Broccoli
voorzaaien kweken en oogsten

Broccoli soorten

We kennen broccoli allemaal als een grote, groene stronk met roosjes. Deze roosjes bestaan uit ongeopende, kleine bloemknopjes. De groene broccoli is alleen niet de enige die er is. Je kunt ook paarse broccoli kweken. De meeste soorten broccoli maken één grote stronk maar er is ook nog een ander soort broccoli.

De zogenoemde sprouting broccoli maakt lange, smalle stronkjes met roosjes. De roosjes staan verder uit elkaar en de broccoli wordt dus niet stevig en compact. Sprouting broccoli schijnt vaak smaakvoller te zijn. Deze is ook iets makkelijker om zelf te kweken maar evengoed uitdagend!

Er zijn van alle soorten broccoli ook weer verschillende rassen. Sommige rassen zijn geschikt voor de zomerteelt. Anderen zaaien we liever iets later om in de herfst te oogsten. Weer andere zijn uitermate geschikt voor de winterteelt. Winterbroccoli oogsten we dus in de winter. Zomerbroccoli in de zomer, etcetera.

Het beste kies je dus altijd een ras dat past bij jouw teelt. Wil je broccoli in de zomer oogsten, kies dan een zomerbroccoli. Voor de winterteelt kies je uiteraard een mooi winterras uit. Voor elk seizoen zijn er geschikte rassen. Gebruik je het verkeerde ras, dan gaat de broccoli eerder knopjes maken of krijg je een hele kleine broccoli.

Broccoli zaaien of planten

Wanneer kan je broccoli zaaien?
Broccoli zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van maart tot juli. Broccoli zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot maart.
Wanneer kan je broccoli planten?
Broccoli planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot augustus.

Je kunt broccoli zaaien op verschillende manieren. Direct in de vollegrond of eerst in kweekpotjes. Dit laatste heeft altijd onze voorkeur omdat je de plantjes beter kunt beschermen. Je kunt broccoli wel in de vollegrond zaaien als je de nodige maatregelen neemt.

Kies in elk geval altijd een geschikt ras. Zo voorkom je doorschieten of vroegtijdig maken van bloemknoppen. Ook als je te laat bent met zaaien of (uit)planten, dan krijg je vaak een kleine broccoli. De plant gaat dan al bloemknoppen maken terwijl deze eigenlijk nog iets zou moeten groeien.

Broccoli voorzaaien in kweekpotjes

Broccoli zaaien we zelf altijd in kweekpotten voor. Direct in de vollegrond heeft nooit de voorkeur. Dit omdat slakken dan makkelijk bij de jonge plantjes kunnen komen. Jonge zaailingen van kool worden altijd snel aangevreten door slakken. Vaak verdwijnen de jonge zaailingen zelfs uit potjes of uit de grond, dankzij die slakken.

Je kunt dus het beste broccoli zaaien in kweekpotjes. Broccoli voorzaaien heeft als groot voordeel dat je de potjes kunt verplaatsen. Wij zetten de potjes met kool zaailingen altijd ergens hoog. Zo kunnen slakken er nooit bijkomen. Een metalen etagere met lange, smalle pootjes is bijvoorbeeld ideaal.

Strooi wat zaden in een kweekpotje met zaaigrond. Dek de zaden af met een laagje zaaigrond van maximaal een centimeter dik. Zorg dat de grond van de zaailingen nooit helemaal opdroogt. Daarna kan je de zaailingen van de broccoli planten op de bestemde plek. Meestal is dat binnen enkele weken, zodra de plantjes groot genoeg zijn.

Zijn er in de tussentijd meerdere opgekomen, verwijder dan wat zaailingen en houd de mooiste en grootste over. Je zaait altijd meer zodat je zeker weet dat er iets opkomt. Bij F1 hybride rassen hoef je niet meer dan 1-2 zaden te zaaien. Deze sterke rassen komen bijna altijd goed op.

Broccoli planten na het voorzaaien

Komen de worteltjes van het jonge plantje aan de onderkant uit de kweekpot, door de gaten die erin zitten? Dan kan je de broccoli planten op de bestemde plek. Knijp in het kweekpotje om de kluit goed los te maken. Houd je hand op de zaaigrond en keer het kweekpotje om. Je kunt het kluitje er dan voorzichtig uit halen door de kweekpot te verwijderen.

Graaf een gat waar het hele kluitje in past in de vollegrond. Zet de kluit er vervolgens in en maak het gat weer mooi dicht.

Broccoli zaaien in de vollegrond

Broccoli zaaien we zelf altijd in kweekpotten voor. Wil je toch in de vollegrond broccoli zaaien, neem dan wat maatregelen tegen ongedierte. Je kunt de zaden zaaien zoals je gewend bent. Maak een klein gaatje in goed losgemaakte grond. Strooi daarna een paar zaden in het gaatje en maak dit weer dicht. Zaai niet dieper dan een centimeter, anders komt het plantje niet op.

Na opkomst kan je wat uitdunnen. Verwijder het overschot aan zaailingen en houd de mooiste, grootste zaailingen over. Deze ga je verder opkweken.

Bij het zaaien van broccoli ook belangrijk: Broccoli zaaien we niet in de vollegrond omdat slakken de zaailingen opeten. Je kunt dit voorkomen met een trucje: Snijd de bodem uit een paar kweekpotjes. Zet de kweekpotjes ondersteboven over de jonge zaailingen heen. Deze barière voorkomt dat slakken bij de jonge plantjes kunnen komen.

Voorzaaien in kweekpotten heeft de voorkeur. Zo kan je de jonge planten -die erg geliefd zijn bij slakken- op een tafeltje zetten tot je ze kunt uitplanten. Kies bij voorkeur wat grotere kweekpotjes, zoals van het formaat P9 (9x9 cm).

Bij het direct zaaien in de volle grond, kan je een handig trucje gebruiken om slakken weg te houden. Knip of snijd de bodem uit een aantal kweekpotjes en zet deze over je zaailingen heen. Zo groeien je plantjes gewoon verder, maar komen er geen slakken bij.

Per vierkante meter kan je ongeveer 1 tot 2 broccoli planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 2 broccoli planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Broccoli verzorging

Broccoli is qua verzorging eenvoudig. Veel en sterk bemesten, water geven en verder z'n gang laten gaan. Wel geven we broccoli altijd genoeg ruimte. Koolsoorten zoals broccoli kunnen erg groot worden. Ze nemen hierdoor niet alleen veel ruimte in maar hebben ook veel voeding nodig, om zo groot te worden.

Geef dus voldoende voeding en vocht. Verder is weinig extra verzorging nodig. Houd het hart van de plant wel in de gaten. Wees er op tijd bij als een eventuele oogsttijd is aangebroken.

Broccoli is een meerjarige plant, wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -3℃.

Broccoli combinatieteelt en wisselteelt

Kool zetten we onder fijnmazig insectengaas, zodat vlinders er niet bij kunnen komen. Meer daarover bij het kopje ziektes en plagen. Insectengaas is bijna vereist te noemen. Onderschat het gebruik van insectengaas dus niet!

Broccoli
Voor het kweken van broccoli zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Broccoli is een koolgewas. De ideale voorteelt is een peulgewas en de ideale nateelt is een bladgewas volgens het wisselteelt schema.

Broccoli goede buren
Broccoli kweken kan goed samen met aardappel, andijvie, biet, bladselderij, bleekselderij, doperwt kamille, kapucijners, knolselderij, linzen, munt, peul pronkboon, slaboon, tuinboon, wortel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Broccoli slechte buren
Broccoli kweken gaat liever niet samen met aardbei, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Broccoli water geven

Broccoli wordt vrij groot. In korte tijd kan de plant fors worden en deze blijft ook vaak stevig groeien. Dat vraagt veel voeding en ook water. Geef broccoli regelmatig water en voorkom altijd uitdroging. Zet ook niet op drijfnatte grond, dat is te veel van het goede. Tijdens een warme en droge zomer heeft broccoli extra water nodig. Het blad gaat dan snel slap hangen. Met genoeg water heb je daar minder last van.

Broccoli grondsoorten

Broccoli kweken we in elk geval op een bijzonder voedzame grond. Het maakt daarbij in principe niet uit welke grondsoort het is. Broccoli groeit overal waar de bodem voldoende voedzaam is. Het helpt om vóór de aanplant compost door de bodem te mengen. Wees daarnaast ook gul met bemesten. Je hebt een streepje voor als je broccoli een kalkrijke bodem geeft.

Stevigere grondsoorten, zoals kleigrond, staan erom bekend veel vocht en ook voedingsstoffen vast te houden. Dit maakt kleigrond erg geschikt voor de teelt van broccoli, maar vereist is het zeker niet. Voorkom in ieder geval dat je planten verdrinken op een te natte bodem. Vereist is het niet, maar broccoli groeit beter op een neutrale tot licht alkalische bodem.

pH

Broccoli tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Broccoli bemesten

Broccoli kweken we op een voedzame grond. Omdat deze grote koolsoort snel groeit heeft deze ook veel voeding nodig. Een stevige bemesting is dus nodig. Mogelijk zelfs meerdere keren in het jaar. Koolsoorten doen het over het algemeen beter op een kalkhoudende grond. Extra kalk strooien is dus aan te raden, naast de gewone bemesting (zie hieronder).

Geef broccoli bij voorkeur een meststof die rijk is aan fosfor. Dit bevordert de aanmaak van (bloem)knoppen, die je uiteindelijk zult oogsten als broccoli roosjes. Een kleinere hoeveelheid stikstof zorgt dat de plant niet te veel energie verspilt aan het blad, ten koste van de roosjes. Kies dus voor een vrij sterke meststof met in verhouding meer fosfor. Strooi kalk op zuurdere grondsoorten.

Broccoli bloei en bestuiven

Wanneer bloeit broccoli? Broccoli bloeit doorgaans van juni tot oktober.

Moet je broccoli bestuiven? Nee, om een eetbare broccoli te oogsten hoef je deze niet te bestuiven. Alleen als je de zaadjes van een (doorgeschoten) broccoli wilt oogsten, is dit nodig. Broccoli is in principe zelfbestuivend, maar is merendeels afhankelijk van kruisbestuiving. Zet geen andere koolsoorten in de buurt waarmee broccoli kan kruisen. Kweek bij voorkeur meerdere broccoliplanten bij elkaar voor de beste resultaten.

Wanneer broccoli oogsten

Wanneer kan je broccoli oogsten? Doorgaans doe je dit van maart tot november.

De oogst van broccoli is niet zo makkelijk. Broccoli oogsten we namelijk op exact het juiste moment. De stronk broccoli bestaat uit roosjes met allemaal bloemknopjes. Broccoli oogsten we voor de bloemknopjes opengaan. Een goede broccoli voelt nog stevig. Als de roosjes los beginnen te voelen dan is het eigenlijk al te laat. Broccoli oogsten we dus voor die tijd.

Op de foto hierboven wordt het heel goed duidelijk: De roosjes zijn niet meer mooi rond. Hier en daar steken wat bloemknopjes boven de rest uit. Sommige bloemknopjes zijn groter dan anderen, of beginnen zelfs open te gaan. Als je broccoli er zo uitziet dan ben je te laat. Je kunt deze nog wel eten hoor, maar het is niet zoals het hoort. De broccoli oogsten we eerder.

Vergis je niet in hoe snel dat kan gaan! De broccoli kan de ene dag nog goed zijn. De volgende dag ziet deze er opeens uit zoals op de foto hierboven. Wees daar dus echt snel bij.

Een goede broccoli is dus nog lekker stevig, zoals op de foto hierboven. De roosjes zijn egaal-rond en de bloemknopjes zijn bijna allemaal even groot. We hebben wel eens grotere broccoli geoogst, maar daar zit ook vaak de vergissing die wordt gemaakt. Je denkt dat de broccoli nog moet groeien omdat deze iets kleiner is. De volgende dag gaat deze opeens bloeien.

Broccoli oogsten we dus liever te klein dan te laat. Neemt niet weg dat een grotere broccoli natuurlijk leuker is. Het ligt ook aan het ras (zomerbroccoli, herfstbroccoli, etc.). Kweek je een verkeerd ras of ben je gewoon iets te laat met zaaien en uitplanten, dan gaat de broccoli iets eerder bloemknoppen maken. Dus krijg je een kleinere broccoli, of schiet deze zelfs door.

Zo kan je zelf de broccoli oogsten: Alle bloemknopjes zijn gesloten en er steken geen bloemknopjes boven de rest uit. Verwijder de plant niet direct na het oogsten. Er groeien vaak nog wat kleinere roosjes vanuit de bladoksels. Ook die kan je oogsten. Die neem je er gewoon bij als je de broccoli gaat bereiden.

Broccoli snijden we met een scherp mes los van de plant. Je kunt gewoon de stronk afsnijden. Ook eventuele roosjes aan de zijkant snijd je los met een mes. Daarna trekken we de hele plant uit de grond. Die gaat bij ons niet zomaar op de composthoop. De kool maakt stronken die nogal stevig zijn. Ze verteren niet zo makkelijk als bijvoorbeeld schilletjes van appels of peren.

Broccoli gebruiken

Hoe gebruik je broccoli in de keuken? Broccoli is een lekkere groente om mee te koken. Je kunt ermee roerbakken, het door de soep doen, in een ander kookgerecht verwerken of los op je bord doen na het koken. Broccoli wordt vaak los gegeten in combinatie met diverse soorten kaassaus, zoals bijvoorbeeld roquefortsaus (persoonlijke favoriet).

Broccoli kiemgroenten

Broccolikiemen kan je ook eten. Deze worden vaak gevonden onder de naam broccolikers. Broccolikers of broccolikiemen zouden goed zijn voor hart en bloedvaten. Ze zitten vol vitaminen en mineralen. Ook broccolikers kan je zeer divers gebruiken. Het past eigenlijk bij alle gerechten, warm en koud zoals salades of sandwiches.

Broccolikers heeft een milde, koolachtige smaak. Deze koolsmaak is kenmerkend voor veel kiemen van koolsoorten.

Je kunt zelf broccolikers kweken door de kiemen in een kweekset voor kiemgroente te doen. Dit kan in een glazen kweekpot met gaasdeksel, een kiemtoren of een schotel of kiembak. Strooi de zaden uit en houd deze vochtig maar nooit te vochtig. Spoel de kiemen dagelijks om en laat ze goed uitlekken.

Broccolikiemen groeien het beste bij kamertemperatuur, ongeveer 20°C of net iets daarboven. In plaats van een kweekset kan ook een schoteltje worden gebruikt. In dit geval kan je de bodem bedekken met vochtige watten of een dun laagje zaaigrond. Houd het vochtig gedurende de kweektijd.

Je eigen verse broccolikiemen zijn meestal binnen één tot maximaal twee weken klaar. Dat is deels afhankelijk van de temperatuur in huis. Bij lagere temperaturen duurt het iets langer. Zorg dat het niet tè koud is. Je kunt de kiemen ook net iets langer laten staan, voor meer/stevigere blaadjes aan de kiemen.

Broccoli houdbaarheid

Hoe lang is verse broccoli houdbaar? Broccoli blijft in de koelkast tot maximaal een week houdbaar. Je kunt broccoli beter niet buiten de koeling bewaren, tenzij je deze van plan bent om er binnen hooguit enkele uurtjes mee te gaan koken. Een stronk broccoli blijft in de vriezer tot wel een heel jaar houdbaar.

Broccoli ziektes en plagen

Broccoli kweken we als koolsoort altijd onder insectengaas. Hieronder lees je waarom dat is. Verder kan broccoli van diverse plagen last krijgen, evenals wat schimmels in de bodem. Je neemt daarom liefst een aantal stappen om aantasting te voorkomen, zo wel door ongedierte als door schimmels. Het is belangrijk om deze stappen niet over te slaan!

Soms zie je bij broccoli rupsen of vlinders

Zie je bij de broccoli rupsen, lees dan verder! Vooral in de zomer leven er op het blad van de broccoli rupsen, vooral van het koolwitje. Dit vlindertje legt groepjes met gele eitjes op het blad van de kool. Als die uitkomen groeien er op het blad van de broccoli rupsen die meestal groen, soms ook zwart met geel van kleur zijn.

Zitten er op de broccoli rupsen, dan vreten die zich in korte tijd vol. De broccoli wordt dan helemaal kaalgevreten. Alleen de bladnerf blijft gedeeltelijk zitten en de rest van het blad verdwijnt. Rupsen op broccoli kunnen de oogst verpesten omdat de plant dan niet meer goed verder kan groeien.

Vaak zijn de rupsjes op kool moeilijker te zien. Op de foto hieronder zie je de rups van het Groot Koolwitje, een wit vlindertje met een donker vlekje. Deze rupsen leven vaak in groepjes en spinnen ook een soort draad. Als je ze probeert van de plant te spoelen blijven ze vaak aan dunne draadjes hangen.

Heel vaak zijn de rupsjes groen van kleur. Dan zie je ze helemaal niet zitten. Grotere rupsen hebben vaak de neiging om zich in de lengte van de bladnerf te verstoppen. Vooral de groene rupsjes vallen zo niet op. Ze zijn dan moeilijk te zien en blijven dus langer zitten zonder ontdekt te worden. Meestal ben je te laat als je ze wel opeens ziet.

Als je plant er zo uitziet dan ben je eigenlijk een beetje te laat. Wees er dus op tijd bij en controleer je planten regelmatig. Voorkomen doe je door koolsoorten altijd onder insectengaas te zetten. Als je dit niet hebt gedaan, kan je rupsen nog wel van de plant spuiten met een stevige waterstraal. Vaak komen ze dan wel weer even terug.

Als het heel veel rupsen zijn helpt een waterstraal ook niet meer. Het beste is om van tevoren de eitjes te herkennen en weg te spuiten. Voor het behoud van vlinders kan je het stukje blad met eitjes eruit snijden en elders neerleggen. Bedenk je dan wel dat ze vlinders die eruit komen vaak hun weg terug naar je kool vinden.

Insectengaas is het meest effectief tegen eitjes van het koolwitje, dus tegen vraat door rupsen.

Schimmels zoals knolvoet voorkomen

Broccoli is als koolsoort vatbaar voor de schimmel knolvoet. De naam zegt al wat de schimmel doet. De schimmel leeft in de bodem en tast de wortels aan. Hierdoor blijft alleen een stompje aan de voet van de plant over. De wortels zijn dan weggerot en de plant sterft daarna direct af.

Knolvoet is een gemene ziekte die je niet makkelijk kunt herkennen. Als je plant slap gaat hangen denk je vaak aan te weinig water. Het kan ook door een ander probleem met de wortels komen, zoals knolvoet. Daar kom je vaak pas later achter. Als de schimmel in de bodem zit kan je daar voorlopig beter geen kool meer kweken.

Je kunt voorkomen dat de schimmel de kans krijgt om zich te verspreiden. Dat doe je door niet te vaak kool te kweken op dezelfde grond. Gebruik wisselteelt om ieder jaar op een ander stukje grond kool te kweken. Heb je plantenbakken of moestuinbakken, gebruik dan elk jaar een andere bak voor kool zoals broccoli.

Hierdoor blijft de schimmel niet in dezelfde grond actief. Heb je eenmaal aantasting door knolvoet gehad, dan zal de schimmel zich blijven verspreiden zo lang er vatbare planten staan. De vatbare planten haal je dus weg en kweek je elk jaar weer op een hele andere plaats in je moestuin.