Aziatische landen wordt de vrucht veel gebruikt.
Je kunt met sopropo bijvoorbeeld roerbakken of wokken, maar je kunt het ook op andere manieren gebruiken. Niet iedereen kan de sterke smaak waarderen. Je kunt de vrucht daarom ook zoet maken met zoetstoffen. In pittige gerechten is sopropo erg lekker.
Sopropo houdbaarheid
De vrucht is het lekkerste als je deze direct na het oogsten gebruikt (of oogst wanneer je deze gaat gebruiken). Sopropo kan zeker niet worden ingevroren, dit verslechtert de smaak en structuur direct. Ook verwerkt in een ander gerecht is dit niet aan te raden.
Sopropo snoeien dieven of toppen
Moeten is een groot woord, maar je kunt sopropo beter wel dieven. Verwijder de zijscheuten tijdens de groei regelmatig en houdt drie tot zes sterke zijscheuten over waarmee je de plant verder laat groeien. Zijscheuten komen regelmatig terug. Verwijder je deze niet dan kan de plant andere planten overwoekeren.
Sopropo ziektes en plagen
Sopropo of bittermeloen kan ook zonder gaas of hekwerk worden gekweekt door de plant te laten kruipen. Het nadeel hiervan is dat de plant veel gevoeliger wordt voor schimmels doordat deze dicht bij de (vochtige) grond groeit. Deze manier van kweken is dus af te raden.
Sopropo krijgt soms last van zonnebrand. Vooral de jonge zaailingen zijn er gevoelig voor als je ze niet rustig laat wennen (afharden) wanneer je deze in een kas of buiten gaat uitplanten.
