Watermeloen
Citrullus lanatus - Curcubitaceae
Voorzaaien kweken en oogsten

Watermeloen soorten

De watermeloen ziet er iets anders uit dan de gewone meloen. Toch is het net als de meloen ook hele naaste familie van de komkommer. De planten uit de komkommerfamilie zijn goed te herkennen aan de groeiwijze met hun kleine, lange hechtrankjes die zich ergens omheen draaien. De watermeloen heeft dit ook en is dus eigenlijk ook een klimplant.

Met name het blad van de watermeloen ziet er anders uit dan andere leden uit dezelfde familie. Waar het blad van de komkommer en meloen vaak gladder is en één geheel vormt, is het blad van de watermeloen geveerd. Hier kan je de watermeloen dan ook makkelijk aan herkennen. Als je niet meer weet welke je hebt gezaaid, wacht dan tot je de eerste echte blaadjes ziet.

Er zijn veel verschillende soorten watermeloenen. Het ene soort produceert grote vruchten, het andere kleinere. Sommige cilindervormig en de andere mooi rond of ovaal. De meeste soorten maken rood vruchtvlees. Toch zijn er ook nog watermeloensoorten die juist geel vruchtvlees hebben. Bijzondere soorten om ook eens een kansje te geven in je moestuin.

Watermeloen zaaien en planten

Wanneer kan je watermeloen zaaien?
Watermeloen zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van maart tot april.
Wanneer kan je watermeloen planten?
Watermeloen planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van mei tot juni. Watermeloen planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot juni.

Meestal beginnen we al vroeg met watermeloen zaaien. Ook weer niet te vroeg, dan moet je de sterk groeiende plant erg lang binnen houden tot half mei. De watermeloen heeft alleen wel een lang seizoen nodig.

Zaai watermeloen nooit met meerdere zaden in één bakje, om later te verspenen. Dat is totaal niet handig. De jonge watermeloenplantjes maken een groot wortelstelsel in korte tijd. Zaai je ze bij elkaar dan raken ze met elkaar verstrikt. Je kunt ze dan niet meer uit elkaar halen zonder wortels stuk te trekken. Voorzaaien doen we daarom altijd in afzonderlijke potjes.

Watermeloen zaaien in kweekpotjes

Het makkelijkste is om watermeloen altijd voor te zaaien in afzonderlijke kweekpotjes. Houd de zaaigrond licht vochtig en zet de potjes op een warm en zonnig plekje. De warmte is belangrijk voor het kiemen en watermeloen staat graag op een lichte plek. Een vensterbank op het zuiden is ideaal.

Vul een aantal kweekpotjes met zaaigrond en druk dit aan. Maak in elk potje zaaigrond een gaatje van ongeveer een vingertopje diep. Zaai in elk geval twee of drie zaadjes, zodat er altijd iets opkomt in elk potje. Druk de gaatjes daarna weer dicht.

Als er meerdere zaailingen in een potje opkomen, kan je de rest wegknippen en laat je er één staan. Deze kweek je verder op om straks uit te planten.

Zaailingen afharden en uitplanten

Het moet echt warm genoeg zijn om watermeloen uit te planten. Zet je zaailingen pas in de kweekkas na half mei. Mocht je buiten willen kweken zonder kas, wacht dan voor de zekerheid tot eind mei. Vergeet ook nooit op je kwetsbare en kleine zaailingen eerst af te harden. Daarmee laat je ze eerst goed wennen aan de nieuwe omgeving.

Zet de jonge zaailingen een uurtje op het plekje waar je ze wil uitplanten. Laat ze iedere dag een uurtje langer staan, tot ze dag en nacht in de kas (of buiten) kunnen staan. Daarna kan je ze uitplanten. Afharden is belangrijk zodat je plantjes langzaam wennen. Doe je dat niet, dan krijgen je zaailingen snel last van zonnebrand en kwaaltjes, tot soms zelfs overlijden aan toe.

Om je zaailingen uit te planten maak je gewoon een gaatje in de grond, waar het kluitje in past. Zet het kluitje in het plantgat en maak het weer mooi dicht. Gebruik het liefst een goed losgemaakte grond (of doe aarde in het plantgat) om dat in te doen. Op harde en vette (klei)grond kunnen de jonge plantjes slecht aanslaan, al groeien ze daar later ook gewoon goed.

Zaden uit een watermeloen halen

Je kunt ook zaden uit een watermeloen van de groentewinkel halen. Ik raad het niet aan, omdat je gewoon niet weet welk soort je hebt en hoe goed deze hier groeit. Watermeloenen komen vaak uit het buitenland en zijn niet gecultiveerd om hier te kweken. Laat je natuurlijk niet tegenhouden om het toch eens te proberen.

Zelf heb ik zo wel eens een reuzenwatermeloen gezaaid. Helaas is het van oogsten niet gekomen omdat het seizoen veel te kort was. De verschillende rassen hebben uiteenlopende behoeften. Mocht je het willen proberen dan denk ik dat je het meeste succes hebt met kleinere watermeloensoorten.

Per vierkante meter kan je ongeveer 3 tot 5 watermeloen planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 3 watermeloen planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Watermeloen standplaats en verzorgen

Mijn eerste watermeloen plukte ik in mijn tweede jaar van het moestuinieren, gewoon van een plant op mijn balkon. Omdat ik geen tuin had stond de plant in een grote pot op het balkon. Het balkon was gelegen aan het zuiden. Genoeg zon dus om de meer exotische planten een kans te kunnen geven.

Ik had het geluk dat de zomers in die periode erg warm en droog waren. Hierdoor heb ik temperaturen van 44 graden celcius gemeten op het heetst in de zomer. Dat was natuurlijk ideaal. Helaas is zo'n teelt in de buitenlucht, met het geluk van een warme en droge zomer, een hoge uitzondering bij ons. Het lukte daarna niet nog een keer buiten in de tuin, maar wel in de kweekkas.

Watermeloenen hebben veel warmte nodig om goed te groeien. Ook zonlicht is belangrijk, zo lang de plantjes bij het uitplanten eerst goed zijn afgehard. Een beschut plekje is mooi, wanneer de plantjes uit de wind staan groeien ze veel beter. Beschik je niet over een kweekkas, laat je ook dan vooral niet tegenhouden om het te proberen.

Watermeloen als klimplant

Watermeloen kweken we gewoon op de grond. De plant maakt net als komkommers kleine hechtrankjes die zich ergens omheen wikkelen. Het is dus een soort klimplant, maar de watermeloen kan je beter laten kruipen. De volgezogen, grote vruchten worden erg zwaar. Ze kunnen de plant lostrekken en beschadigen, of zelfs stuk vallen als je de plant laat klimmen.

Mocht je de watermeloen toch willen laten klimmen, zorg dan dat de constructie erg sterk is. Bijvoorbeeld door een goed verankerde pergola met betongaas te gebruiken. Ook de watermeloenen die aan de plant gaan groeien, zal je dan goed moeten ondersteunen. Een net om de vucht die met sterk draad aan de constructie is bevestigd.

Wij vinden het veel te veel gedoe om de plant te laten klimmen. Net als heel veel mensen trouwens. Daarom laten we de watermeloen zelf gewoon lekker kruipen. In landen van oorsprong doet men dat ook, zelfs in de professionele teelt. Een andere klimplant die je om dezelfde reden beter laat kruipen, dat is de pompoen met haar reusachtige vruchten.

Zelf kweekte ik mijn eerste watermeloen, op het kleine balkonnetje aan het zuiden, wel gewoon in een pot met een hele grote plantensteun. De watermeloenen heb ik langs de plantensteun opgebonden. Helaas is één van de watermeloenen toch stukgevallen. De andere twee oogstte ik. Dit werden mijn eerste twee watermeloenen die ik ooit zelf kweekte.

Verdere verzorging

Natuurlijk moet de sterk groeiende watermeloen ook goed worden bemest. Geef je plant genoeg water en laat ze op een beschut en warm maar ook zonnig plekje. Ook de bestuiving is een klein aandachtspuntje. Kijk vooral ook eens bij bloei en bestuiving voor tips met betrekking tot het bestuiven van de watermeloen. Ook dat is namelijk erg belangrijk.

Watermeloen is een éénjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan 15℃.

Watermeloen combinatieteelt en wisselteelt

Watermeloenen kan je laten kruipen, maar worden ook vaak gekweekt langs een hekwerk, betongaas of stevig klimnet voor planten.

Watermeloen
Voor het kweken van watermeloen zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Watermeloen is een vruchtgewas. De ideale voorteelt is een bladgewas en de ideale nateelt is een wortel- of knolgewas of aardappelsoort volgens het wisselteelt schema.

Watermeloen goede buren
Watermeloen kweken kan goed samen met andijvie, doperwt groenlof, kapucijner, knoflook, kropsla, linzen, maïs, oost-indische kers, peul pronkboon, radijs, roodlof, slaboon, spinazie, tuinboon, veldsla, witlof, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Watermeloen slechte buren
Watermeloen kweken gaat liever niet samen met aardappel, kiwano, komkommer, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Watermeloen water geven

Hoewel de watermeloen als plant goed tegen korte periodes van droogte kan, mag je niet vergeten om water te geven. De plant kan goed groeien met iets minder water, maar de watermeloenen zelf bestaan voor 95% uit water. Wanneer je plant kleine vruchtbeginsels heeft, geef je ook veel meer water.

Zeker tijdens het maken van vruchten is extra water belangrijk. Gedurende de groei vóór die periode, is matig water geven genoeg. Kijk daarbij vooral of de grond is opgedroogd, ook onder het oppervlak. Als dit het geval is dan geef je weer eens water. Is de grond nog licht vochtig, dan sla je een keer over.

Geef tijdens de warme en droge zomermaanden ook extra water aan je watermeloen. Je mag de grond best eens laten opdrogen maar houd in deze tijd een extra oogje in het zeil.

Eigenlijk is de watermeloen totaal ongeschikt om in een pot te zetten. Met een grote pot is het mij echter toch eens gelukt. Je moet een klein beetje het weer mee hebben. Houd er rekening mee dat de grond in potten wel snel opdroogt.

Watermeloen grondsoort en bodem

Het belangrijkste aan de grond van watermeloenen is dat deze luchtig en doorlaatbaar is. Op kleigrond groeit een watermeloen wel, maar iets trager. Vaak zo traag dat de vruchten niet meer op tijd zullen rijpen. De losse grond maakt het zoeken naar water en voeding veel makkelijker.

Een hele droge of zeer sneldrogende grond, zoals zandgrond, is ook echt af te raden. Kies liever iets wat tussen de twee in zit. Een humusrijke en voedzame bodem, aangevuld met eventueel compost. Strooi bijvoorbeeld koemestkorrels en extra compost vóór het planten van jonge watermeloenplantjes.

Op dikkere grondsoorten doe je er goed aan om nog meer compost en koemest te strooien. Hiermee maak je de bodem stukken luchtiger en beter doorlaatbaar. Ook een flinke zak brekerzand helpt goed op kleigrond.

pH

Watermeloen tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Watermeloen bemesten

Een watermeloen staat graag op voedzame grond. Het is dan ook belangrijk om te bemesten. Dit vruchtgewas is net als de meesten van dit formaat een echte grootverbruiker. Wees alleen terughoudend met stikstof, want daar gaat de plant vooral erg veel en groot blad van maken. Dit gaat ten koste van de vruchten.

Extra kalium is heel nuttig voor watermeloenen. Het vruchtgewas komt van ver en met kalium verhoog je de weerstand. Dat kan een watermeloen in ons klimaat goed gebruiken. Zo is je plant beter bestand tegen droogte, water en tegen schommelingen in temperaturen zoals hoge of juist lage temperaturen en eventuele schimmels.

Vergeet dus zeker niet om je watermeloen genoeg voeding te geven. Fosfaat kan helpen bij het produceren van meer bloemknoppen. Geef dit vooral in het begin als het plantje nog jong is. Jonge planten nemen de meeste fosfaat op en slaan dit zelfs op voor later. Oudere planten nemen minder op van deze stof.

Watermeloen bloei en bestuiven

In principe is de watermeloen zelfbestuivend. De bloemetjes zijn eenslachtig maar de plant is ook eenhuizig. De watermeloen maakt dus mannelijke en vrouwelijke bloemen, maar deze groeien aan dezelfde plant. De mannelijke bloemetjes moeten de vrouwelijke bloemetjes bestuiven.

De bestuiving gebeurt vooral door insecten, maar die zijn er niet altijd genoeg. Zeker in een kweekkas niet. Je zal daarom vaak niet-bestoven bloemetjes tegenkomen, die dan weer loslaten en van de plant vallen. Zonde! Om dat te voorkomen kan je de watermeloen dus beter een handje helpen.

Watermeloenen bestuiven met de hand

De eerste paar bloemetjes, ook met vruchtbeginsel, vallen bijna altijd af. Hier ontkom je niet aan. Het is ook niet heel gek als dat bij de eerste bloemetjes gebeurt. Wat daarna gebeurt is een kwestie van een goede bestuiving. Je kunt de watermeloen met de hand bestuiven om zeker te weten dat het goed gaat.

Een watermeloen bestuiven is makkelijk hoor, als je even weet waar je op moet letten. De watermeloen maakt mannelijke bloemen (foto hierboven), maar ook vrouwelijke bloemen (foto hieronder). De vrouwelijke bloemen zijn te herkennen aan het vruchtbeginsel. Er zit al een soort piepklein watermeloentje , direct achter de bloem.

Het is de kunst om stuifmeel van een mannelijke bloem, over te brengen naar de vrouwelijke bloemetjes. Met één mannelijk bloemetje kan je tot wel 8 vrouwelijke bestuiven, maar vaak groeien er niet zo veel tegelijk. Begin zo vroeg mogelijk met de bestuiving zodat -als het lukt- de vruchten lang kunnen groeien vóór de herfst begint.

Je zou eventueel een kwastje of wattenstaafje kunnen pakken. Hiermee ga je langs de mannelijke bloemetjes en vervolgens langs de vrouwelijke. Zo breng je het stuifmeel over. Je kunt de mannelijke bloemetjes ook gewoon plukken, de bloemblaadjes verwijderen en direct met de meeldraden langs de stampers in de vrouwelijke bloemetjes gaan.

Een watermeloen bestuiven is belangrijk, want zonder bestuiving heb je simpelweg geen vruchten. Het hoeft niet altijd met de hand maar als je dat niet doet, mislukt de teelt ook vaker. Bestuiven met de hand is dus toch altijd de keuze met de meeste zekerheid.

Wat gebeurt er na de bestuiving?

Als de bestuiving goed is gelukt dan wordt het kleine vruchtbeginsel steeds iets groter. In het begin lijkt dit nog erg langzaam te gaan. Later groeit het steeds meer. Met onvoldoende water of op een ongeschikt plekje, kan het vruchtbeginsel alsnog afvallen. Als je de watermeloen goed verzorgt dan gebeurt dit zelden.

Het vruchtbeginsel groeit na verloop van tijd uit tot een grote watermeloen. Als je de plant laat klimmen dan zal je er een netje omheen moeten hangen, en dit vast moeten binden aan een stevige constructie. Hiermee voorkom je dat de vrucht stukvalt of de plant stuktrekt met het gewicht.

Bij een kruipende watermeloen -zoals de meeste mensen het doen- groeit het vruchtbeginsel op de grond verder. Het heeft bijna nooit last van ongedierte. Laat de vrucht vooral stil liggen, of leg deze op dezelfde manier terug als je deze even hebt opgetild. Aan de onderkant (die vaak bleek blijft) zie je straks of de vrucht goed rijp is als je deze wilt gaan oogsten.

Wanneer watermeloen oogsten

Wanneer kan je watermeloen oogsten? Doorgaans doe je dit van augustus tot oktober.

Of een watermeloen goed rijp is kan je niet goed zien, maar er zijn een paar trucjes voor. Allereerst worden watermeloenen bij ons nooit zo groot als de reuzen die je in de groentewinkel ziet liggen. Daar is ons klimaat niet geschikt voor. Je kweekt dus altijd kleinere watermeloenen, maar die hoeven niet minder lekker te zijn.

Vruchten uit de winkel hebben vaak al een lange reis afgelegd. Ze worden meestal onrijp of iets eerder geoogst, zodat ze de lange reis overleven. Als je zelf watermeloenen kweekt, bij voorkeur in een kas, dan bepaal je zelf ook wanneer je deze oogst. Op het juiste moment oogsten zorgt voor een heerlijke vrucht. Naar mijn mening vaak nog lekkerder dan die uit de winkel!

Wanneer is een watermeloen rijp?

Wanneer je een watermeloen kunt oogsten kan je zien aan de onderkant. De watermeloen ligt bij een kruipende plant op de grond. Daar waar de vrucht de grond raakt blijft deze een beetje bleek. Eerst heel licht wit. Wanneer de onderkant geel is geworden, kan dat een teken zijn dat de watermeloen rijp is.

Dan volgt de volgende test. Je kunt aan het steeltje zien of een watermeloen goed rijp is. Wanneer het steeltje van de watermeloen begint te verdrogen dan is dat ook een signaal, dat de vrucht rijp kan zijn. Zeker weten doe je niet, want als de vrucht onrijp is maar het te koud wordt, sterft de plant af en verdroogt het steeltje ook. Dan kan je de watermeloen het beste plukken en hopen op het beste.

Als het steeltje verdroogd is en de plant leeft nog, dan kan je nog een derde test doen. Een rijpe watermeloen klinkt hol als je erop klopt. Klop op de watermeloen en luister naar het geluid. Als dit erg dof klinkt dan is de watermeloen waarschijnlijk nog niet helemaal rijp. Klinkt deze hol van binnen dan zou je deze kunnen oogsten.

Watermeloen gebruiken en bewaren

Bijna iedereen kent de watermeloen wel. De vrucht is heerlijk sappig en zoet van smaak. Het vruchtvlees is meestal rood, al zijn er ook geelvlezige soorten watermeloenen. Het vruchtvlees is dan geel gekleurd. Alle watermeloenen smaken als ze goed zijn lekker zoet en zijn ontzettend sappig. Watermeloenen bestaan voor zo'n 95% uit water.

Vaak worden watermeloenen in schijfjes, mootjes of blokjes gesneden. Je kunt ze zo opeten. Afhappen uit een schijfje of door een fruitsalade doen.

Watermeloen houdbaarheid

Hoelang je een watermeloen kunt bewaren is afhankelijk van of je deze gesneden hebt of niet. Een ongesneden, hele watermeloen die je vers uit de tuin hebt gehaald kan je nog heel lang goed houden. De vrucht rijpt nog langzaam na, soms zelfs wel enkele maanden.

Gesneden is een watermeloen veel korter te bewaren. Een halve watermeloen of schijfjes zijn zo ongeveer een week te bewaren in de koelkast, maar niet buiten de koeling. Daarna wordt de vrucht snel meelderig en vies van smaak. Je kunt de watermeloen dan nog wel eten, maar deze is niet meer zo lekker.

Je kunt watermeloen ook heel goed invriezen. Door de grote hoeveelheid water in de vrucht is dit makkelijk in de vriezer te bewaren. Zo blijft watermeloen ongeveer een half jaar goed. Je kunt stukjes watermeloen zelfs als ijsblokjes gebruiken als je ze direct uit de vriezer in een drankje doet.

Watermeloen snoeien dieven of toppen

Echt snoeien doe je niet bij een watermeloen. Om de plant mooi in vorm te houden halen we vaak wel wat zijscheuten weg. We houden er 3 tot 5 over en verwijderen de rest. Ook eventuele uitlopers verwijderen we dan. Het is absoluut niet vereist maar je houdt zo wel meer overzicht.

Het verwijderen van zijscheuten heeft nog een voordeel. De plant groeit namelijk op de overgebleven scheuten verder, zo lang je alle anderen steeds weghaalt. Aan die scheuten groeien dan vruchten waar alle energie naartoe gaat. De plant hoeft dan geen energie te steken in andere scheuten waar misschien geen of kleinere vruchten aan zitten.

Het dieven van een watermeloen is dus zeker niet vereist. Als je er niet zeker van bent zou ik het ook niet doen. Wij doen het wel om de bovengenoemde reden. Onze ervaring is dat het verschil echt merkbaar is. Probeer het vooral zelf eens uit wanneer je bijvoorbeeld meerdere watermeloenplanten hebt staan.

Watermeloen ziektes en plagen

Vooral de temperatuur is belangrijk. Bij te lage temperaturen krijgt de watermeloen sneller last van schimmels zoals meeldauw. In een kweekkas is die kans kleiner maar ook aanwezig. Bij vochtige lucht is de kans op schimmels groter. Je kan de plant beschermen door deze in een kweekkas te zetten waar het warmer is, en waar de teelt over het algemeen veel beter lukt.

Diverse insecten zoals de witte vlieg komen bij uitzondering voor op de watermeloen. Dat is eerder bij gebrek aan iets beters. Over het algemeen zal je luizen en dergelijke niet snel zien bij een watermeloen. Watermeloen kweken is daarom vooral een kwestie van het kiezen van de juiste plaats, en een goede verzorging van je plant zoals een goede bemesting (o.a. kalium).

Watermeloen kweken informatie