Asperge
Asparagus officinalis, Asparagaceae (aspergefamilie)

Asperge soorten

Asperge draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Asparagus officinalis en is een lid van de aspergefamilie, ook wel asparagaceae.

Asperges maken heel fijn loof met een hoge sierwaarde. Het is dan ook niet zo gek dat we de asperge plant soms als kamerplant terugvinden. In tuincentra vindt je asperges als kamerplant vaak onder de wetenschappelijke naam Asparagus op de afdeling kamerplanten. In principe is dat dus ook een eetbare asperge maar ik zou niet zo snel een sierasperge gaan eten.

Wanneer wij zelf asperges kweken dan nemen we daar natuurlijk speciale rassen voor. Je hebt dan meestal keuze uit de bekendste groene asperges, maar je kunt ook witte asperges kweken. De witte asperges oogsten we onder de grond, de groene asperges oogsten we bovengronds. Ook is er nog de paarse asperge met wederom een eigen, unieke smaak.

De groene asperges zijn de meest gebruikelijke. Witte asperges zijn iets ingewikkelder om te oogsten. De witte asperge wordt daarom ook wel eens het "witte goud" genoemd. Ze zijn aanzienlijk duurder omdat de teelt meer arbeidsintensief is. Omdat de witte asperges nog ondergronds zitten maken deze geen of minder chlorofyl aan. Om die reden wordt ook witlof wit in plaats van groen.

Eigenlijk worden de paarse asperges op dezelfde manier gehouden als groene asperges. De paarse asperges zijn echter als enige óók lekker om rauw te eten. Helaas is de paarse asperge minder vaak in winkels te vinden. Reden genoeg om zelf aan de slag te gaan met paarse asperges. De asperge (Asparagus officinalis) wordt geneeskrachtige eigenschappen toegewezen.

Dat is trouwens leuk om te zien bij de wetenschappelijke namen van planten. Wanneer de benaming "officinalis" in de wetenschappelijke naam van een plant zit, dan gaat het om een plant welke geneeskrachtige eigenschappen heeft. Hieraan zijn geneeskrachtige planten vaak te herkennen als je ze zoekt, bijvoorbeeld in onze zaaikalender.

Asperge zaaien of planten

Wanneer kan je asperge zaaien?
Asperge zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van maart tot april. Asperge zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot maart.
Wanneer kan je asperge planten?
Asperge planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot mei.

De makkelijkste manier om asperges in je moestuin te zetten, is aspergeplanten kopen. Vaak koop je dan wortelstokken, ook wel asperge kluwen of asperge klauwen. Deze graaf je in het voorjaar in, waarna je vaak vanaf het volgende jaar daarna de eerste asperges kunt oogsten. In het eerste oogstjaar (tweede jaar vanaf het planten) raden we aan om zo min mogelijk te oogsten. Zo kan de plant eerst goed aansterken.

Een andere manier om aan asperges in je moestuin te komen, is asperge zaden kopen. Je kunt asperges zaaien vanaf het vroege voorjaar. Helaas zal je dan niet hetzelfde jaar nog asperges oogsten. Dit duurt ten minste drie jaar, waarna de plant noemenswaardige asperges gaat maken die je kunt oogsten. Voor die tijd verzwakt de oogst jouw jonge plant nog te veel. Het beste is om zelfs te wachten met oogsten tot in het vierde jaar.

Wat men vaak doet is eerst de aspergewortels, ook wel wortelstokken, klauwen of kluwen opkweken vanuituit asperge zaden. Je kunt hiervoor asperge zaden kopen en deze zelf zaaien. De exacte plantafstand hoef je dan niet aan te houden. In het eerste jaar laat je de plant optimaal groeien en sterke wortels maken. In het tweede jaar graaf je de wortels uit en plant deze op de definitieve plek, op voldoende afstand.

Het zaaien van asperges duurt nu eenmaal langer. Op de foto hierboven zie je links een asperge vanuit wortelstok, rechts een asperge vanuit zaad. Die uit wortelstokken zijn ouder, groter, dikker maar óók die moeten het eerste jaar nog even blijven groeien. Ook deze (eerste) asperges na het planten, zijn te klein en te dun om te oogsten.

Zelf asperges planten (wortelstokken/aspergeklauwen)

De snelste manier om aan asperges te komen is aspergeplanten kopen en deze planten. Meestal zal je wortelstokken, ook wel asperge kluwen of asperge klauwen kopen. Het worden ook wel klauwen genoemd door de vorm van de wortels. Gespreid lijken de wortels op een grote klauw. De wortelstokken planten we vóór de planten beginnen uit te lopen, in het vroege voorjaar.

Wortelstokken van asperges planten we rond april. Bij voorkeur gebruik je een zanderige grond. Nadat je de grond heel goed hebt losgemaakt kan je een kuil graven en de klauwen spreiden over de grond in de kuil. Gooi de wortels dus niet zo in de kuil, maar leg ze gespreid neer! Dit is belangrijk zodat je over een grotere oppervlakte asperges kunt krijgen.

Na het plaatsen van de wortelstokken of aspergeklauwen, begraaf je deze onder een dikke laag grond. Belangrijk is dat er zo'n 20 centimeter grond over de wortels ligt. Ongeveer op de helft van de laag grond komt de groeipunt van de aspergeklauw te liggen, zo'n 10 centimeter onder de grond of nog iets minder.

Vooral bij witte asperges is zo'n dikke laag grond extra belangrijk. Deze graven we vaak zelfs nog dieper in. Witte asperges groeien namelijk helemaal ondergronds. Is de laag grond te dun dan komen de asperges direct boven de grond uit.

In het kort maak je dus een plantgat of als je een hele rij kweekt, een mooie geul. De geul of het plantgat mag vrij breed zijn zodat je de wortels goed kunt spreiden. Daarna graaf je de geul dicht. Vervolgens is het ook belangrijk om de ingegraven klauwen of wortels aan te aarden. Je legt er dus een heuveltje grond overheen.

Je eigen asperges zaaien (opkweken uit zaadjes)

Asperges kan je goed zaaien. Meestal wordt dit gedaan om wortelstokken zelf op te kweken. De wortelstokken plant je later op een geschikte plek uit. Bij asperges zaaien duurt het drie tot vier jaar voor we de eerste asperges oogsten. Houd daar dus rekening mee bij het kopen van aspergezaden. Wortelstokken opkweken uit asperge zaden is best makkelijk. Zo werkt dat:

In het eerste jaar kan je de asperges dicht op elkaar zaaien en/of uitplanten. Daarna graaf je de wortels uit. Je kunt ze dan op een definitieve plaats uitplanten voor het tweede jaar. Zet de planten dit keer wel op voldoende afstand van elkaar. Vanaf nu kunnen de aspergeplanten groot uitgroeien. In het derde jaar kan je (liever zo min mogelijk) de eerste asperges oogsten.

Asperges zaaien we in het vroege voorjaar. Soms beginnen we al op de vensterbank in potjes vanaf eind februari. Je kunt ook vanaf eind maart direct buiten zaaien maar wacht er niet te lang mee. Door eerder te beginnen met asperges zaaien heeft een aspergeplant een iets langer seizoen om aan te sterken in het eerste levensjaar.

Vul een aantal kweekpotjes met zaaigrond en druk dit aan. In elk potje zaai je ongeveer 3 zaadjes zodat overal iets opkomt. Vervolgens begraaf je de zaadjes onder ongeveer een centimeter zaaigrond. Geef in het begin een flinke scheut water. Laat de grond daarna steeds een beetje opdrogen vóór ze aan de volgende waterbeurt toe zijn.

Per vierkante meter kan je ongeveer 3 tot 5 asperge planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 3 asperge planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Asperge verzorgen

Asperges kweken we altijd op ruggen, ook wel heuveltjes genoemd, zoals we ook vaak aardappelen kweken. Dit zorgt dat overtollig water makkelijk weg kan stromen. De ruggen maken asperges oogsten makkelijker en zorgen dat de grond ook sneller kan opwarmen.

De asperge plant groeit goed in de halfschaduw. Asperges zijn sterk winterhard maar sterven bovengronds af in de winter. Vooral het kiezen van de juiste grond is belangrijk, net als het op een goede manier ingraven van de wortelstokken (ook wel aspergeklauwen).

Wat combinatieteelt betreft is de asperge redelijk makkelijk. Ze kunnen goed samen met allerlei planten en met name met tomaten en peterselie. Ook planten zoals tomaten en basilicum, die zelf ook goed samen kunnen, gaan ook goed met asperges samen. Dit zijn de meest opvallende combinaties die het beste zijn voor asperges, van alle goede buren. Van de slechte buren gaan asperges het slechtst samen met uien en aardappelen.

Asperge is een meerjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -10℃.

Asperge water geven

Een asperge plant mag nooit onder water staan. Asperges kweken we vaak op een zanderige en daarmee ook iets drogere grond. Je mag echter niet vergeten om water te geven. Ook asperges hebben regelmatig water nodig. Laat de bodem steeds een beetje opdrogen en geef dan weer een scheut water. Na een regenbui en als de grond vrij vochtig is mag je een waterbeurt overslaan.

Let vooral extra op tijdens droge periodes. In de zomermaanden geef je vaker water. In de herfstmaanden of bij een nat voorjaar hoef je niet zo veel water te geven.

Asperge grondsoorten

Asperges staan graag op een voedzame grond, maar de grond moet ook wat zanderig zijn. Je kunt een mengsel van compost en zand toevoegen aan de grond als deze erg stevig is. De teelt van asperges op kleigrond is zeer sterk af te raden. Mocht je een zeer grote kuip hebben dan zou je het hierin kunnen proberen. Asperges kweken we doorgaans niet in (grote) potten of bakken maar altijd in de vollegrond.

Het is gebruikelijk om asperges op heuvels te kweken. Dit zorgt namelijk voor een goede afwatering, net als de zanderige grond. Omdat asperges nooit onder water mogen staan is het handig om de grond vóór het planten goed los te maken.

pH

Asperge tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Asperge bemesten

Omdat asperges graag op een voedzame grond staan is bemesten aan te raden. Vooral in een vroeg stadium, bij de jonge planten, geef je extra fosfaat. Fosfaat bevordert onder andere de groei en ontwikkeling van nieuwe knoppen. Dit zijn precies de delen van asperges die je wilt oogsten, de jonge scheuten.

De meeste algemene (moestuin) meststoffen zijn daarna voldoende. Geef regelmatig extra voeding om de voedzame bodem ook zo te houden. Vooral omdat je asperges meestal op een zanderige grond kweekt, kunnen voedingsstoffen sneller uitspoelen.

Asperge kweken op verschillende manieren

Asperges kweken we vaak op ruggen. Dit zorgt voor een goede afwatering, warmt de grond beter op en maakt het oogsten makkelijker.

Asperge
Voor het kweken van asperge hoef je geen wisselteelt te gebruiken.

Asperge goede buren
Asperge kweken kan goed samen met basilicum, dille, koolrabi, kropsla, peterselie, tomaat, veldsla, witte kool, rode kool, spitskool, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Asperge slechte buren
Asperge kweken gaat liever niet samen met aardappel, uien knoflook, prei, bieslook, daslook, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Asperge bloei en bestuiven

Wanneer bloeit asperge? Asperge bloeit doorgaans van mei tot juli.

Voor de teelt is bestuiven natuurlijk niet nodig. Je oogst de jonge scheuten. Wel kunnen aspergeplanten soms gaan bloeien. Wanneer je de zaden wilt oogsten is bestuiven natuurlijk wel nodig. Voor de zaadteelt hoef je dit gelukkig niet zelf te doen. Asperges krijgen de hulp van insecten bij de bestuiving.

Asperges zijn zelfbestuivend maar maken éénslachtige bloemetjes. Dit houdt in dat de asperge zo wel mannelijke als vrouwelijke bloemetjes maken. De mannelijke en vrouwelijke bloemetjes groeien aan dezelfde plant. Je herkent de mannelijke bloemen aan het formaat, want deze zijn ietsje groter.

Na de bloei verschijnen er rode besjes aan jouw aspergeplant. De besjes bevatten de zaden. Na een goede bestuiving zijn die zaden ook levensvatbaar. Je kunt vanuit deze zaden dan opnieuw asperges zaaien. Het is aan te raden om de zaden -als je ze uit de besjes haalt- eerst goed te laten drogen.

Wanneer asperge oogsten

Wanneer kan je asperge oogsten? Doorgaans doe je dit van april tot juni.

Zelf asperges oogsten kan wat uitdagend zijn. Hoe we asperges oogsten hangt af van het soort dat je hebt staan. Groene en paarse asperges groeien bovengronds maar witte asperges groeien juist ondergronds. Je oogst witte asperges vóór ze boven komen. Ze blijven wit door een gebrek aan zonlicht, waardoor deze weinig of geen chlorofyl aanmaken en dus niet direct groen worden.

Oogst liever niet te veel asperges als je de plant wilt laten staan. Als je alle asperges weghaalt groeit de plant niet meer verder. De wortelstokken sterven dan af en je hebt er niets meer aan. Zeker in het eerste jaar, direct na het planten van wortelstokken, oogsten we helemaal niets. Zelf gezaaide asperges oogsten we beperkt vanaf het derde jaar of anders vanaf het vierde jaar pas.

Wanneer kan je asperges oogsten?

Asperges oogsten we al vroeg in het jaar. De asperges die we oogsten zijn namelijk jonge scheuten. Laat je deze staan dan groeit hier later het fijne loof van de plant uit. De oogst van asperges valt altijd ergens tussen halverwege het voorjaar en op z'n laatst in de zeer vroege zomer. Scheuten die je laat staan groeien verder uit en hieruit ontstaat het loof van de plant.

De zandgrond waarop je asperges hoort te kweken is belangrijk voor de oogst. Je herkent namelijk dat er asperges in de grond zitten, aan de kleine barstjes die ontstaan in die grond. De barstjes op de aspergeruggen zijn een indicatie dat je kunt beginnen met oogsten (witte asperges) of bijna kunt beginnen met oogsten (groene asperges of paarse asperges).

Paarse asperges of groene asperges oogsten

De teelt van paarse en groene asperges is het makkelijkste. Je kunt de asperges afsnijden wanneer de scheuten boven de grond uitkomen. Meestal gebruik je hier een scherp oogstmesje voor. Groene asperges maar ook paarse asperges oogsten we niet te vroeg maar ook niet te laat. Wacht je te lang met oogsten dan gaan de scheuten open staan en begint het loof te groeien.

Ondergrondse witte asperges oogsten

Witte asperges zijn iets uitdagender. Wanneer er barstjes ontstaan in de aspergeruggen weet je dat het tijd is om te oogsten. Bij groene asperges wacht je dan even tot ze boven de grond komen. Bij witte asperges doe je dit niet want dan worden ze ook groen. Witte asperges oogsten we dus als deze nog onder de grond zitten. Hier gebruiken we een speciaal stukje gereedschap voor.

Met een speciale aspergesteker (zo heet dat) kan je witte asperges uit de grond halen. Tussen de barstjes in de ruggen kan je de witte asperges vaak al zien zitten. Met de aspergesteker prik je naast de witte asperges. Hierna draai je de steker waardoor deze de asperge ondergronds afsnijdt. Vervolgens trek je de witte asperge met de aspergesteker omhoog uit de grond.

Zoals je kunt merken is witte asperges oogsten dus een grotere uitdaging. Het is meer arbeidsintensief en dit maakt witte asperges in de winkel ook een stuk duurder.

Heb je geen aspergesteker dan kan je er beter een aanschaffen. Je kunt asperges eigenlijk niet uitgraven met de hand of met een schep. Je beschadigt dan andere (nog niet oogstklare) asperges die je nog niet kunt zien. Een aantal van die asperges moet je laten zitten om ze later te oogsten, of om de plant verder te laten groeien. Beschadig je deze dan gebeurt dit dus niet meer.

Asperge gebruiken

Er zijn weinig mensen die asperges niet kennen. Niet iedereen vindt ze even lekker maar wij houden er echt van. Groene asperges hoef je zelden te schillen tenzij de schil erg dik is. Witte asperges schillen we altijd voor gebruik. Je kunt alle asperges voor gebruik onderdompelen nadat de onderkant eraf is gesneden. Hierdoor zuigen de asperges zich vol met vocht. Dit maakt het schillen makkelijker.

Welk soort je ook hebt, als de schil erg dik is kan je de asperges beter altijd even schillen. Dit maakt ze veel lekkerder om te eten. Paarse asperges worden als enige ook wel eens rauw gegeten. Je hoeft ze dan alleen even te wassen voor je ze gaat eten. Net als witte en groene asperges hebben ook paarse asperges een eigen, unieke smaak.

Paarse asperges worden vaak in koude gerechten gebruikt. Zo vindt je ze vaak terug in salades. De groene asperges en witte asperges worden eigenlijk altijd eerst gekookt voor gebruik. Je kunt bijvoorbeeld witte asperges met aspergesaus eten. Je kunt er van alles bij doen zoals ham, ei, droge witte wijn, peterselie en noem maar op. Ook met groene asperges kan je veel kanten uit.

Asperge houdbaarheid

Vers geoogste asperges kan je in de koelkast ongeveer 3 dagen bewaren, daarna worden ze vaak snotterig. Door de asperges voor gebruik even in koud water te leggen kan je ze nog een beetje opkrikken. Asperges kunnen ook in de vriezer worden bewaard. Ingevroren asperges zijn tot wel een jaar of zelfs langer houdbaar. Houd er rekening mee dat ze in kwaliteit natuurlijk niet zo goed zijn als verse asperges.

Asperge ziektes en plagen

Asperges hebben over het algemeen niet veel last van ziektes en plagen. Toch komt één groot gevaar regelmatig voor. De aspergevlieg legt eitjes in de aspergeruggen. De larven hieruit vreten zich een weg door de jonge aspergescheuten heen. De oogst kan hierdoor volledig mislukken.

Om de aspergevlieg tegen te gaan kan je aspergeruggen afdekken met kweekfolie. Het makkelijkste is als je doorzichtig kweekfolie hebt, zodat je de barstjes kunt zien wanneer het bijna oogsttijd is. Het kweekfolie voorkomt dat de aspergevlieg eitjes kan leggen op jouw aspergeruggen.

Verder kunnen asperges soms slecht groeien door een verkeerde grondsoort. Het is dus extra belangrijk door een geschikte grond te kiezen of zelf samen te stellen.