Kropsla
Lactuca sativa, Asteraceae (composietenfamilie)

Kropsla soorten

Kropsla draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Lactuca sativa en is een lid van de composietenfamilie, ook wel asteraceae.

Welke soorten kropsla zijn er? Kropsla is een overkoepelende naam voor heel veel Lactuca sativa soorten die op dezelfde wijze groeien, als krop met grote bladeren. Zo heb je bijvoorbeeld ijsbergsla, een knapperig soort, maar ook botersla die de naam te danken heeft aan de 'boterzachte' structuur.

Daar blijft het natuurlijk niet bij, want verder heb je nog krulsla, een soort dat vaak net iets bitterder smaakt maar erg mooi gekruld blad maakt. Denk aan Lollo Rosso, het soort met groen en rood gekrulde bladeren. Diverse soorten pluksla die dus niet echt een stevige krop maken, zijn ook krulslasoorten. Van alle soorten sla zijn inmiddels wel kruisingen gemaakt.

Ook onder de Lactuca sativa vallen eikenbladsla en andere soorten pluksla. Deze soorten maken niet echt een grote krop en worden daarom pluksla genoemd. Je kunt de losse blaadjes plukken. Het is dezelfde plant maar de krop wordt erg los en dus niet zo stevig als bij kropsla.

Kropsla is er in het groen, rood, knapperig en bitter of juist fris en wat zoeter van smaak. Zo veel soorten dat je bijna niet kunt kiezen! Bijna alle soorten kropsla kunnen gelukkig worden gecombineerd en worden doorgaans op dezelfde manieren gebruikt in de keuken.

Ook de zaden van kropsla kunnen variëren. Sommige zaden zijn namelijk licht van kleur en anderen donker. Hieraan is niet te zeggen om welk soort het gaat. Vaak produceren donkere zaden ook een (donker)rode slasoort en lichte zaden juist een groene slasoort, maar dit is dus lang niet altijd het geval.

Kropsla zaaien of planten

Wanneer kan je kropsla zaaien?
Kropsla zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot augustus. Kropsla zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van januari tot april en van oktober tot november.
Wanneer kan je kropsla planten?
Kropsla planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van februari tot maart en van november. Kropsla planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot september.

Bekijk ook het sla zaaien stappenplan met video

Kropsla is makkelijk te ontkiemen, ook bij lagere temperaturen. Alleen worden de jonge kiemplantjes, bij minder licht, heel snel lang en slap. Ze vallen dan om en groeien minder goed. De oorzaak ligt vaak bij hogere temperaturen zoals kamertemperatuur, in combinatie met weinig licht. Zet je de kiemplantjes warm, zorg dan ook voor heel veel licht. Een vensterbank op het zuiden of een kweekkas in de tuin, in de volle zon.

Het is handig om kropsla voor te zaaien in kweekpotjes of een zaaitray. Zaai je in de volle grond, dan zie je de zaailingen moeilijk tussen eventuele onkruidjes. Ook worden je zaailingen daar snel opgegeten door beestjes. Slasoorten zijn heerlijk, dat vinden slakken dus ook. Door voor te zaaien in potjes kweek je sterke, jonge plantjes in een veilige omgeving, die je vervolgens kunt uitplanten.

Kropsla zaaien in potjes of zaaitrays

Kropsla zaai je met meerdere zaadjes in een vakje of potje, zodat er altijd iets opkomt. Vul potjes of een tray met grote vakken met fijne zaaigrond. Druk dit aan en strooi daar zo'n twee of drie zaadjes in per vakje of potje. Dek de zaadjes af met een heel dun laagje fijn zand of zaaigrond. Gebruik niet te veel want sla heeft direct veel licht nodig. Als het jonge plantje dan eerst onder een dikke laag aarde zit gaat dit vaak mis.

Je kunt later de kiemplantjes uitdunnen. Dat is het verwijderen van het overschot aan kiemplantjes. Kies de grootste en mooiste kiemplantjes uit om te laten staan. Houd er steeds één over per vakje of per kweekpotje. Zo zien onze jonge plantjes eruit als ze de eerste echte blaadjes krijgen:

Meestal is dit het moment -of eigenlijk nog net iets later- dat we ze uit de tray halen en gaan uitplanten. We letten daarbij goed op dat het wortelstelsel sterk is. We kijken altijd goed of we de worteltjes onder de tray naar buiten zien komen, door de gaatjes in de vakken. Als daar veel worteltjes naar buiten komen dan kunnen ze worden uitgeplant.

Zaai je kropsla in de vensterbank, zet de potjes of tray dan in een lichte vensterbank. Bij te weinig licht krijg je lange, kwetsbare en uitgerekte kiemplantjes die snel omvallen en afbreken. De plantjes worden dan zwak en groeien minder goed.

Ook kan je kropsla in een grote zaaibak met zaaigrond voorzaaien. Na het opkomen van de zaailingen kan je deze verspenen. Je zet ze dan elk in een eigen potje of vakje in een tray. Wees dan wel extra voorzichtig dat je de worteltjes niet beschadigd.

Kropsla direct in de vollegrond zaaien

Hoewel ik dit niet aanraad, kan je kropsla ook in de vollegrond zaaien. Daar schuilt echter het gevaar van vogels, muizen, slakken en andere beestjes. Ze eten je jonge zaailingen en soms zelfs de zaden op. Dan zit je van alles te zaaien en komt er straks helemaal niets op. Er is wel een trucje om je zaaigoed te beschermen.

Hark de grond mooi los, maak met de hark geultjes en strooi daar de zaadjes in. Natuurlijk op voldoende afstand. Zonder af te dekken kan je direct water geven. De geultjes stromen vanzelf dicht. Na het kiemen haal je de meeste plantjes weg. Houd er genoeg over, met voldoende afstand tot elkaar.

De jonge plantjes die je wilt overhouden, kan je beschermen tegen slakken. Doe dit zo vroeg mogelijk. Het liefst al direct na het zaaien. Je kunt een omgekeerd potje waar de bodem uit is gehaald, over je zaailingen heen zetten. Zo kunnen er geen beestjes bij komen zoals slakken.

Je kunt ook groepjes met zaden zaaien, in plaats van ze in rijtjes te zaaien. Dan zet je zo'n omgekeerd potje direct over een groepje zaadjes heen tot ze zijn gekiemd en sterker zijn geworden.

Per vierkante meter kan je ongeveer 9 tot 13 kropsla planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 3 tot 5 kropsla planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Kropsla verzorgen

Kropsla is een makkelijke plant om te kweken, ook voor wie pas is begonnen met een klein moestuintje. Kropsla heeft niet erg veel verzorging nodig behalve het gebruikelijke water geven. Wie een kweekkas heeft kan zelfs in de winter kropsla kweken en deze in mei oogsten.

Wij hebben eens kropsla in de winter gekweekt. Tijdens de winter lijkt de groei volledig stil te staan. De kweekkas is dan ook niet verwarmd, een belangrijk detail. Echter groeien de planten weer goed door na de winter. In het vroege voorjaar kan de sla opeens heel groot worden in korte tijd.

Op bovenstaande foto staan onze verschillende soorten kropsla. Er staan bijvoorbeeld plantjes botersla (rechts boven) en twee soorten eikenbladsla (groen en rood, links), wat eigenlijk een pluksla is en niet echt een kropsla. Hoewel deze plantjes bijna hetzelfde zijn, verloopt de teelt iets anders omdat je vooral losse blaadjes plukt.

Kropsla staat liever in de volle zon, maar kijk daarbij goed uit als je de planten in een pot of moestuinbak hebt staan. De grond -vooral in plantenpotten- droogt heel snel op, zeker wanneer de zon erop staat. Je kunt kropsla daarom ook in de halfschaduw kweken om dit te voorkomen. Maar liever in de volle zon dus!

Vaak wordt kropsla alleen in het voor- en najaar gekweekt en niet in de zomer. Dit heeft alles te maken met de warme en droge periode in de zomermaanden. In het voor- en najaar wordt het niet zo warm en droogt de grond natuurlijk ook veel minder snel op. Sla is dan veel makkelijker te kweken.

Kropsla is heel goed in balkonbakken te kweken. Mijn eerste moestuintje was in balkonbakken en de teelt van kropsla ging uitstekend. In zo'n lange balkonbak van 80cm gingen zes kropsla plantjes. Toen ik de tweede en de vijfde er tussenuit had geoogst werd de rest mooi breed en groeide er vanuit het hart nog meer blad.

Eigenlijk is vijf plantjes kropsla in zo'n lange balkonbak ideaal. Je kunt dan de tweede en de vierde er tussenuit oogsten, waarna de rest mooi verder kan groeien omdat daar meer ruimte voor is.

Kropsla is een éénjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan 5℃.

Kropsla water geven

Geef kropsla regelmatig water. De grond mag namelijk absoluut niet opdrogen. Wees extra alert bij de teelt in potten of bakken, helemaal als deze in de zon staan. Ze drogen dan extra snel uit. In de zomer ben je veel water kwijt aan plantjes kropsla die je hebt staan. Als jouw slaplantjes in de zomer nog groeien, controleer dan vaker of kropsla nog water genoeg heeft.

Kropsla grondsoorten

Kropsla kweken doe je liever op een vochthoudende bodem, maar toch moet overtollig water ook makkelijk weg kunnen. Om te voorkomen dat de planten te nat komen te staan kan je kropsla bijvoorbeeld op heuveltjes kweken. Zorg voor een goede drainage in potten en bakken en voeg vochthoudend materiaal toe aan de grond.

Je kunt kropsla op kleigrond kweken, maar maak deze dan wel een beetje los. Dit doe je bijvoorbeeld met veel brekerzand en compost. Je kunt ook koemestkorrels strooien om de structuur van de kleigrond te verbeteren. Kropsla stelt weinig eisen aan de bodem maar groeit dan wel een stukje makkelijker.

pH

Kropsla tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Kropsla bemesten

Moet je kropsla bemesten? Je kunt kropsla kweken op een stikstofrijke bodem. Veel bemesting is niet nodig, maar stikstof bevordert de aanmaak en groei van het blad bij planten. Bij kropsla -die je voor het blad kweekt- is dit natuurlijk erg gewenst. Zorg verder voor een lichte bemesting.

Kropsla kweken op verschillende manieren

Over de combinatie radijs-sla kunnen we gerust stellen: Je sla gaat er beter van smaken! Dus als je kropsla kweekt, doe je er goed aan om daar radijsjes bij te zetten. Het liefst in hetzelfde vak of in dezelfde pot of bak. Dit geldt trouwens ook voor pluksla en radijs, of zelfs voor sla met rammenas.

Kropsla
Voor het kweken van kropsla zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Kropsla is een bladgewas. De ideale voorteelt is een koolgewas en de ideale nateelt is een vruchtgewas volgens het wisselteelt schema.

Kropsla goede buren
Kropsla kweken kan goed samen met aardappel, aardbei, asperge, biet, dille, doperwt kapucijners, kervel, komkommer, linzen, peul pronkboon, radijs, rammenas, slaboon, uien wortel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Kropsla slechte buren
Kropsla kweken gaat liever niet samen met aardpeer, tomaat, tuinboon, venkel, zonnebloem, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Kropsla bloei en bestuiven

Wanneer bloeit kropsla? Kropsla bloeit doorgaans van juni tot oktober.

Moet je kropsla bestuiven? Alleen voor de zaadteelt is bestuiven nodig, want bij de gewone teelt wil je juist voorkomen dat je plant gaat doorschieten, of wel vroegtijdig bloeien. De krop wordt dan lelijk, kan erg bitter gaan smaken of zelfs helemaal uitvallen. Alle energie gaat dan naar de bloeistengel die overigens wel een meter hoog kan worden.

Voor de zaadteelt werkt kruisbestuiving erg goed. Kropsla kruist makkelijk en maakt tweeslachtige bloemen. Hierdoor is de plant in principe zelfbestuivend en kan je kruisingen maken tussen verschillende lekkere en sierlijke soorten kropsla. De bloemen worden onder andere door de wind en door insecten bestoven. Kropsla is slechts éénjarig.

Wanneer kropsla oogsten

Wanneer kan je kropsla oogsten? Doorgaans doe je dit van april tot december.

Pak de krop met beide handen aan de onderzijde, dicht bij de grond, vast. Trek de krop met een draaiende beweging los van de grond. Grote kans dat er een stuk van de wortel mee komt, maar dat is helemaal niet erg. Als je kropsla met wortel en al oogst blijft deze langer houdbaar. Je kunt de krop dan op water zetten.

Je kunt ook gedurende de hele groei losse blaadjes plukken wanneer je steeds maar een beetje nodig hebt. Kropsla groeit dan nog gewoon verder, tot deze uiteindelijk natuurlijk gaat bloeien (bij de vroege teelt) of afsterft (in het najaar). Je kunt de krop ook lossnijden van de grond.

Als je kropsla te dicht op elkaar zaait dan gaan de kroppen elkaar een beetje in de weg zitten. Op zich niet zo'n groot probleem hoor, maar houd er wel rekening mee dat de kropjes dan vaak een stuk kleiner zijn. Door wat kroppen er tussenuit te oogsten worden de overige kroppen sla groter en voller.

Kropsla gebruiken

Kropsla is zeer divers te gebruiken, maar het meest bekende gebruik is in diverse zomersalades. Vaak worden zo verschillende soorten sla met elkaar gecombineerd. Je kunt kropsla op een broodje gezond, in combinatie met ei, of op een hamburgerbroodje doen.

Je kunt kropsla uitstekend combineren met andere bladgroenten zoals spinazie, rucola en veldsla.

Kropsla kiemgroenten

Ja, kropsla is net als vrijwel alle saladegroenten -zoals spinazie en veldsla- als kiemgroente te eten. Hoewel minder bekend dan sommige andere planten als kiemgroente, zijn de kiemen van diverse soorten kropsla erg lekker en bovendien zelfs sierlijk als garnering. Ook de kiemen zijn door salades te gebruiken.

Kropsla houdbaarheid

Een verse krop sla is het langst te bewaren als de wortel er nog aan zit. Je kunt de krop langer vers houden door deze met het kontje of (als die eraan zit) de wortel in water te zetten. Een verse, hele krop blijft zonder water maximaal twee dagen houdbaar in de koelkast. Op water kan dit nog een of twee dagen langer zijn.

Hoewel dit niet erg gebruikelijk is kan kropsla ook worden ingevroren. Doe dit dan bij voorkeur als hele krop. De krop blijft zo maximaal enkele maanden goed, maar moet dan wel direct uit de vriezer worden gebruikt. De kropsla is dan natuurlijk wel minder lekker dan vers uit de tuin en uit de koeling.

Kropsla ziektes en plagen

Kropsla kweken gaat vaak gepaard met luizen. Tussen het blad kunnen ook slakken schuilen. Meestal richten de beestjes geen grote schade aan. Het beste is om oud en gelig blad onderaan de plant te verwijderen, zodat dit geen ongedierte aantrekt. Slakken komen vooral af op dood plantenmateriaal.

Na het oogsten kan je de hele krop het beste in een bad met zout water leggen. Zo drijf je alle beestjes uit de krop, als deze erin zitten. Bij het schoonmaken van de krop kan je vlak voor gebruik de grote bladeren afzonderlijk afspoelen. Veel werk, maar zo weet je zeker dat er geen beestjes meer in de kropsla zitten.