Wortel
Daucus carota

Wortel soorten

Je kunt worteltjes meerdere keren per jaar zaaien (en dus oogsten), want er zijn zomerpeentjes en winterpeentjes die je in de zomer of in (of vlak voor) de winter oogst. Maar er zijn ook kleine ronde (Parijse) worteltjes, grote lange wortels en zo zijn er nog veel meer! Er zijn zelfs paarse penen en worteltjes in andere kleuren. Welke vind je het lekkerste of het mooiste?

Wortel zaaien en planten

Wanneer kan je wortel zaaien? Wortel kan je direct buiten zaaien van maart tot juli. Wortel kan je binnen (voor)zaaien van oktober tot maart. De beste temperatuur om wortel te ontkiemen is boven de 13℃.

Worteltjes, ook wel peentjes, zaai je direct op de bestemde plaats. Vanzelfsprekend zijn wortels moeilijk te verspenen door de lange penwortel. Wortelen groeien recht naar beneden, maar door te verspenen kan je de wortel per ongeluk in een benarde positie brengen. Dat levert heel soms wel leuke resultaten op, zoals de wortel hieronder welke in de knoop is geraakt, maar dat is natuurlijk niet de bedoeling van het kweken van peentjes. Bovendien zal de wortel hierdoor vaak heel slecht groeien.





Per vierkante meter kan je ongeveer 60 tot 105 wortel planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 8 tot 13 wortel planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Wortel verzorgen/standplaats

De wortel is, hoe kan het ook anders, een wortel gewas. Je kweekt deze dus samen met onder andere schorseneren, radijsjes of rode bieten en andere wortelgewassen. Dat is als je wisselteelt toepast, en dat is sterk aan te raden. Wortelgewassen hebben namelijk vrijwel allemaal de zelfde behoeften en dat maakt ook het geven van voeding makkelijker. Worteltjes staan erg goed op een plek in de halfschaduw of zelfs op plekken met vrij veel schaduw. Dat maakt de wortel een makkelijk plantje omdat je deze bijna overal wel kunt kweken als elders geen ruimte meer is.

Wortel goede en slechte buren

Wortel wisselteelt
Wortel is een wortelgewas. De ideale voorteelt is een vruchtgewas en de ideale nateelt is een aardappelsoort of peulgewas, volgens de principes van wisselteelt.

Wortel goede buren
Wortel kan goed worden gecombineerd met (combinatieteelt: goede buren):
Bieslook Biet Bladselderij Bleekselderij Bloemkool Boerenkool Bosui Broccoli Dille Erwten Kapucijners Knoflook Knolraap Knolselderij Linzen Paksoi Palmkool Prei Pronkbonen Slabonen Radijs Rammenas Rode kool Romanesco Rozemarijn Salie Schorseneren Snijbiet Spruitkool Stengelui Tomaat Tuinbonen Uien Veldsla Witlof Witte kool Wortel

Wortel slechte buren
Wortel kan slecht worden gecombineerd met (combinatieteelt: slechte buren):
Kruisbes

Wortel grondsoort

Dat worteltjes niet op kleigrond kunnen groeien blijkt wel uit onderstaande foto, zo doende leert men. Het is bij wortelen of peentjes heel erg belangrijk dat deze op een luchtige en doorlaatbare grond groeien. Het kweken op kleigrond is echt niet te doen, je krijgt misvormde en veel te kleine worteltjes met vertakkingen. En die kan je natuurlijk lastig schoonmaken, maar vooral dat ze erg klein blijven is best jammer als je van worteltjes houd bij de maaltijd. Maak of houd de bodem dus luchtig. Voeg veel compost en organisch materiaal toe aan de bodem, en als deze te dik is voeg je veel brekerzand toe.



Worteltjes vullen zich met vocht en hebben een constant licht tot matig vochtige bodem nodig. Te droge grond laat de wortelen barsten, uitdrogen of ze groeien gewoon veel minder goed omdat de wortelen onvoldoende vocht hebben om zich mee te vullen. Een voorkeur voor een zure of alkalische bodem heeft de wortel niet. Op het bovengenoemde heeft de wortel niets extra's nodig in de bodem.

Wat is pH?

Wortel bemesten

Voor het kweken van worteltjes is eigenlijk geen extra voeding nodig. Je geeft in ieder geval geen sterke mest en absoluut geen stikstof. Van stikstof gaat de wortel vooral veel blad maken en dat gaat ten koste van de groei van de wortel zelf. Wat je wel kunt doen is extra kalium, bij alle wortelgewassen trouwens. Bijvoorbeeld in de vorm van bloedmeel. Kalium bevordert de weerstand van planten maar staat ook bij in de wortelvorming en -ontwikkeling. Iets dat je bij wortel- en knolgewassen natuurlijk al te graag wilt. Kortom dus geen extra stikstof, wel een beetje kalium. En verder kan je worteltjes dat setje in de rug geven door ze een algemene organische mestvoeding voor moes- en kruidentuin te geven, zo lang daar dus maar heel weinig stikstof in zit.

Welke meststof gebruik je voor wortel? De beste meststof voor het kweken van wortel heeft bij benadering een NPK samenstelling van --.

Wat is NPK?

Wanneer wortel oogsten

Wanneer kan je wortel oogsten? Wortel oogst je doorgaans van maart tot januari.

Wanneer je precies kunt oogsten kun je een klein beetje zelf bepalen. Als je de bovenkant van de wortel een beetje bloot legt kun je zien hoe dik deze nu ongeveer is. Je ziet dan niet hoe diep die in de grond zit maar dit is een aardig referentiepunt. Als je de wortel dik genoeg vind kun je de hele plant bij het loof pakken en in z'n geheel uit de grond trekken. Dat is altijd een leuke verrassing, want je weet nooit hoe de wortel is gegroeid!

Wortel gebruiken en bewaren

Worteltjes kun je koken. Je kunt ze prima roerbakken samen met sperziebonen en andere groenten, door de stamppot verwerken of gewoon een rauwe peen eten als tussendoortje.

Worteltjes zijn tot maximaal een week (meestal iets korter) te bewaren in de koelkast. Verwerkt in soepen en gerechten kunnen ze -afhankelijk van het gerecht- wel worden ingevroren.

Wortel ziektes en plagen

Het kweken van wortelen kent één groot gevaar: de wortelvlieg! Gelukkig is dit eenvoudig te voorkomen door combinatieteelt toe te passen. Kweek wortelen samen met uien om de wortelvlieg op afstand te houden. Dit heeft als bijkomend voordeel dat wortelen ook weer de uienvlieg op afstand houden, een win-win situatie dus.

Wortel plant tabel