Ui
zaaien kweken en oogsten

Je kunt zelf uien kweken uit plantuien of uit zaad. Bij de teelt vanuit plantuien kan je hetzelfde jaar oogsten. De teelt vanuit zaad duurt twee jaar. Voorkom dat de grond helemaal opdroogt en zet de uien op een zonnige plek. Pas ook combinatieteelt toe met wortelen om de uienvlieg te weren.

De teelt van uien is eenvoudig maar heeft wat aandacht nodig. Lees alles over zelf uien kweken hieronder!

De wetenschappelijke (Latijnse) naam van ui is Allium cepa

Ui soorten

Welke soorten uien zijn er? De ui is gezond en zal waarschijnlijk nooit in populariteit dalen. Wereldwijd worden uien gebruikt in ontelbaar veel gerechten. Het is dan ook niet gek dat er zo waanzinnig veel verschillende soorten zijn. Er is keuze genoeg voor iedereen die graag uien gebruikt in zijn of haar gerechten.

Je kunt bijvoorbeeld grote uien kweken zoals de Rijnsburger en de Noord-Hollandse Bloedrode, die doorgaans veel pittiger van smaak zijn. Je kunt ook zilveruitjes kweken, ook wel inmaakuitjes, die trouwens ook prima zo kunnen worden gegeten. Al deze uien zijn familie van de prei, knoflook, bieslook, sjalot en andere ui-achtigen.

Ui zaaien en planten

Wanneer kan je ui zaaien? Ui zaaien of voorzaaien kan direct buiten van maart tot april. Ui zaaien of voorzaaien onder glas kan van januari tot maart.

Wanneer kan je ui planten? Ui planten of uitplanten kan buiten van februari tot april.

Hoe uien planten? Uien opkweken uit plantuien is de snelste manier om uien te kweken. Je oogst dan namelijk hetzelfde jaar nog volgroeide, grote uien. Met een pootstok kan je gaten drukken in de grond en daar doe je de plantuitjes in, op voldoende afstand van elkaar natuurlijk. Geef ze een keer flink water en je bent klaar voor de teelt.

Hoe uien zaaien? Hoewel het minder gebruikelijk is om uien te zaaien, wordt dit nog steeds erg vaak gedaan. De teelt duurt dan twee jaar. In het eerste jaar groeien er kleine uitjes, ten grootte van plantuien. Op deze wijze worden ook de plantuien die je zelf kunt planten opgekweekt. In het tweede jaar groeien de uien uit tot grote uien.

Overigens geldt al het bovengenoemde niet voor de inmaakui, beter bekend als de zilverui. Dit is een kleinblijvende ui die je hetzelfde jaar nog kunt oogsten als je het zaait.

Per vierkante meter kan je ongeveer 85 tot 115 ui planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 8 tot 12 ui planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Ui standplaats en verzorgen

Hoe kweek je uien? Het kweken van uien vraagt niet veel. Geef in ieder geval voldoende water en laat de uien lekker in de volle zon staan. Meer heb je eigenlijk niet nodig. Bij het zaaien van uien duurt de teelt twee jaar. Het is dan belangrijk om de zaailingen, de dunne sprietjes, goed onkruidvrij te houden. Zo hebben ze genoeg ruimte.

Wanneer je uien opkweekt uit plantuien, dan zijn die uien dus al een jaar oud. Wanneer jij ze kweekt zijn ze dus twee jaar oud. Dit betekend dat de uien wel eens kunnen doorschieten. Er verschijnt dan een bloeistengel. Hoewel ook de bloem eetbaar is kan je de bloeistengel het beste zo vroeg mogelijk verwijderen. Laat je deze zitten, dan krijg je een harde kern in de ui.

Ui combinatieteelt en wisselteelt

Uien worden vaak samen met wortelen gekweekt, omdat de twee elkaar versterken. De uienvlieg waar uien vatbaar voor zijn, heeft een hekel aan wortelen. De combinatie heeft ook een voordeel voor de wortel. De wortelvlieg heeft namelijk ook een hekel aan uien. Een win-win situatie voor beiden!

Ui
Voor het kweken van ui zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Ui is een ui-achtige. De ideale voorteelt is een vruchtgewas en de ideale nateelt is een peulgewas volgens het wisselteelt schema.

Ui goede buren
Ui kweken kan goed samen met aardappel, andijvie, appel, asperge, bladselderij, bleekselderij, bonenkruid, kamille, knolselderie, kiwano, kropsla, salie, tomaat, veldsla, knolvenkel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Ui slechte buren
Ui kweken gaat liever niet samen met bloemkool, boerenkool, broccoletto, doperwt, kapucijner, knolraap, linzen, paksoi, peterselie, peul, pronkboon, rode kool, romanesco, slaboon, spinazie, tuinboon, witte kool, zonnebloem, radijs, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Ui water geven

Hoeveel water hebben uien nodig? Uien kweken lukt alleen goed op een vochtige grond. Ook in de zomer hoor je de bodem goed vochtig te houden. Voel dus altijd goed -ook onder het oppervlak- of de bodem is opgedroogd. Is dit het geval, geef dan weer water aan de uien.

Ui grondsoort en bodem

Welke grond hebben uien nodig? Je kunt in principe uien kweken op elk soort grond. Uien zijn nu eenmaal niet zo veeleisend. Belangrijk is dat de bodem vochthoudend is en niet te vast. Je kunt natuurlijk ook op grond die neigt naar klei uien kweken maar ze blijven daar vaak wat kleiner. Op een luchtige grond hebben de uien alle ruimte.

pH

Wat is pH?

Ui bemesten

Moet je uien bemesten? Voor de teelt van uien is bemesten niet nodig. Een goede bodemstructuur is meer dan voldoende. Wel kan je de uien extra kalium geven. Vaak draagt dit bij aan de groei van de wortels -waaronder ook de uienbollen vallen- waardoor je grotere uien krijgt. Dit werkt bij uienrassen die van zichzelf al groot kunnen worden.

Voor het bemesten van ui kan je het beste kiezen voor een meststof die lijkt op de NPK-samenstelling 0-0-0. De exacte samenstelling maak je meestal zelf door de juiste verhouding stikstof, fosfaat en kalium te mengen. Het is natuurlijk ook gewoon voldoende om een meststof gebruiken die erop lijkt.

Wat is NPK?

Ui bloei en bestuiven

Wanneer bloeit ui? Ui bloeit doorgaans van mei tot juni.

Moet je uien bestuiven? Er zijn tweejarige en meerjarige uiensoorten. Deze uiensoorten bloeien in het tweede jaar pas. Gezaaide uien bloeien dus eigenlijk nooit in het eerste jaar al. Wanneer uien bloeien dan doen zij dit in de vroege zomer, ergens vanaf ongeveer eind mei. Bij plantuien betekend dit dat ze hetzelfde jaar nog kunnen bloeien.

Hoewel de bloemen van uien eetbaar zijn wordt het bloeien als doorschieten gezien, ongewenste bloei dus. Laat je de bloeistengel zitten dan kan je evengoed de uien nog oogsten, maar hebben ze vaak een harde kern. Je kunt er dan wel de zaden van oogsten als de ui goed is bestoven.

Uien kruisen makkelijk met elkaar en zijn goed zelfbestuivend. Ze krijgen bij de bestuiving meestal hulp van insecten.

Wanneer ui oogsten

Wanneer kan je ui oogsten? Doorgaans doe je dit van juni tot oktober.

Hoe oogst je uien? Wanneer het loof van de ui geel is geworden en plat gaat liggen, is de ui klaar om te worden geoogst. Op losse grond kan je de ui onderaan bij het loof pakken en uit de grond trekken. Bij stevige grond zoals kleigrond kan je de ui beter uitwippen met een riek of een schepje, anders trek je het loof alleen van de ui af maar blijft de ui zitten.

Vlak voor het oogsten kan je meestal al onderaan bij het loof een verdikking zien zitten. Daar gaat het loof over in de bol van de ui. Deze overgang zegt overigens niets over de grootte van de ui. Je kan een hele mooie verdikking zien, terwijl deze overgaat in een piepklein bolletje onder de grond. Dat zie je niet. Wacht tot het loof is gaan liggen als je grote uien wilt oogsten.

Overigens kan je uien op elk moment oogsten, ook al hoort dat eigenlijk niet. Wie eerder oogst heeft kleinere uitjes die vaak iets zachter van smaak zijn.

Ui gebruiken en bewaren

Hoe worden uien gebruikt in de keuken? Uien zijn ontzettend veelzijdig. Je kunt er zo veel mee dat het onmogelijk is om alles op te noemen. Uien worden vaak gesneden tot uienringen of versnipperd en gebruikt in roerbakgerechten. Ze kunnen op broodjes gezond, hamburgers maar ook door salades.

Uien gebruik je zo wel rauw als gekookt en worden soms zelfs knapperig gebakken. Je kunt uien inmaken in (zoet)zuur. De smaak van uien verschilt per soort maar is eigenlijk altijd pittig. Over het algemeen is de smaak van rode ui veel sterker en kan je deze weer in andere recepten gebruiken.

Kleine, onvolgroeide uitjes zijn zachter van smaak. Inmaakuitjes of zilveruitjes zijn dan weer erg lekker om in te maken. Hoe je uien ook gebruikt, voor elk soort gebruik is er weer een ui die daar juist weer erg geschikt voor is.

Hoelang kan je uien bewaren? De meeste uien blijven enkele maanden houdbaar. Uien die extra kalium hebben gekregen zijn doorgaans wat langer houdbaar. Dat geldt ook voor de gele ui, die is langer houdbaar dan zijn rode zusje. Uien die goed zijn verzorgd, weinig last hebben gehad van onkruid en kwalen, blijven ook langer goed.

Uien bewaar je meestal buiten de koelkast, al kan je ze ook in de koeling bewaren. Het is in elk geval belangrijk dat je uien nooit in de buurt van aardappelen legt. Uien nemen het vocht op waardoor zo wel de uien als de aardappelen eerder gaan schimmelen. Uien die helemaal verdroogd zijn of waar een schimmelachtige geur aan zit zijn bedorven.

Ui kiemgroenten

Kan je de kiemen van uien eten? Uien worden vaak als kiemgroente gegeten. Ook dat is weer een toepassing van de veelzijdige ui. Uienkiemen zijn supergezond en smaken ook licht pittig. Je eet dan de dunne, pas opgekomen sprietjes van de ui. Om kiemgroenten te kweken kan je eens een ui laten doorschieten en de zaden ervan gebruiken.

Alle soorten uien en alle leden van de uienfamilie (Allium) zijn geschikt om als kiemgroente te worden gekweekt. Het is alleen niet zo dat je bij rode uien ook rode kiemen krijgt, de kiemen zijn altijd groene sprietjes.

Ui ziektes en plagen

Van welke ziektes en plagen hebben uien last? De ui kan worden aangetast door de uienvlieg. Om dit te voorkomen wordt combinatieteelt toegepast. Je kweekt uien en wortelen om-en-om in rijtjes of in elk geval dicht bij elkaar in de buurt. De wortelen houden de uienvlieg op afstand en de uien houden ook de wortelvlieg weg.

Uien krijgen soms last van koprot, als gevolg van een schimmel die in de bodem leeft. Soms worden uien aangetast door aaltjes. Om die reden is wisselteelt bij uien extra belangrijk. Kweek nooit te vaak uien op hetzelfde stukje grond of in dezelfde potten en bakken. Zo geef je schimmels niet de kans om zich te manifesteren bij jouw uien.

Vooral het geven van voldoende water draagt bij aan gezonde uien. De bollen bestaan voor een zeer groot deel uit opgenomen vocht, daar wordt de ui groot van. Te weinig water veroorzaakt dan ook veel problemen zoals opgedroogde of kleine uitjes die maar kort houdbaar zijn.

Ui kweken informatie