Andijvie
Cichorium endivia, Asteraceae (composietenfamilie)

Andijvie soorten

Andijvie draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Cichorium endivia en is een lid van de composietenfamilie, ook wel asteraceae.

Andijvie is een cichoreisoort. Andijvie is het zusje van onder andere groenlof, roodlof, witlof en (wilde) cichorei. Andijvie is onder te verdelen in twee soorten, gewone andijvie en krulandijvie. Krulandijvie maakt gekruld blad en is meestal stug en iets knapperiger. Gewone andijvie maakt ovaalvormige, vlakke en gladdere blaadjes. Gewone andijvie is minder bitter van smaak en ook minder knapperig.

De meeste andijvie zaaien we na de langste dag. Eerder zaaien is niet aan te raden maar doe je dit toch, kies dan een ras dat niet snel doorschiet bij de vroege teelt.

Andijvie zaaien of planten

Wanneer kan je andijvie zaaien?
Andijvie zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot mei en van juni tot augustus. Andijvie zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot april.
Wanneer kan je andijvie planten?
Andijvie planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van april tot mei en van juli tot augustus.

Andijvie zaaien we zelf altijd na de langste dag. Wanneer de dagen nog steeds langer worden kan andijvie doorschieten. Na de langste dag schiet andijvie niet meer door. Je kunt ook extra vroeg andijvie zaaien. Kies dan een geschikt ras voor de vroege teelt. Ook moet je dan de andijvie oogsten vóór deze gaat bloeien.

Als je te laat aan de vroege teelt begint, gaat andijvie al bloeien als het plantje nog erg klein is. Andijvie zaaien is dus altijd makkelijker na de langste dag, omdat je al deze zorgen dan niet meer hebt.

Andijvie zaaien

Andijvie zaaien we zelf nooit direct in de vollegrond. Het kan wel, maar slakken eten de jonge zaailingen graag op. Voorzaaien heeft altijd onze voorkeur als dit kan en bij andijvie kan dat heel goed. Vul een aantal kweekpotjes met zaaigrond. Zelf gebruiken we biologische zaaigrond. Druk de aarde goed aan, bijvoorbeeld met de onderkant van een ander kweekpotje.

In elk potje zaaigrond kan je drie tot vijf zaadjes drukken. Andijvie zaaien we niet dieper dan een centimeter. Een halve centimeter is al ruim voldoende. Strooi nog een dun laagje zaaigrond over de zaadjes heen, die je in de zaaigrond hebt gedrukt. Geef je zaadjes eenmaal goed water. Zorg tijdens en na het kiemen dat de zaaigrond niet helemaal opdroogt.

Andijvie planten

Als de worteltjes onder uit de kweekpotjes naar buiten komen, kan je andijvie planten. Je kunt andijvie planten in de vollegrond of in potten en bakken. Andijvie planten we zelf in moestuinbakken. In elk vak kan dan één andijvieplant staan. In de vollegrond kan je ook goed andijvie kweken.

Graaf gaten waar je de kluitjes in kunt zetten. Om de kluitjes uit de kweekpotten te halen kan je deze voorzichtig indrukken aan de zijkanten. Zet de kluitjes in de gaten en druk deze goed aan. Wees wel voorzichtig dat je de wortels van de jonge andijvie plantjes niet beschadigd. Andijvie planten we meestal tussen juli en augustus, maar dat is afhankelijk van wanneer je begint met zaaien.

Per vierkante meter kan je ongeveer 14 tot 20 andijvie planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 4 tot 6 andijvie planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Andijvie verzorgen

Je eigen andijvie kweken is niet heel moeilijk. Eigenlijk is het belangrijkste dat je doet, kiezen wanneer je andijvie zaait. Als je te vroeg zaait kan andijvie doorschieten. Andijvie kweken we zelf in de vollegrond of in moestuinbakken, maar altijd op een zonnige plek. De smaak van andijvie wordt ook beter als deze meer zonlicht krijgt. In de volle zon wordt een krop andijvie ook voller.

Laat genoeg ruimte tussen de kroppen. De meeste moestuinbakken hebben vakken van ongeveer 25 centimeter. Je kunt dan één andijvie plant per vak kweken. Houd ook in de vollegrond genoeg ruimte tussen de andijvie planten. Zo kunnen de kropjes mooi breed en vol worden.

Een van de manieren waarop we soms zelf andijvie kweken, zorgt voor meer oogst bij minder ruimte. We planten meer dan er in een vak past en dus iets dichter op elkaar. Halverwege kan je de kleine kropjes er tussenuit oogsten. Alle andere kropjes worden daarna alsnog mooi en vol omdat ze dan meer ruimte krijgen.

Andijvie is een éénjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -3℃.

Andijvie water geven

Je kunt andijvie water geven als de grond bijna is opgedroogd. Laat de grond nooit helemaal opdrogen. Andijvie staat graag constant licht tot matig vochtig. Tijdens de warme en droge zomermaanden let je extra goed op. Zeker als andijvie dan in potten en bakken staat, of in moestuinbakken, dan droogt de grond snel op. Ook omdat andijvie graag in de volle zon staat, droogt de grond daar vaak snel op.

Andijvie is gevoelig voor droogte. Zelfs bij een hele korte periode waarin de grond helemaal droog is, gaat andijvie al direct slap hangen. Als je plantje slap hangt is water geven bijna altijd het eerste wat je doet. Geef dan niet zo veel in één keer, dat het plantje meteen drijfnat staat. Geef als het andijvieplantje is uitgedroogd liever steeds een beetje water, tot deze er weer mooi en vol uitziet.

Andijvie grondsoorten

Je kunt andijvie in principe op elke grond kweken. Wel staat andijvie bij voorkeur op een licht zure tot neutrale grond. Het helpt enorm als de grond een beetje vochthoudend is. Andijvie kan slecht tegen droogte en op vochthoudende grond, staat andijvie in de zomer een stuk veiliger.

Ook op kleigrond kan je goed andijvie kweken. Voor we andijvie planten maken de kleigrond dan wel even goed los. Het strooien van koemestkorrels is dan ook sterk aan te raden, vooral door het grotere aandeel stikstof dat ze bevatten.

pH

Andijvie tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Andijvie bemesten

Andijvie kweken we als bladgewas voor een volle krop met bladeren. Door een stikstofrijke plantenvoeding te geven maakt andijvie meer en groter blad en dus een vollere krop. Je kunt andijvie dus ook goed samen kweken met bijvoorbeeld kropsla, spinazie of andere bladgroenten. Niet omdat het per se goede buren zijn maar omdat je ze dan dezelfde voeding kunt geven.

Andijvie kweken op verschillende manieren

Andijvie
Voor het kweken van andijvie zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Andijvie is een bladgewas. De ideale voorteelt is een koolgewas en de ideale nateelt is een vruchtgewas volgens het wisselteelt schema.

Andijvie goede buren
Andijvie kweken kan goed samen met bloemkool, boerenkool, broccoli, knolraap, paksoi, palmkool, prei, rode kool, romanesco, slaboon, spruitjes, stengelui, tomaat, venkel, witte kool, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Andijvie slechte buren
Andijvie kweken gaat liever niet samen met biet, bladselderij, bleekselderij, knolselderij, lavas, peterselie, wortelpeterselie, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Andijvie bloei en bestuiven

Wanneer bloeit andijvie? Andijvie bloeit doorgaans van juni tot augustus.

Vroeg gezaaide andijvie kan gaan bloeien. De bloei is ongewenst en wordt daarom doorschieten genoemd. Over het algemeen probeer je dit dus te vermijden. Doorgeschoten andijvie is niet meer eetbaar en het blad gaat tijdens de bloei snel dood. Blaadjes worden dan geel en uiteindelijk bruin en vallen af. Voor de zaadteelt kan je andijvie bewust eerder zaaien.

Vroeg gezaaide andijvie kan vanaf half/eind juni (langste dag) gaan bloeien. Andijvie bloeit door één lange bloeistengel te maken waarop aan de zijkant de bloemetjes zitten. Als andijvie is uitgebloeid laat je de zaden opdrogen aan de plant. Vervolgens kan je de stengel afknippen en de zaden er vanaf schudden, bijvoorbeeld in een papieren zak.

Voor het maken van levensvatbare zaden is een goede bestuiving nodig. Andijvie bloemen zijn tweeslachtig en dit maakt andijvie planten eenhuizig. Vooral bijtjes en hommeltjes maar ook de wind zullen andijvie bestuiven.

Wanneer andijvie oogsten

Wanneer kan je andijvie oogsten? Doorgaans doe je dit van mei tot december.

Een hele krop andijvie oogsten in één keer is het meest gebruikelijke. Je wacht tot de krop mooi en vol is geworden, daarna oogst je de hele andijvie plant in één keer. Vroeg gezaaide andijvie oogst je vóór deze gaat bloeien.

Je weet dat andijvie gaat doorschieten als het hart van de plant opeens heel compact gaat groeien. Compacter dan bij de andere andijvie planten, die vaak snel daarna ook zullen volgen. Andijvie oogsten we vanaf dit moment zo snel mogelijk. Bij andijvie die je na de langste dag hebt gezaaid, is het doorschieten helemaal geen probleem.

Andijvie oogsten we door de hele krop van onderen vast te pakken. Net als bij kropsla trekken we de krop met een draaiende beweging uit de grond. Wat je krijgt is een mooie krop andijvie waar een penwortel aan blijft zitten. Andijvie met wortel is langer houdbaar, maar je kunt ook losse blaadjes plukken.

Tijdens de hele groei van de plant kan je andijvie oogsten door losse blaadjes te plukken, bijvoorbeeld voor in de sla. Dit is niet gebruikelijk maar als een hele krop in één keer te veel is, kan je het op deze manier doen. Zo lang je het hart van de plant intact laat blijft andijvie gewoon in leven, tot nadat deze is uitgebloeid.

Doorgeschoten andijvie wordt natuurlijk niet opeens giftig. Ook doorgeschoten andijvie is gewoon eetbaar, maar bij doorgeschoten andijvie gaat de kwaliteit van het blad achteruit. Het blad van doorgeschoten andijvie wordt geel, uiteindelijk bruin en sterft af tijdens de bloei. Alle energie gaat dan namelijk naar de bloei van dit plantje.

Andijvie gebruiken

Andijvie is een veelzijdige plant die zo wel rauw te gebruiken is als door warme gerechten. Van andijvie worden vaak diverse stamppotten gemaakt. Je kunt andijvie ook door een salade verwerken als saladegroente. Andijvie is daarnaast ook erg geschikt om mee te roerbakken.

Andijvie kiemgroenten

Andijvie is van top tot teen eetbaar, inclusief de wortel, net als bij andere cichoreisoorten. Dan zijn andijviekiemen natuurlijk ook eetbaar. De smaak van andijvie is heel herkenbaar en soms een klein beetje bitter, zelfs al bij de kiemen. Andijvie is geen hele bekende kiemgroente. Meestal worden in plaats van andijvie andere zaden gebruikt, zoals zaden van slasoorten.

Kiemgroenten kweken we op water. Meestal gebruiken we dan een kiemtoren of een glazen potje met gaasdeksel. Dagelijks een of twee keer goed omspoelen en binnen één tot twee weken kan je de andijviekiemen oogsten. Deze kan je net als gewone andijvie gebruiken in salades of op een gezond broodje eten.

Andijvie houdbaarheid

Een vers geoogste krop andijvie bewaar je het beste in de koeling. Deze blijft tot maximaal 2 dagen goed. Het beste is om een krop andijvie pas te oogsten als je deze gaat gebruiken. Je kunt andijvie opfrissen en langer houdbaar maken door deze in een kom, pan of emmer met water te zetten.

Als je de wortels aan de plant laat zitten kan je de plant in water zetten om deze nog enkele dagen langer te bewaren. Wacht dan niet te lang met het gebruiken ervan! De krop wordt snel slecht en het blad wordt dan slap en kan snotterig gaan aanvoelen. Andijvie is dan niet meer geschikt om te gebruiken.

Andijvie ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij andijvie? Vooral luizen vinden regelmatig hun weg tussen de compacte kropjes andijvie. Dit is niet het soort bladluis dat je bijvoorbeeld bij tuinbonen tegenkomt, de zwarte of groene. Vaak zijn de luizen in andijvie (en ook bij kropsla) luizen met vleugeltjes. Ook slakken houden erg van andijvie. Je doet er goed aan om preventief maatregelen tegen slakken te nemen.