Prei
kweken en oogsten

Prei draagt de wetenschappelijke (Latijnse) naam Allium porrum en is een lid van de lookfamilie, ook wel aliaceae.

Prei soorten

Prei is een uiensoort (Allium) en kent een aantal verschillende soorten. Belangrijkste verschillen zijn de grootte van het witte gedeelte van de prei. Dit wordt namelijk hoofdzakelijk gebruikt en hoe groter het is, hoe beter natuurlijk. Er zijn rassen die dus zijn geselecteerd op het maken van een zo groot mogelijk wit gedeelte onder de grond.

Verder zijn er rassen die juist meer geschikt zijn voor een oogst in de herfst, of juist voor in de winter. Denk daarbij aan typische herfstprei of winterprei. Zo wordt de prei ook vaak genoemd op de verpakking waar je de zaden in koopt. Herfstrassen zaai je eerder en winterrassen later, vanzelfsprekend. De rassen groeien beter in de periode waarvoor ze bedoeld zijn. Winterprei kan beter tegen kou en nattigheid.

De familie van ui-achtigen waar prei vandaan komt, bestaat uit heel veel soorten. Van sjalotjes tot gele (lichtbruine) uien en rode uien maar ook bosuien, knoflook en zelfs bieslook behoort tot deze look-familie. Zelfs wilde knoflook, beter bekend als daslook, behoort tot de familie.

Prei zaaien en planten

Wanneer kan je prei zaaien? Prei zaaien of voorzaaien kan direct buiten van april tot juli. Prei zaaien of voorzaaien onder glas kan van januari tot april.

Wanneer kan je prei planten? Prei planten of uitplanten kan buiten van maart tot augustus.

Zelf willen we altijd veel prei. Dit plantje neemt weinig ruimte in dus je kan er meestal wel veel van kwijt. Hoewel we prei daarom het liefste in een zaaitray zaaien, blijkt dit vaak niet zo handig te zijn. De kleine vakjes in zo'n zaaitray zijn te klein voor prei, waardoor ze een groeistilstand krijgen. Het zijn dan nog hele dunne sprietjes, maar eigenlijk plant je prei pas uit als deze zo dik is als een potlood.

Oké, zo dik als een potlood wordt vaak geroepen. Ergens is dat ook wel handig, dan zijn de sprietjes niet meer zo kwetsbaar. Toch kan je in de praktijk best prei uitplanten als ze wat dunner zijn. Zeker in zo'n veilige, verhoogde moestuinbak is dat geen probleem. Zo kan je prei toch nog in een tray zaaien als je er ècht veel van wilt planten.

Hoe wij het vaak doen is door P7 potjes te gebruiken. Ze zijn precies groot genoeg. De prei krijgt genoeg ruimte om te groeien, tot deze zo dik is als een potlood. Je kunt de prei vanaf dan uitplanten op het definitieve plekje. Als we ècht heel veel prei zaaien, dan gebruiken we stiekem toch maar zo'n tray en planten we ietsje eerder uit. Echt een probleem is dat niet.

Per vierkante meter kan je ongeveer 37 tot 52 prei planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 5 tot 8 prei planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Of je nu in rijen of per m² zaait, het is altijd verstandig om tussen de regels een grotere afstand aan te houden dan de plantafstand.

Prei standplaats en verzorgen

Prei neemt niet zo heel veel ruimte in, maar echt ideaal voor in potten is prei ook niet. Vooral de wortels hebben net iets meer ruimte nodig. Daarom, en voor de dikke stengels, heeft prei een iets ruimere plantafstand. Voor wie alleen een balkon heeft: In een speciekuip kan je best wat preiplantjes kwijt, maar als je plek hebt in de vollegrond kies dan liever daarvoor.

Ook als je wat minder zon hebt in je moestuin kan je prei kweken. Prei staat namelijk ook prima in de halfschaduw en zelfs op iets meer schaduwrijke plekjes. Eigenlijk is prei een tweejarige plant die in het tweede jaar gaat bloeien. Dat wil je voorkomen. Daarom wordt prei in het eerste jaar al geoogst, maar ook omdat prei in het eerste jaar al mooi dik is geworden.

Prei combinatieteelt en wisselteelt

Prei
Voor het kweken van prei zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Prei is een ui-achtige. De ideale voorteelt is een vruchtgewas en de ideale nateelt is een peulgewas volgens het wisselteelt schema.

Prei goede buren
Prei kweken kan goed samen met aardappel, andijvie, artisjok, kamille, kiwano, komkommer, kropsla, meloen, veldsla, watermeloen, wortel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Prei slechte buren
Prei kweken gaat liever niet samen met bieslook, biet, bosui, doperwt kapucijner, knoflook, linzen, peul pronkboon, radijs, slaboon, stengelui, tuinboon, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Prei water geven

Het liefst staat prei graag continu licht tot matig vochtig. Droogte moet je in ieder geval zien te voorkomen. Ook daarom is het handig om prei in de halfschaduw te zetten, want bij minder zon verdampt vocht ook minder snel. Geef regelmatig water, met name in de zomermaanden en bij droge periodes.

Prei grondsoort en bodem

Ondanks de kleine plantafstand kan je prei toch beter niet in potten kweken. In de vollegrond groeit prei het beste. Veeleisend is prei niet want deze groeit op bijna alle grondsoorten, zo lang de bodem licht vochthoudend is en doorlaatbaar genoeg om in te wortelen.

Wel staat prei graag op een voedzame bodem. Het loont om voor de aanplant compost of koemestkorrels te strooien en licht in te harken. Dit draagt bij aan een goede, licht vochthoudende structuur en een voedzame bodem.

pH

Wat is pH?

Prei bemesten

Prei moet -in tegenstelling tot veel andere uiensoorten- goed worden bemest. Vooral stikstof is dan erg belangrijk, want hiermee worden de stengels en het loof gevormd. Je kweekt zo een mooie, dikke prei. Pas wel op voor overbemesting. Volg bij twijfel de instructies op de verpakking.

Voor het bemesten van prei zou je zelf de juiste hoeveelheid stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) kunnen mengen in de verhouding 10-6-8. Dit is ons advies.

Wat is NPK?

Prei bloei en bestuiven

Wanneer bloeit prei? Prei bloeit doorgaans van april tot augustus.

Eigenlijk is prei een tweejarige plant die je in het eerste jaar oogst. In het tweede jaar gaat prei namelijk bloeien en dan is deze niet meer te gebruiken. De bloeistengel vult de hele kern van de plant en de kern wordt erg hard, er gaat smaak verloren en de plant gaat langzaam dood vanaf de bloeiperiode.

Voor de zaadteelt laat je prei dus tot het tweede jaar staan. Heel soms bloeit prei al in het eerste jaar maar dat is zeker bij hoge uitzondering. Wanneer prei bloeit wordt deze door de wind en door insecten bestoven. De bloemen van prei zijn tweeslachtig en dus kan je prei goed zelfbestuivend noemen.

Wanneer prei oogsten

Wanneer kan je prei oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot mei.

Bij een losse grondsoort kan je de prei makkelijk uit de grond trekken. Pak de prei onderaan vast bij de steel en trek deze omhoog. Doe dit alleen niet bij stevige grondsoorten zoals kleigrond, dan trek je de prei stuk en blijft het onderste (witte) deel -het lekkerste van de prei- in de grond zitten. Zonde, dat wil je niet!

Bij een stevige grondsoort kan je een spitvork of handvorkje gebruiken om de grond rondom de planten los te maken. Je kunt hiermee dan de hele prei uit de grond wippen. Mocht prei bloeien dan zijn ook de bloemen en bloeistengels te plukken. Niet heel gebruikelijk maar goed mogelijk!

Prei gebruiken en bewaren

Prei wordt zeer divers gebruikt, op dezelfde wijze als uien of bosuien. Het witte deel van de prei is het lekkerst en het sterkst van smaak. De voorkeur gaat altijd uit naar prei met een zo groot mogelijk wit gedeelte. Het wat donkergroene blad wordt minder gebruikt maar is natuurlijk ook gewoon eetbaar.

Prei kan bijvoorbeeld worden meegekookt in roerbakgerechten of worden gegeten op een gebakken ei, broodje gezond, door een salade, noem maar op. Het witte gedeelte smaakt scherper en de groene delen zijn vaak wat steviger. Je snijd de groene delen fijner en de smaak ervan is minder scherp.

Prei houdbaarheid

Hoelang is prei houdbaar? Gekoeld blijft prei nog wel 2 weken lang houdbaar, en ingevroren blijft prei veel langer goed. Je kunt het in de vriezer tot wel een jaar bewaren. Natuurlijk blijft prei vers uit de tuin altijd het lekkerste. Je kunt prei langer vers houden door deze met wortel en al te oogsten en in een vaas of glas (koud) water te zetten.

Prei kiemgroenten

Kan je prei ook als kiemgroente eten? Ja, preikiemen zijn erg gezond en de smaak is ongeveer gelijk aan die van de volgroeide prei. Preikiemen zijn niet heel onbekend en worden regelmatig gebruikt als garnering of om smaak toe te voegen aan gerechten.

Prei ziektes en plagen

Net als veel uiensoorten kan prei worden aangevallen door de uienvlieg. Net als bij gewone uien helpt ook het toepassen van combinatieteelt hier enorm goed bij. Door wortels in de buurt te zetten of wortelen en prei af te wisselen, houd je de uienvlieg op afstand. Door de prei blijft de wortelvlieg ook op afstand.

Ook de preimineervlieg komt wel eens voor bij prei en andere uiensoorten (looksoorten). Een aanval is te voorkomen door je planten gezond te houden. Kies de juiste grond, een die voedzaam en enigszins vochthoudend is, gebruik combinatieteelt, behoud en verzorg het bodemleven, genoeg water geven en dergelijke.

Prei kweken informatie