Courgette
Curcubita pepo, Curcubitaceae (komkommerfamilie)

Courgette soorten

Courgette draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Curcubita pepo en is een lid van de komkommerfamilie, ook wel curcubitaceae.

Courgettes zijn er in veel verschillende vormen en maten te vinden. De ene nog lekkerder dan de andere, maar bovenal ook nog mooier dan de andere. Je hebt courgettes namelijk langwerpig, maar ook rond. In tegenstelling tot de broer van de courgette, de pompoen, klimt de courgette niet. Er is echter een uitzondering.

Je kunt courgette kweken in diverse kleuren, zoals ronde gestreepte bolcourgettes. De meest bekende is misschien de gewone groene. Ook de langwerpige gele courgette is niet geheel onbekend en wordt met grote regelmaat gekweekt door liefhebbers.

Sommige courgettes zijn zelfs stervormig als je ze in plakjes snijd, omdat ze net als een stervrucht hoekjes hebben langs de zijkanten. Courgettes zijn er zelfs roomwit gekleurd of knaloranje. Je kunt zo veel verschillende soorten courgette kweken, dat je er nooit op raakt uitgekeken. Bij ons komt de courgette dan ook elk jaar terug in de moestuin.

Het mooie aan vrijwel alle soorten courgettes is dat ze ontzettend productief zijn. Zoals je ziet op de foto hierboven, maken courgettes veel vruchten. Niet alleen de gele courgettes maar eigenlijk alle soorten wel. We geven ze daarom regelmatig aan anderen. Anders krijg je ze echt niet op en het is zonde als ze straks niet meer goed zijn.

Klimcourgette soorten

Courgettes klimmen niet en maken geen hechtrankjes zoals de pompoen, de grote broer van de courgette. Er is echter een uitzondering. De klimcourgette klimt namelijk wel. Dit soort maakt kan zelfs tot vijf meter de hoogte in klimmen. Een voorbeeld is het ras Ola Escaladora, dat zeer productief is en goed kan klimmen.

Klimcourgettes hebben minder ruimte nodig omdat ze de hoogte in groeien. Ze worden wel nog steeds breed. De klimcourgette is ideaal voor mensen met minder ruimte in de tuin.

Courgette zaaien of planten

Wanneer kan je courgette zaaien?
Courgette zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van mei tot juni. Courgette zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van april tot mei.
Wanneer kan je courgette planten?
Courgette planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van mei tot juni. Courgette planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot juli.

Courgette zaaien we in kweekpotjes op de vensterbank, omdat we dan iets eerder kunnen beginnen. Je kunt ook buiten courgette zaaien als je dit iets later doet. Courgette zaaien we niet te vroeg binnen, want de courgette groeit snel en wordt erg groot, maar mag pas na half mei naar buiten.

Zelf courgette zaaien in potjes

Begin je erg vroeg met zaaien, dan kan je grotere kweekpotjes gebruiken. Bijvoorbeeld potten van 12x12x20 centimeter, ook wel rozenpotten. Zelf doen we dit niet omdat we kort voor het uitplanten beginnen. Net iets eerder om een voorsprong te hebben, maar niet te vroeg om je planten lang binnen te hoeven houden.

Vul in elk geval je kweekpotten met zaaigrond of aarde en druk dit goed aan. In de aarde in elk potje kan je met de vingertop een gat maken, niet dieper dan drie centimeter. In elk gat zaaien we twee zaden zodat er altijd iets opkomt. Courgettes zijn hele snelle en makkelijke kiemers.

Van F1-hybride zaden hoef je maar één zaadje per potje te zaaien. Dit zijn krachtige en productieve rassen, waarvan de zaden eigenlijk altijd kiemen als deze niet oud zijn. Druk de gaten in de kweekpotjes weer dicht, eventueel met wat extra aarde. Maak de aarde in de potjes een keer goed vochtig. Laat het daarna steeds even opdrogen en geef dan (zonder lang te wachten) weer wat water.

Mochten er meerdere zaailingen opkomen in een kweekpotje, knip dan de overige weg. Houd steeds één plantje per potje staan. Meestal is dat de grootste met de mooiste, meest openstaande blaadjes. Voor mijn gevoel zijn dit vaak de krachtigste plantjes. Kwestie van wat je wilt geloven natuurlijk, maar voor mij zijn dat de beste plantjes.

Trek de plantjes niet met de hand uit de grond maar gebruik een schaar. Courgettes maken een groot wortelstelsel. Als je de jonge, dicht bij elkaar gezaaide plantjes uit de grond trekt, dan trek je ook de worteltjes stuk van de plantjes die je wilt houden.

De plantjes die overblijven kan je verder opkweken. Deze zet je buiten wanneer dat kan.

Courgette buiten zaaien in de grond

Natuurlijk kan je courgette later ook direct buiten zaaien. De oogsttijd is dan iets korter. Courgettes blijven produceren tot het te koud wordt. Courgette zaaien in de vollegrond is niet anders dan in potjes. Maak gaatjes in de grond van ongeveer twee of drie centimeter diep. Zaai twee of drie zaadjes in elk gaatje (behalve bij F1 rassen).

Houd de grond licht vochtig. Bij opkomst iets uitdunnen zoals hierboven omschreven, bij courgette zaaien in potjes. Maak voor het zaaien in de vollegrond wel de grond goed los. Kijk ook even onder het kopje bodem en grondsoorten voor meer informatie.

Per vierkante meter kan je ongeveer 1 tot 2 courgette planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 2 courgette planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Courgette verzorgen

Courgette kweken doe je bij voorkeur in de volle zon en op een warm, beschut plekje. De courgetteplant groeit snel en kan dus in korte tijd erg groot worden. Geef deze plant voldoende ruimte om te groeien. Door meer dezelfde courgettes bij elkaar te zetten, oogst je meer courgettes. Kruisbestuiving helpt bij de productie.

Meestal wil je de ruimte in een kweekkas voor andere planten gebruiken, dus courgettes kweken gebeurd niet vaak in een hobbykas. Toch is de teelt in een kas vaak nog beter omdat de planten hier warmer staan. Courgettes kunnen overigens zeer productief zijn, maar bloeien vaak ook al vroeg. Zo oogst je langer van dezelfde planten.

Courgettes klimmen doorgaans niet en hebben geen ondersteuning nodig. Kweek je echter een klimcourgette, dan zal je de plant een handje moeten helpen. De klimcourgette maakt wèl hechtrankjes. Klimcourgette kweken we daarom langs een stevig hekwerk of (beton)gaas, zodat deze goed kan ranken.

In het geval van klimcourgettes zal je de plant regelmatig moeten opbinden. Je helpt de plant door deze weer even tussen het gaas of hekwerk door te steken. In het geval van klimcourgettes helpen we de plant zelf vaak, door deze met touw (losjes) vast te binden aan het hekwerk, waarlangs we de klimcourgette kweken. Je kunt ook zelf een trellis maken voor jouw klimcourgette, bijvoorbeeld van balkjes met kippenhaas of een stuk hekwerk op rol.

Courgette is een meerjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan 12℃.

Courgette water geven

Hoe vaak moet je courgettes water geven? De planten staan graag op een vrij droge tot licht vochtige bodem. Geef tijdens warme en droge zomerdagen wat extra water, maar geef niet te veel. Een natte bodem kan leiden tot wortelrot. Bij vochtig weer kan ook eerder schimmel ontstaan op de courgettes zelf en op het blad van de planten.

Courgette grondsoorten

Je kunt op vrijwel iedere grondsoort courgettes kweken, als deze maar doorlaatbaar en heel voedzaam is. Water moet makkelijk wegkunnen maar de grond moet licht vochthoudend zijn. Dat de bodem voedzaam is, is minstens zo belangrijk. Courgettes kweken kan bijvoorbeeld erg goed op een berg compost.

Hoewel je ook courgettes op kleigrond kunt kweken, is kleigrond vaak erg vochthoudend. Dit kan rottende vruchtjes in de hand werken tijdens een natte zomer. Je kunt de kleigrond aanvullen met brekerzand en zeer veel compost. Dit maakt het luchtiger en zorgt voor genoeg voedingsstoffen.

Je kunt courgettes kweken op heuveltjes, kleine bergjes grond. Zo kan bij veel regen, het water langs de zijkant bij de plant wegstromen. Er wordt wel eens gezegd dat je courgettes moet planten in een kuiltje, zodat water niet weg kan stromen. In ons klimaat met de redelijke hoeveelheid regen die we meestal hebben, zou ik dat niet doen. Je courgetteplant gaat alleen verzuipen na een flinke regenbui.

pH

Courgette tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Courgette bemesten

Moet je courgette bemesten? Ja, courgettes zijn grootverbruikers als het om plantenvoeding gaat. Ze groeien immers in korte tijd veel en worden groot. Dit eist wat van de bodem. Geef daarom een sterke bemesting, rijk aan fosfor ter bevordering van de aanmaak en ontwikkeling van (bloem)knoppen.

Courgette kweken doe je liever niet op een bodem rijk aan stikstof. Wees dan ook terughoudend met het geven van stikstof, omdat hiermee vooral veel bladgroei wordt gestimuleerd. Dit gaat ten koste van de opbrengst van deze -van nature erg productieve- planten.

Geef kalium ter versterking van de weerstand. Je courgetteplant wordt zo weerbaarder tegen extreem weer, zoals veel regen of lagere temperaturen. Zo verklein je de kans op schimmels en infecties bij je courgetteplant.

Courgette kweken op verschillende manieren

Courgettes worden vaak in rijen gekweekt.

Courgette
Voor het kweken van courgette zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Courgette is een vruchtgewas. De ideale voorteelt is een bladgewas en de ideale nateelt is een wortel- of knolgewas of aardappelsoort volgens het wisselteelt schema.

Courgette goede buren
Courgette kweken kan goed samen met andijvie, doperwt kapucijners, kropsla, linzen, maïs, oost-indische kers, peul pronkboon, radijs, slaboon, spinazie, tuinboon, uien veldsla, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Courgette slechte buren
Courgette kweken gaat liever niet samen met aardappel, kiwano, komkommer, meloen, watermeloen, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Courgette bloei en bestuiven

Wanneer bloeit courgette? Courgette bloeit doorgaans van juni tot september.

Over dit filmpje: Courgettes bestuiven we met de hand voor een betere oogst. Vooral handig in een kweekkas. Buiten zijn meestal genoeg bestuivende insecten. Vallen veel vruchtjes af, dan moet je de courgette bestuiven met de hand.

Courgettes bestuiven we zelf nooit met de hand. We kweken ze dan ook buiten in de open lucht. In onze gezonde moestuin vliegen altijd genoeg insecten rond, zoals bijtjes en hommeltjes of zweefvliegjes. De bestuiving gaat hierdoor nagenoeg vanzelf. Heel af en toe valt er eens een vruchtbeginsel af. Dan is deze waarschijnlijk slecht bestoven. Gelukkig komt dat maar heel weinig voor.

Voor de zekerheid kan je courgettes met de hand bestuiven. Het is meestal dus niet echt nodig. Behalve als je het vermoeden hebt dat er te weinig insecten zijn, of als je merkt dat veel vruchtbeginsels afvallen. Dat ligt dan waarschijnlijk aan de bestuiving, of het gebrek daaraan. Breng dan het stuifmeel van de meeldraden van mannelijke bloemen, over op de stampers in de vrouwelijke.

Courgettes zijn éénhuizig, ze maken zo wel mannelijke als vrouwelijke bloemen op dezelfde plant. Deze bloemen zijn echter wel éénslachtig, ze zijn òf mannelijk òf vrouwelijk. Al heel vroeg verschijnen de eerste mannelijke bloemen. Lange steeltjes met een grote, gele bloem erop. Iets later verschijnen ook de vrouwelijke bloemen met een heel klein vruchtje achter de bloem (vruchtbeginsel).

Op de foto hierboven zie je de beginnende bloemknoppen van de courgette. Courgettes kunnen al heel jong bloemetjes gaan maken. Het kan soms beter zijn om de eerste lekker te verwijderen, zodat de plant eerst nog even verder kan groeien. Ook zie je hierboven mannelijke bloemknoppen -groot, op een steeltje- en een vrouwelijke bloemknop met een geel vruchtbeginsel achter de bloem.

Het stuifmeel van de mannelijke bloemen moet tijdens de bloei -als de knoppen open staan- worden overgebracht naar de vrouwelijke bloemen, wanneer deze gelijktijdig open staan. Je kunt dit doen met een kwast of wattenstaafje, of door de hele mannelijke bloem te plukken en hiermee langs de vrouwelijke bloemen te gaan.

Sommige courgettesoorten, met name de F1 soorten, hoeven niet te worden bestoven om vruchten te krijgen. Dit zou dan op de verpakking moeten staan. Op onze website staat het in de productomschrijving van de zaden, wanneer dat relevant is. De planten maken dan ook vruchten zonder dat een (goede) bestuiving heeft plaatsgevonden.

Wanneer courgette oogsten

Wanneer kan je courgette oogsten? Doorgaans doe je dit van juni tot oktober.

Over dit filmpje: Courgettes oogsten we als ze groot maar nog niet volgroeid zijn. Gebruik een scherp mes om de steel door te snijden.

Courgettes oogst je het liefst jong maar natuurlijk wel als ze een mooi formaat hebben. De courgette is dan ongeveer tien tot twintig centimeter lang maar dit ligt ook aan het ras. De courgette hieronder zou ik persoonlijk nog even laten hangen, hoewel deze toch al meer dan tien centimeter lang is. De courgette is nog erg smal. Dit soort maakt ook vrij grote courgettes.

Ook bolcourgette oogsten we jong. Het is dan alleen iets moeilijker te zien of ze volgroeid zijn. Weet dus goed welk ras je hebt, zodat je goed weet wanneer je de courgettes kunt oogsten.

Je kunt de courgette oogsten door de steel los te snijden met een scherp mes. Trek courgettes niet met de hand los! Dan breekt vaak de courgette zelf bij het smalle gedeelte. Je kunt ook een snoeischaar gebruiken, maar hiermee kom je niet altijd even makkelijk tussen de bladstelen. Een scherp mes is dus aan te raden.

Een courgette kan van een klein vruchtbeginsel, in zeer korte tijd uitgroeien tot een grote vrucht. Met genoeg water en zonlicht kan de vrucht razendsnel groot worden. Courgettes oogst je aan de lopende band. Als we courgettes oogsten blijft de plant steeds weer nieuwe maken. Met iedere vrucht die je plukt verschijnt er weer een nieuwe bloem met vruchtbeginsel.

Courgettes blijven nieuwe vruchten maken tot in de herfst. Dan wordt het te koud en nat. De laatste vruchten zullen dan meestal ook gaan rotten. Er ontstaat in de herfst en bij vochtig weer ook meeldauw op het blad. Dat is gezien de tijd van het jaar of de omstandigheden heel normaal. Dat is het teken dat de plant ten einde is.

Je kunt dus maandenlang courgettes blijven plukken. Net zo lang tot de plant zelf begint te verwelken en te beschimmelen. Tot die tijd, geniet van alle courgettes die je kunt blijven plukken!

Courgette gebruiken

Waarvoor gebruik je courgettes? Net als aubergine heeft ook een courgette van zichzelf weinig smaak. De vrucht neemt vooral de smaken van andere ingrediënten uit het gerecht over. Courgettes worden dan ook vaak gebruikt om structuur aan een gerecht toe te voegen. Je kunt courgettes -in blokjes of reepjes- in gerechten gebruiken, maar je kunt ze ook gevuld eten.

Courgette houdbaarheid

Hoe lang blijft een courgette vers? Courgette is buiten de koeling ongeveer een week houdbaar. De vrucht wordt het beste bewaard tussen de 10 en 15 graden celcius. Zo blijft de courgette het langste goed. Je kunt courgette kort blancheren en invriezen om deze tot een jaar te kunnen bewaren. De structuur kan hierdoor enigszins verloren gaan.

Courgette ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij courgettes? De courgette is -met name bij vochtig weer- vatbaar voor een bladschimmel. Meeldauw komt vaak voor als een courgetteplant (gedeeltelijk) in de schaduw staat, waar het over het algemeen vochtiger is. Je kunt dit voorkomen door courgettes op een zonnige plek te zetten.

Ga je courgettes kweken, kijk dan niet vreemd op als je tegen het einde van het seizoen schimmel op de bladeren ziet zitten. Aan het einde van het jaar zullen de planten vaak beginnen af te sterven als gevolg van het koelere en vochtigere weer. Het blad zit dan vol met meeldauw, maar gezien het einde nadert is dit niet zo'n probleem meer.