Komkommer
Cucumis sativus




Alles over komkommer
Soorten
Voor je je afvraagt waar de augurken zijn gebleven, dit is eigenlijk gewoon exact dezelfde plant maar een ander ras. Augurken zijn ingemaakte komkommers van komkommersoorten die vaak wat kleiner blijven. Komkommers die als augurk worden gekweekt hebben nu eenmaal bepaalde eigenschappen die beter zijn als augurk dan als komkommer. Vaak zijn augurken de stekelige en hele kleine komkommertjes, maar in principe zijn alle komkommers te gebruiken om in te maken als augurk (en alle augurken zijn geschikt als komkommer dus). Het blad van de komkommer is soms lastig te onderscheiden van het blad van een meloen of kiwano. Zeker in het begin kan dat erg lastig zijn, het blad lijkt dan nog heel erg op elkaar (zie foto hierboven). Het blad lijkt tevens op het blad veel andere soorten uit de komkommerfamilie. Naarmate het blad van de komkommer wat groter wordt, is het iets makkelijker te onderscheiden. Vaak is het blad van de komkommer net een klein beetje puntiger, en dat van een meloen is vaak iets ronder van vorm. Vrijwel alle planten uit de komkommerfamilie hebben haartjes op het blad. Klein en jong blad voelt hierdoor heel erg zacht en donzig aan, wat ouder blad voelt iets meer "prikkel" achtig. Hoe noem je dat eigenlijk? Het voelt iets harder, maar nog steeds erg zacht natuurlijk. Van alle planten vind ik komkommer- of meloenenblad misschien wel het fijnste aanvoelen. Verder zijn er ook veel verschillende komkommersoorten met unieke smaken, een uniek uiterlijk en andere unieke eigenschappen. Zo is bijvoorbeeld de komkommer "White Wonder" een heel licht gele, bijna witte komkommersoort. De plant heeft eigenlijk geen ondersteuning nodig en groeit als een soort struikje. Hoewel extra ondersteuning zelfs voor dit soort handig is, is het niet nodig om de plant te laten groeien. Er zijn komkommersoorten met en zonder stekels, maar ook mega grote of juist mini komkommertjes. Gladde komkommers, kromme komkommers en rechte komkommers. Te veel rassen om op te noemen eigenlijk, maar allemaal het proberen waard.
Gevaren
De komkommer is het meest vatbaar voor meeldauw, in het bijzonder wanneer je de plant over de grond laat kruipen. Dit is te voorkomen door de plant luchtig te houden. Bij voorkeur laat je de plant op een rek klimmen en haal je een overschot aan zijscheuten weg. De kweekkas kan je het beste open zetten op warme en vochtige dagen, zodat er ten minste wat luchtcirculatie is op de plaats waar de komkommer staat.
Omdat de komkommer geen inheemse plant is kent deze in ons klimaat wat kwalen waar je bij inheemse planten minder of zelfs geen last van hebt. Zo kan het voorkomen dat je komkommerplant last krijgt van het beruchte mozaïekvirus. Dit is eenvoudig te herkennen, het blad krijgt een soort mozaïek patroon en vergaat langzaam. Sommige rassen zijn hier beter tegen bestand dan andere. Door raszuivere zaden te zaaien voorkom je een groot deel van de aandoeningen waar de plant in ons klimaat last van kan krijgen.
Vermeerderen
Komkommer zal je binnen moeten voorzaaien, de plant heeft een lang en warm seizoen nodig. Na half mei pas kunnen de planten naar buiten, want onder de 15 graden celcius begint de aftakeling! Zorg dus ook binnen voor voldoende warmte. Alle komkommer-achtigen maken snel een groot wortelstelsel. Dat betekend dat je ze het beste ieder in een los potje voorzaait. Zou je dat niet doen, dan krijg je ze nog maar moeilijk uit elkaar. Zoals hieronder te zien is raken de wortels volledig met elkaar verstrengeld. Je krijgt ze dan niet meer uit elkaar zonder wortels stuk te trekken, met grote negatieve gevolgen natuurlijk. In losse potjes dus, en bij voorkeur ook wat grotere potjes. Bijvoorbeeld P7, maar eigenlijk nog liever P9 potjes.
De jonge komkommerplantjes laat je -zeker als je voorkweekt met kweekverlichting- langzaam wennen aan (sterker wordend) zonlicht, afharden dus. Laat de plantjes iedere dag iets langer in de zon staan. Het blad van de jonge plantjes is erg gevoelig voor de zon. Naarmate de plantjes groter worden kunnen zij hier steeds beter tegen. Jonge komkommerplantjes krijgen bij sterk, direct zonlicht heel snel last van zonnebrand. Het blad kleurt lichtbruin en droogt volledig uit. Dit herstelt zich niet meer en het remt de groei van de jonge plantjes enorm. Dat is heel makkelijk te voorkomen door de plantjes niet meteen vanaf dag 1 in de brandende zon te zetten.
Algemeen
Komkommers kan je het beste afharden. Laat ze langzaam wennen aan de omstandigheden buiten. Vanaf half mei kan je komkommers pas echt buiten zetten. Je kunt ze iets eerder of iets later laten wennen, maar houd het weer dus extra goed in de gaten. Zonnebrand op de blaadjes van jonge planten is makkelijk te voorkomen door de plant iets beschutter te zetten, al is het maar tijdelijk.
Komkommers maken veel hechtrankjes en zijscheuten. Ze hebben dus eigenlijk iets nodig om langs te klimmen. Je kunt een komkommerplant mooi recht laten klimmen langs een touw naar het dak van de kas. In de kas groeit een komkommer vaak het beste. Je kunt de plant ook langs een hele lange stok laten klimmen, langs een net, tegen een trellis of (beton)gaas, recht of schuin omhoog. Komkommerplanten kan je ook laten kruipen, gewoon over de grond. Dit werkt het beste bij komkommerplanten in pot, liever niet in de volle grond. Bedenk je goed dat de plant, het blad ervan maar ook de vruchten, de grond zullen raken. Daarmee wordt de kans op schimmels een stuk groter.
Het bestuiven van een komkommerplant is, in tegenstelling tot wat ik vroeger altijd dacht, helemaal niet nodig. Tenzij je zaden wilt oogsten, dan namelijk wel. Het bestuiven van de komkommer is vooral bedoeld om de zaden vruchtbaar te maken. Een goed bestoven bloem maakt een vrucht met harde en levensvatbare zaden. Een niet of slecht bestoven bloem maakt vruchten met vooral veel zachte en lege zaden. Dit laatste is natuurlijk lekkerder om van te eten. Niemand houd van een komkommer met stevige zaden aan de binnenkant. Mocht je een komkommer willen oogsten voor de zaden, wacht dan tot de komkommer volledig geel is gekleurd. Dan is de vrucht namelijk "rijp".
Je kunt vaak de verschillende komkommer rassen al een beetje onderscheiden als je het vruchtbeginsel achter de bloemetjes ziet zitten. Vergelijk de hierboven getoonde foto maar eens met de foto ervoor. Beiden zijn komkommers, het ene ras maakt wat stekelige en ruwere komkommers. Het andere ras maakt kleinere, gladde snackkomkommers. Beiden waren overigens erg lekker!
Bodem
Komkommer groeit graag op een voedzame, humusrijke bodem. Door veel compost en organisch materiaal door de bodem te mengen, maar ook over de grond rondom de plant te leggen, zorg je dat de bodem luchtig, doorlaatbaar en voedzaam blijft. Het geven van extra voeding (zie hieronder) is dan ook hard nodig. Je kunt een klein beetje brekerzand door de bodem mengen. Zelf merk ik dat dit een positief effect heeft op de doorlaatbaarheid van de bodem en de groei van de planten zelf. Ook zal de bodem over een goede afwatering moeten beschikken. Te veel water veroorzaakt wortelrot en maakt de planten ziek, te weinig water droogt de planten uit en veroorzaakt onherstelbare schade. In een pot of bak leg je het beste op de bodem een flinke laag hydrokorrels, hiermee zorg je dat de gaten onderin de pot of bak niet verstopt raken met aarde. Water kan hierdoor goed weg uit de pot of bak. Geef de komkommer dan wel weer regelmatig water om te voorkomen dat deze uitdroogt. Zeker in de volle zon droogt de grond een stuk sneller uit. Tot slot over de bodem: Kweek je op kleigrond? Hoe dikker de kleigrond hoe slechter de komkommerplanten zullen groeien. Extra veel brekerzand, maar zeker ook extra veel compost en organisch materiaal verhelpt dit een klein beetje. Waarschijnlijk is het beter om de komkommer in een pot of bak met een eigen grondmengsel te planten.
Bemesting
Komkommer heeft veel voeding nodig. Het is een vruchtgewas en moet dus voldoende energie krijgen om de vruchten te laten groeien. Een algemene organische meststof voor de moestuin, is hiervoor geschikt. Daarnaast is het extra verstandig om extra kalium of een kaliumrijke meststof te geven. Doe dit dan ook regelmatig, de plant heeft hier veel baat bij. Hiermee verbeter je de weerstand van de komkommer, die zeker in ons klimaat veel last kan krijgen van schimmels en ziektes. Kalium voorkomt schimmels en infecties, maar verbetert ook de weerstand hiertegen. Evenals de weerstand tegen te warme of koude temperaturen, trouwens. Regelmatig kalium geven dus!
Snoeien
Echt snoeien is niet nodig, maar een komkommer maakt wel zijscheuten. De plant kan hierdoor alle kanten uit groeien, behalve de kant die je graag wilt. Als je een netjes recht opgaande plant wilt kan je wat zijscheuten verwijderen. Dit is vooral handig als je de plant smal wilt houden in een kas met beperkte ruimte, of als je de komkommerplant langs een touwtje of lange stok omhoog laat klimmen. In principe kan je alle zijscheuten verwijderen, de vruchten groeien dan namelijk ook aan de hoofdstengel van de plant. Het beste is echter om 3-5 zijscheuten te houden, zodat op deze zijscheuten de vruchten zich kunnen ontwikkelen.
Oogsten
Een komkommer oogst je eigenlijk niet echt "rijp" want dan zijn ze geel en vies (bitter) van smaak. Je oogst een komkommer dus liever als deze donkergroen en van een mooi formaat is. Hoe groot de komkommer hoort te worden verschilt per ras, dus kijk goed naar welk ras je hebt. Sommige rassen maken kleinere (snack)komkommers en andere rassen maken zeer lange of juist halflange maar hele dikke komkommers. Aan de hand van het ras bepaal je hoe groot de vrucht hoort te zijn als je deze gaat plukken.

Gebruiken
Komkommer is een veelzijdige vruchtgroente. Je kunt deze altijd rauw eten, met schil en al of door de komkommer eerst te schillen. Komkommer wordt rauw ook gebruikt door de salade en is heerlijk in combinatie met rauwe paprika. Deze twee zijn voor mij onlosmakelijk verbonden met elkaar. Ook kan je komkommer op de hamburger doen of door een salade. Er zijn mensen die komkommer op de ogen doen om donkere kringen te verwijderen. Daarnaast zou komkommer ook ontstekingsremmend werken. Smaakt je komkommer erg bitter? Dan kunnen er een aantal dingen aan de hand zijn. Het meest voor de hand liggende is dat de komkommer net iets te rijp is geplukt, bijvoorbeeld wanneer deze al geel is geworden, of juist te jong en klein. Een bittere komkommer kan ook het gevolg zijn van stres bij de plant. Snoeien of het (perongeluk) vertrappen van hechtrankjes zijn een paar dingen die voor stres kunnen zorgen bij de plant. Hierdoor kan de komkommer bitter gaan smaken.
Conserveren
Een verse en ongesneden komkommer kan je tot maximaal 2 weken in de koelkast bewaren. Rauw kan je komkommer niet invriezen maar wel als deze even kort is gekookt. Ingevroren blijft gekookte komkommer nog een jaar houdbaar.
Teeltwijze
Komkommer is een vruchtgewas. De ideale voorteelt is een bladgewas en de ideale nateelt is een wortelgewas of aardappelsoort, volgens de principes van wisselteelt. Voor de teelt van komkommers kan het beste gebruik worden gemaakt van een trellis of (schuin aflopend) hekwerk, maar je kunt een komkommer ook laten kruipen.
Komkommer kan goed worden gecombineerd met (goede buren): Biet
Komkommer kan slecht worden gecombineerd met (slechte buren): Aardappel
Deel deze pagina
Win een kweekkas!
Schrijf je in en maak iedere maand kans op één van de twee kweekkasjes!

Binnen zaaien in mei
Buiten zaaien in mei
In kas planten in mei

Kiwano
Cucumis metuliferus




Kiwano maakt mannelijke en vrouwelijke bloemen aan de zelfde plant, en is dus eenhuizig en eenslachtig. Door het stuifmeel van de mannelijke bloemen over te brengen op de vrouwelijke bloemen, help je kiwano een handje bij de bestuiving. Ècht nodig is dat vaak niet, maar het kan helpen omdat bij een hoge luchtvochtigheid -net als bij aubergines- het stuifmeel niet goed kan "stuiven". Het blijft als het ware plakken waardoor de bestuiving niet optimaal is. Bestuiven dat kan je doen met een kwastje of wattenstaafje, maar je kunt ook de mannelijke bloem plukken en daar ongeveer 3-5 vrouwelijke bloemen mee bestuiven.
Kiwano heeft iets nodig om tegenop te klimmen, zoals een hekwerk of betongaas, een grof net, al dan niet langs een muur (op het zuiden). Het is namelijk al snel te zien aan de plant, dat deze hechtrankjes maakt die ergens omheen willen draaien. De plant wil zich ergens aan vastklampen en is daar nogal obsessief over. Nadat het eerste hechtrankje begint te groeien schieten de hechtrankjes al snel aan alle kanten de plant uit. Het in toom houden van de kiwano is erg lastig. Mocht het lastig zijn om voldoende ruimte te vinden langs een hekwerk of iets dergelijks, dan kan je de plant ook goed laten kruipen.
Zelf heb ik kiwano eens op het balkon gekweekt, op het zuiden in de bloedhitte en tijdens één van de warmste en droogste zomers. Dat ging bijzonder goed! Met name het droge en warme weer hebben ontzettend geholpen. Enkele pogingen in een kweekkas waren -hoewel evengoed succesvol- toch een stuk minder goed uitgepakt als je kijkt naar de opbrengst. In de buitenlucht moet je het ècht treffen met het weer en hopen op een droge zomer. In dat geval kan de plant soms zelfs een beetje overmatig vruchten gaan produceren. Het beste laat je er een aantal zitten, maar dun je de vruchten een beetje uit als de productie van de plant excessief wordt.
Buiten planten in mei
Oogsten in mei
Snoeien in mei
Nieuw toegevoegde planten

Teff
Eragrostis tef




Teff staat het beste op een zonnige plaats, want de plant komt oorspronkelijk uit landen als Ethiopië en Eritrea. Teff planten kunnen aardig hoog worden, tot wel anderhalve meter, maar blijven vrij dun. Dat betekend dat deze planten heel snel omvallen, maar dat is niet erg. Het gras kan op deze manier toch heel goed verder groeien. Teff heeft wel iets meer warmte nodig dan de andere grassen die voor de granen worden gekweekt, zoals tarwe of rogge die je ook in de winter kunt kweken. Teff kan gaan bloeien vanaf een dag met ten minste 12 uur zonlicht. Als de planten zijn uitgebloeid is het tijd om de korrels te laten vormen.