Witlof
Cichorium intybus - Asteraceae
Voorzaaien kweken en oogsten

Witlof soorten

Witlof is een ondersoort van cichorei of wilde cichorei en is door mensen gemaakt. Het is een plantje dat sterk vergelijkbaar is met groenlof, want deze cichorei maakt van nature een groen kropje. De gebleekte blaadjes ontstaan door een speciale manier van kweken en dus niet vanzelf.

Voor het kweken van lof als slasoort kan je beter groenlof gebruiken. De soorten witlof worden doorgaans geselecteerd op het gemak waarmee het een smal, gebleekt kropje kan vormen. Er zijn verschillende rassen witlof die meer geschikt zijn voor in een bak binnenshuis, of juist voor buiten met dekgrond. Wat dat is en hoe je dat doet lees je verderop.

Witlof zaaien en planten

Wanneer kan je witlof zaaien?
Witlof zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot mei.
Wanneer kan je witlof planten?
Witlof planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van oktober tot januari. Witlof planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van oktober tot januari.

Witloof zaaien we altijd na de langste dag van het jaar. Door het later te zaaien voorkom je dat de plant zal doorschieten. Dit maakt de wortel onbruikbaar en juist die wortel is bij witlof erg belangrijk. Hoe dat zit lees je verderop. Zelf witlof zaaien is best makkelijk. Dit doe je net als andijvie en andere lof-soorten. De grote uitdaging is de rest van de teelt.

Witlof zaaien in de vollegrond

Je kunt het beste witlof zaaien in de vollegrond. Voorzaaien in kweekpotjes of zaaitrays is sterk af te raden. Hierdoor kan de penwortel vreemde vormen krijgen. Normaal zou dit bij cichorei-soorten niet uitmaken, maar bij witlof is de wortel extra belangrijk. Deze moet mooi dik worden en recht groeien. Waarom dat is vertel ik verderop.

Maak in de grond wat geultjes met een hark, of gaatjes met je vingertoppen. Strooi de zaadjes ruim uit over de geultjes, of stop in elk gaatje ongeveer drie tot vijf zaden. Zo weet je dat er altijd genoeg op zal komen.

Wanneer de kiemplantjes te zien zijn, laat je ze nog even staan tot de eerste blaadjes zichtbaar aan het groeien zijn. Daarna kan je de plantjes uitdunnen. Zorg voor genoeg afstand tussen alle plantjes, zodat ze mooi breed uit kunnen groeien. Verwijder dus alle zaailingen tot je er steeds één over houdt op genoeg afstand van de vorige.

Per vierkante meter kan je ongeveer 14 tot 20 witlof planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 4 tot 6 witlof planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Witlof standplaats en verzorgen

De teelt van witlof is een bijzondere. Witlof maakt niet vanzelf een smal, langwerpig kropje met gebleekte blaadjes. Daar is een speciale manier van kweken voor nodig. Zou je het niet op die manier doen, dan wordt witlof uiteindelijk gewoon groenlof. Een mooi kropje met groene blaadjes voor in de sla. Witlof kweken we in twee verschillende fases.

Het hele idee van witlof kweken is simpel. Je kweekt eerst mooie, rechte en dikke wortels. Daar snijd je het blad vanaf. De wortels plant je op een donkere plek en dicht op elkaar. Omdat de wortels dicht op elkaar staan groeit er vanuit de wortel een mooi, smal kropje. Door het gebrek aan licht wordt dit kropje gebleekt. Het maakt geen bladgroen aan.

Na het opnieuw planten van de wortels, is het belangrijk om de grond goed vochtig te houden. Ook dan hebben de plantjes genoeg water nodig om opnieuw te groeien.

Witlof kweken, fase 1: wortels kweken

Als eerste zaai je witlof in de vollegrond, zoals onder het kopje zaaien en planten. Je kweekt de witlof op genoeg afstand van elkaar, met genoeg zonlicht en op een geschikte grond. Witlof groeit het beste in de halfschaduw maar mag eventueel ook wat meer zon hebben. Belangrijk is vooral de afstand en een goed losgemaakte grond.

Deze eerste fase van witlof kweken, is vooral bedoeld om de wortel goed te laten groeien. Wat je krijgt is een mooi kropje met groene blaadjes. Ergens in oktober of november kan je de wortels opgraven. Ze zijn goed gelukt als de wortels mooi recht en vooral dik zijn geworden. De wortels graaf je op en laat je maximaal een paar weken liggen maar niet te lang.

Dit is een belangrijke stap! Al het blad dat aan de wortels groeit kan je afsnijden. Doe dit ongeveer 1-2 centimeter boven de wortel, zodat je de wortel niet per ongeluk stukmaakt. Als je de wortels van witlof hebt opgegraven, het blad hebt afgesneden en de wortels zijn mooi geworden, dan kan je verder naar de tweede fase van de teelt.

Het blad dat je hebt afgesneden, hoef je niet per se op de composthoop te doen. Het loof is namelijk eetbaar als groenlof. Je kunt het uitstekend gebruiken in een salade. Beschouw het losgesneden loof gerust als de eerste oogst!

Witlof kweken, fase 2: de witlof zelf

De wortels van witlof die gaan we straks opnieuw planten. Belangrijk is dat het blad er dan is afgehaald. Als je de wortels opnieuw gaat planten, mag je de plantafstand juist niet meer aanhouden. De wortels zet je nagenoeg tegen elkaar aan. Dit kan in de vollegrond, maar ook in een grote bak met aarde binnen in huis.

Wortels planten in de vollegrond

Om de wortels van witlof verder te kweken, heb je niet zo veel ruimte nodig als bij het opkweken van die wortels. Als je de wortels in de vollegrond gaat planten, zet je ze lekker dicht tegen elkaar aan. Gebruik een goed losgemaakte grond en steek daar de wortels rechtop in. Met de punt naar beneden en het afgesneden loof naar boven. Natuurlijk vanzelfsprekend, maar ik zeg het toch even.

Nu kan je twee dingen doen. Gronddoek gebruiken (1) of de wortels gewoon onder aarde begraven (2). De wortels moeten nu namelijk worden afgedekt.

Wortels begraven in aarde:

Gebruik je aarde dan noemen we dit "dekgrond". Gooi genoeg losse aarde over de opnieuw geplante wortels heen. Dit mag best een dikke laag zijn. Het is belangrijk dat er geen licht bij kan komen. Het gebrek aan licht zorgt voor mooie, gebleekte kropjes. De dekgrond mag ongeveer twintig centimeter dik zijn. Vijftien tot dertig wordt meestal gezegd.

Belangrijk is dat de dekgrond goed luchtig en doorlaatbaar is. De kleine kropjes moeten makkelijk kunnen groeien, ondanks de dikke laag aarde van zo'n 20-30cm die erop komt te liggen.

Wortels planten onder gronddoek:

Je kunt ook een gronddoek gebruiken, of meerdere lagen. Kies een gronddoek uit waar geen licht doorheen komt. Komt er toch licht doorheen, gebruik dan twee lagen of zelfs nog meer lagen over elkaar heen. Zo weet je zeker dat het donker blijft bij de witlof die vanuit de wortels opkomt.

De teelt met gronddoek lijkt makkelijker, maar de kropjes moeten nog steeds goed kunnen groeien. Als het gronddoek te strak op de wortels ligt of het is te zwaar, groeien de kropjes niet goed. Je kunt daarom beter ook onder gronddoek een extra laag aarde over de opnieuw geplante wortels strooien.

Wortels planten in een grote bak

Persoonlijk vind ik deze manier het leukste en het makkelijkste. De opgegraven witlof wortels zetten we vaak in een grote opbergbak. De bak vullen we met losse aarde en daar steken we de wortels in. Over die wortels heen strooien we nog een extra laag aarde. De bak zetten we in z'n geheel op een donkere plek.

Een geschikte plek om de bak te plaatsen is bijvoorbeeld in de badkamer, in een garage of in de kelder. Ergens waar bijna geen licht komt en waar het dus goed donker blijft. Zet ook in een bak de wortels lekker dicht tegen elkaar aan. Zo ontstaan er mooie, smalle en lange kropjes met gebleekt blad.

Witlof is een tweejarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -3℃.

Witlof combinatieteelt en wisselteelt

Witlof
Voor het kweken van witlof zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Witlof is een bladgewas. De ideale voorteelt is een koolgewas en de ideale nateelt is een vruchtgewas volgens het wisselteelt schema.

Witlof goede buren
Witlof kweken kan goed samen met bloemkool, boerenkool, broccoli, knolraap, paksoi, palmkool, prei, rode kool, romanesco, slaboon, spruitjes, stengelui, tomaat, venkel, witte kool, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Witlof slechte buren
Witlof kweken gaat liever niet samen met biet, bladselderij, bleekselderij, knolselderij, lavas, peterselie, wortelpeterselie, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Witlof water geven

De bodem mag niet volledig opdrogen. Voor een goede teelt zorg je dat de bodem niet drijfnat, maar constant licht vochtig blijft. Geef water op gevoel. Afhankelijk van hoeveel witlof je kweekt, hoe groot het vak of veldje is, heb je meer of juist minder water nodig. Geef ook weer niet te veel water, de planten mogen niet in een plas water staan.

Ook tijdens de tweede fase van de witlofteelt is het belangrijk om de bodem constant licht vochtig te houden. Deze mag niet opdrogen. Ook niet als je de witlof binnen in een opbergboks hebt staan, bijvoorbeeld in de slaap- of badkamer. Geef water wanneer de bodem dreigt op te drogen of een beetje droog aanvoelt.

Witlof grondsoort en bodem

Voor witlof is een goed losgemaakte grond belangrijk, omdat de wortels hier makkelijk in kunnen groeien. De wortels worden dikker en blijven mooi recht in een losse grond. Dikkere wortels zorgen dan weer voor mooiere, vollere kropjes witlof. Op kleigrond kan je dus beter geen witlof zaaien.

Witlof heeft geen specifieke eis voor een bepaalde grondsoort. Je kunt witlof op zo wel zure als licht alkalische gronden kweken. Wel is de teelt op vette klei heel sterk af te raden. Je kunt extra compost aan de bodem toevoegen voor een fijnere structuur om de penwortels in op te kweken.

Ook tijdens de tweede fase is een losse grond belangrijk. Deze keer om de kropjes goed te laten groeien. Deze laat je namelijk ondergronds groeien. Op een vaste grond kunnen de kropjes niet mooi vol worden. Ze blijven kleiner of groeien zelfs bijna helemaal niet meer.

pH

Witlof tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Witlof bemesten

Geef witlof in de eerste fase een kaliumrijke meststof zoals vinassekali. Geef zeker niet te veel voeding, en wees extra terughoudend met het geven van stikstof. Met stikstof zorg je vooral voor veel blad en weinig wortels. De wortel moet zo dik mogelijk worden. Daarom is kalium een goede mestvoeding om te geven tijdens de eerste fase.

Tijdens de tweede fase van de teelt mag de plant wat meer blad gaan maken. Je mag dan juist wel stikstof geven, maar dit is niet vereist. Geef wederom niet te veel, want veel stikstof zorgt voor slappe bladeren. De compacte, langwerpige en gebleekte krop kan dan zelfs open gaan staan, wat niet de bedoeling is. Het beste is om in de tweede fase vrijwel geen mestvoeding te geven. Meestal is de voedingswaarde van (tuin)aarde voldoende.

Witlof bloei en bestuiven

Witlof hoef je niet te bestuiven, tenzij je zaden wilt gaan oogsten. In dit geval kweek je witlof op als slasoort en kan je de tweede fase vergeten. Witlof maakt, net als andere Cichorium-soorten een lange bloeistengel waar meerdere (vaak erg mooie) bloemetjes aan kunnen groeien. Na de bloei ontstaan er zaadjes vanuit de bloemetjes. Deze kan je oogsten als de goed opgedroogd zijn aan de plant.

Net als andere soorten lof is witlof goed zelfbestuivend. Het kruist makkelijk en wordt vooral door insecten bestoven.

Wanneer witlof oogsten

Wanneer kan je witlof oogsten? Doorgaans doe je dit van januari tot mei en van oktober tot november.

Tijdens de eerste fase snijd je het blad van de wortel af. Het blad kan je dan gebruiken als saladegroente, net als groenlof. Het afgesneden blad kan je dus als een oogst zien. Bij de teelt van witlof is het lastiger te bepalen wanneer je kunt oogsten, omdat de witlof ondergronds groeit.

Om te bepalen of de witlof goed is, kan je steeds voorzichtig wat grond weghalen rondom de plantjes. Zie je een mooi, langwerpig en volgroeid kropje met gebleekt blad, dan kan je de witlof oogsten. Zo niet, graaf de witlof dan weer even in. Dek het weer goed af en laat het nog een tijdje verder groeien.

Om witlof te oogsten trek je de kropjes gewoon uit de grond. Aangezien je daar losse grond voor dient te gebruiken, gaat dit meestal erg makkelijk. Door de losse grond trek je zo de plantjes met wortel en al uit. Vervolgens kan je de lof van de wortel afsnijden.

Voor je de witlof kunt gebruiken zal je deze nog even goed moeten omspoelen. Maak de witlof goed schoon onder een stevige straal water. Daarna is de lof klaar om te gebruiken in de keuken.

Witlof gebruiken en bewaren

Je kunt witlof op veel manieren gebruiken, van salades tot in ovengerechten is witlof erg lekker. Zo wordt witlof bijvoorbeeld gegeten met ham en kaas uit de oven, maar er zijn talloze andere recepten met witlof. De smaak van witlof is een beetje bitter. Ook wanneer je het loof van witlof als saladegroente gebruikt, is de smaak hiervan bitter.

Witlof houdbaarheid

Je kunt vers geoogste witlof tot ongeveer een week in de koeling bewaren. Witlof is ook in te vriezen en blijft dan natuurlijk veel langer houdbaar. Dit kan oplopen tot een jaar. Bij de oogst als slasoort is witlof slechts enkele dagen te bewaren, mits goed gekoeld. Het lekkerste blijft altijd om de groente zo snel mogelijk te gebruiken.

Witlof ziektes en plagen

De plant is soms vatbaar voor Phytophthora, beter bekend als de aardappelziekte. Hoewel de ziekte vaker voorkomt bij aardappelen kan het een enkele keer ook de witlof aantasten. Dit komt echter minder vaak voor dan bij aardappelen en tomaten uit die familie. Verder is lof weinig vatbaar voor andere aandoeningen.

De meest voorkomende plaag is die van blad etende insecten zoals kevers, bladluizen en andere beestjes. Dit doet zich vooral voor in de eerste fase van witlof kweken. In de tweede fase zit de lof ondergronds. In de vollegrond buiten heb je dan mogelijk last van diertjes die in de bodem leven. Bij de teelt in een bak binnen komt bijna nooit aantasting voor.

Witlof kweken informatie