Prei soorten
Prei is een uiensoort (Allium). Sommige rassen zijn goed voor de winterteelt en andere rassen zijn geschikt voor de herfstteelt. Kies het juiste ras om te voorkomen dat prei gaat doorschieten. Sommige rassen zijn speciaal geselecteerd voor het maken van grotere witte delen onderaan de prei.
Prei is familie van andere uiensoorten, van sjalotjes tot bs, knf en ook bieslook , bosuien en daslook dat ook wel wilde knoflook wordt genoemd. En natuurlijk van gewone uien en knoflook. HEt is een grote familie en bijna alle planten kan je op dezelfde manieren gebruiken in de keuken.
Prei zaaien of planten
Wanneer kan je prei zaaien?
Prei zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot juli.
Prei zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van januari tot april.
Wanneer kan je prei planten?
Prei planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot augustus.
Bekijk ook het prei zaaien stappenplan met video
Je kunt een langere tijd prei zaaien. Zelf zaaien we prei vaak in de late winter, in potjes of een tray op de vensterbank. Na het kiemen direct koeler zetten. Je kunt ook prei zaaien in de lente maar dan buiten. Dat kan direct in de grond of eerst in potjes, wat altijd mijn voorkeur heeft.
Zelf prei zaaien in een tray of potjes
Prei zaaien we altijd voor in een zaaitray met grote vakken, want dat vinden we handig. Je kunt ook kleine kweekpotjes gebruiken. Zelf vind ik het handig als onze prei allemaal bij elkaar staat. Dan hoef je niet steeds losse potjes te verplaatsen, maar zet je de hele tray in een keer ergens anders. Dat nodig want na het kiemen zet je de prei koeler, maar eerst dit:
Vul de vakjes of potjes tot de rand met zaaigrond en druk dit aan, eventueel met de onderkant van een andere tray of andere potjes. Maak in ieder vakje of potje met zaaigrond een gaatje in de grond, met je vingertop en niet dieper dan een centimeter. In elk gaatje kan je ongeveer drie zaadjes zaaien. Zo komt in elk potje straks iets op. Druk de gaatjes ook weer mooi dicht.
Houd de zaaigrond goed vochtig, tijdens maar ook na het kiemen. Direct nadat de prei plantjes zijn opgekomen, zet je prei het liefst iets kouder. Als je prei warm laat staan en daarna buiten zet bij kou, dan schiet prei snel door. Je kunt prei uitplanten als het zo dik is als een potlood. Hieronder lees je meer over prei uitplanten.
Prei uitplanten op een goed plekje
Wanneer de prei plantjes zo dik zijn als een potlood, dan kan je prei uitplanten op de bestemde plek. Zelf planten we prei soms al eerder uit, omdat de prei in een zaaitray niet altijd zo groot wordt. De ruimte in de vakjes is beperkt. Dat maakt helemaal niet uit hoor! De dikte van een potlood is wel een mooi uitgangspunt, omdat de plantjes dan mooi en sterk zijn.
Na het uitplanten kan je prei knippen. Prei knippen we zelf nooit want ook zonder groeit het goed. Mocht je dit zelf wel willen doen, doe het pas als prei (ook na het uitplanten) pas zo dik is als een potlood. Niet eerder. Prei knippen we na het uitplanten door het blad voor ongeveer een derde terug te knippen. Hiermee zou de groei worden gestimuleerd.
Zelf knippen we prei dus nooit, maar het zou iets kunnen helpen. Je krijgt dan mogelijk toch een dikkere prei. Doe dit altijd pas als de prei dik genoeg is. Een enkele prei neemt maar heel weinig ruimte in, maar omdat we veel prei planten staat het bij ons vaak vol met prei plantjes.
Hoewel prei zelf lang en smal is maakt prei toch een groot wortelstelsel. Prei zetten we daarom altijd in de vollegrond. In potten is prei kweken soms lastig omdat de wortels genoeg ruimte nodig hebben. Je kunt prei kweken in potten als je prei daarin genoeg ruimte kunt geven. Gebruik dan grote potten of bakken.
In de vollegrond kunnen we prei uitplanten in regels. Tussen de rijen houd je dan ongeveer anderhalf of twee keer zo veel ruimte aan, als tussen de plantjes zelf.
Per vierkante meter kan je ongeveer 25 tot 35 prei planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 5 tot 8 prei planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Prei verzorging
We zaaien vaak meer prei dan we op kunnen maken. Op zich geen probleem, want vaak delen we ook wat oogst met anderen. Prei kweken is niet zo moeilijk. Na het uitplanten houd je de grond goed vochtig en wacht je verder rustig af. Je kunt eventueel bemesten als bladgewas.
Wil je prei kweken in potten of bakken, kies dan vooral grote potten en bakken of een grote kuip om prei in te zetten. De wortels van prei nemen veel ruimte in.
Prei kweken we vaak bij minder zonlicht, vaak in de halfschaduw of bij nog minder zon. Veel zonlicht heeft prei niet nodig maar bij iets meer zon groeit prei makkelijker. Zorg in elk geval dat prei niet de hele dag in de schaduw staat want dan groeit de prei natuurlijk helemaal niet goed.
Bij bloei en bestuiven lees je ook over het doorschieten van prei. Ook prei kan soms doorschieten. Dat wil je voorkomen door de prei op het goede moment te zaaien, op het goede moment uit te planten en vooral het juiste ras voor dat moment te kiezen.
Prei combinatieteelt en wisselteelt
Prei
Voor het kweken van prei zou je wisselteelt kunnen gebruiken.
Prei is een ui-achtige. De ideale voorteelt is een vruchtgewas en de ideale nateelt is een peulgewas volgens het wisselteelt schema.
Prei goede buren
Prei kweken kan goed samen met
aardappel,
andijvie,
artisjok,
kamille,
kiwano,
komkommer,
kropsla,
meloen,
veldsla,
watermeloen,
wortel,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Prei slechte buren
Prei kweken gaat liever niet samen met
bieslook,
biet,
bosui,
doperwt
kapucijners,
knoflook,
linzen,
peul
pronkboon,
radijs,
slaboon,
stengelui,
tuinboon,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Prei water geven
Het beste is om prei continu licht tot matig vochtig te laten staan. Laat de grond in elk geval nooit helemaal opdrogen en voel dus regelmatig. Als je prei in de halfschaduw zet of waar zelfs nog minder zon schijnt, verdampt het vocht in de bodem ook minder snel.
Je kunt prei water geven wanneer de grond begint op te drogen. Vooral in de zomermaanden, als het warm en droog is, geef je prei extra veel water.
Prei grondsoorten
In principe kan je prei op elke grond kweken, maar liever niet in potten en bakken. De wortels van prei hebben genoeg ruimte nodig om een mooie, dikke stengel te kunnen maken. Veeleisend is prei dus niet, zo lang het plantje de ruimte krijgt om te groeien. Op losse grond lukt dit vaak nog beter maar in principe is ook kleigrond niet zo'n probleem.
Een vochthoudende grond is ideaal voor het kweken van prei. Omdat we prei kweken voor het loof en de stengels, kan je prei zien als een soort bladgewas. Natuurlijk telt prei als uiensoort mee in de wisselteelt maar je kunt het goed bij andere bladgewassen kweken. Dit in verband met de behoefte aan stikstofrijke voeding.
Voor het planten van prei kan je koemestkorrels en compost gebruiken om de bodem los te maken. De structuur zorgt ervoor dat de wortels van prei makkelijker kunnen groeien. Bovendien bevatten compost en koemestkorrels ook wat vochthoudende, organische stoffen.
pH
Prei tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Prei bemesten
Prei bemesten is niet vereist maar helpt wel. Als het om bemesten gaat, kan je prei zien als een soort bladgewas. Extra stikstof draagt bij aan de groei van het loof, waaruit de stengel van prei bestaat. Ook de wortelgroei is belangrijk omdat de prei hiermee ondergronds een mooie, witte en dikke steel maakt. Voor de wortelgroei is kalium ook niet overbodig.
Voor het bemesten van prei adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 10-6-8 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Prei bloei en bestuiven
Wanneer bloeit prei? Prei bloeit doorgaans van april tot augustus.
Eigenlijk is prei een tweejarige plant die in het tweede jaar bloeit. Prei reageert normaal op de temperatuurwisselingen tussen de zomer en de winter. Onder geschikte omstandigheden kan prei ook in het eerste jaar al bloeien. In dit geval noemen we dat doorschieten. De bloei is namelijk ongewenst.
Bloeien gebeurt vooral in de zomermaanden en dan vaak pas in het tweede jaar. In het eerste jaar bloeit prei vooral als het een tijdje warm is geweest, maar het daarna opnieuw kouder wordt. Als de temperaturen daarna opnieuw dalen dan neemt de kans op doorschieten toe.
Dit lijkt een beetje op de temperatuurwisseling tussen zomer en winter. Daarom gaat prei soms al eerder bloeien. Doorgeschoten prei is nog steeds eetbaar maar er zit een harde stengel van binnen. Dat wil je voorkomen. Mocht prei toch gaan bloeien dan zijn ook de bloeistengel en bloemetjes te oogsten.
Prei voor de zaadteelt
Voor de zaadteelt zaai je prei buiten in het voorjaar en laat je dit twee jaar staan. Je kunt prei ook bewust kouder en daarna weer warmer zetten. Dan bloeit prei vaak al in het eerste jaar, ook al geeft het niet altijd zekerheid. Vaak bloeit prei alsnog in het tweede jaar pas en is de tweejarige teelt het meest voor de hand liggend.
Na de bloei laat je de prei staan. Pas als alle bloemetjes zijn uitgebloeid en de bloemen verdord zijn, kan je deze geheel afknippen. Je kunt de zaden dan makkelijk uit de bloemetjes schudden. De zaden zitten tussen de verdroogde bloemblaadjes.
Wanneer prei oogsten
Wanneer kan je prei oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot april.
Bij een losse grondsoort kan je de prei makkelijk uit de grond trekken. Pak de prei onderaan vast bij de steel en trek deze omhoog. Doe dit alleen niet bij stevige grondsoorten zoals kleigrond, dan trek je de prei stuk en blijft het onderste (witte) deel -het lekkerste van de prei- in de grond zitten. Zonde, dat wil je niet!
Bij een stevige grondsoort kan je een spitvork of handvorkje gebruiken om de grond rondom de planten los te maken. Je kunt hiermee dan de hele prei uit de grond wippen. Mocht prei bloeien dan zijn ook de bloemen en bloeistengels te plukken. Niet heel gebruikelijk maar goed mogelijk!
Prei gebruiken
Prei wordt zeer divers gebruikt, op dezelfde wijze als uien of bosuien. Het witte deel van de prei is het lekkerst en het sterkst van smaak. De voorkeur gaat altijd uit naar prei met een zo groot mogelijk wit gedeelte. Het wat donkergroene blad wordt minder gebruikt maar is natuurlijk ook gewoon eetbaar.
Prei kan bijvoorbeeld worden meegekookt in roerbakgerechten of worden gegeten op een gebakken ei, broodje gezond, door een salade, noem maar op. Het witte gedeelte smaakt scherper en de groene delen zijn vaak wat steviger. Je snijd de groene delen fijner en de smaak ervan is minder scherp.
Prei kiemgroenten
Ook als kiemgroente is prei erg lekker. Persoonlijk is dit een van mijn favorieten, samen met uien en andere look-achtigen. Preikiemen zijn fris van smaak en de smaak is duidelijk herkenbaar als prei. Je kunt preikiemen zo divers gebruiken als je volgroeide prei zou gebruiken in de keuken.
Preikiemen zijn rijk aan vitaminen en mineralen. De kiemen zijn doorgaans binnen 5 dagen klaar om te worden geoogst. Afhankelijk van de temperatuur kan het soms iets langer duren. Preikiemen zijn echter veel beter bij lage temperaturen te kweken dan veel andere kiemgroenten dat doorgaans zijn.
Voor het kweken van preikiemen kan je een glazen pot met gaasdeksel gebruiken. Een speciale kiemtoren voor kiemgroenten is ook erg geschikt. Spoel de kiemen dagelijks om of ververs dagelijks het water in de kiemtoren. Binnen 5 dagen tot een week kan je de kiemen oogsten voor gebruik in de keuken.
Net als veel andere kiemgroenten kan je preikiemen het hele jaar door kweken. Dit kan gewoon binnenshuis op de eettafel of in de keuken. Er is geen zonlicht of aarde nodig. Alleen water.
Prei houdbaarheid
Gekoeld blijft prei nog wel 2 weken lang houdbaar. Ingevroren blijft prei veel langer goed. Je kunt het in de vriezer tot wel een jaar bewaren. Natuurlijk blijft prei vers uit de tuin altijd het lekkerste. Je kunt prei langer vers houden door deze met wortel en al te oogsten en in een vaas of glas (koud) water te zetten.
Prei ziektes en plagen
Net als veel uiensoorten kan prei worden aangevallen door de uienvlieg. Net als bij gewone uien helpt ook het toepassen van combinatieteelt hier enorm goed bij. Door wortels in de buurt te zetten of wortelen en prei af te wisselen, houd je de uienvlieg op afstand. Door de prei blijft de wortelvlieg ook op afstand.
Ook de preimineervlieg komt wel eens voor bij prei en andere uiensoorten (looksoorten). Een aanval is te voorkomen door je planten gezond te houden. Kies de juiste grond, een die voedzaam en enigszins vochthoudend is, gebruik combinatieteelt, behoud en verzorg het bodemleven, genoeg water geven en dergelijke.
