Olie extraheren

Olie uit planten halen

Het extraheren van olie kan tijdrovend zijn met beperkte middelen thuis. Het hoeft echter niet moeilijk te zijn. Sterker nog, er zijn een aantal makkelijke en leuke manieren om olie uit planten te halen.

Je kunt op verschillende manieren olie uit planten halen. Bijvoorbeeld door plantendelen te persen, of door plantendelen te destilleren. Welke methode je gebruikt hangt af van hoeveel olie er in de plant zit, welk plantendeel is, en welke middelen je in huis hebt om dit mee te doen.

Olie persen

Het persen van olie wordt vaak gedaan bij plantendelen die veel olie bevatten. Dit zijn vooral noten, zaden en pitten omdat ze voor wel de helft uit olie kunnen bestaan. Sommige zaden bevatten bijna 70% olie en veel pitten of noten bevatten ongeveer 30% tot 50% olie. Dat pers je uit met een handaangedreven oliepers.

Lees ook meer over olie persen met een handaangedreven oliepers, om olie uit noten, pitten of zaden te halen.

Handaangedreven oliepers

Je kunt olie persen met een handaangedreven oliepers. Dit is de goedkoopste en makkelijkste manier voor thuis. Je bent alleen iets langer bezig voor een kleine hoeveelheid olie. Dat is op zich niet erg, maar als je last van je armen hebt dan is dit misschien geen nuttige oplossing voor jou.

Bij het persen van olie draai je aan een zwengel. Noten, pitten of zaden worden dan met veel kracht samengeperst. Zo veel kracht, dat het ruwe materiaal van de olie scheidt. De olie druppelt dan weg, bijvoorbeeld in een fles of beker. Het andere plantenmateriaal vang je eventueel op.

Elektrische oliepers

Een elektrische oliepers wordt meestal industriëel gebruikt of op grotere schaal. Het principe is hetzelfde als bij de handaangedreven oliepers. Het enige verschil is dat deze manier jou geen kramp in de armen geeft, en je perst veel sneller! Helaas is deze manier ook een flink stuk duurder...

Olie destilleren

Een andere methode om olie uit planten te halen is door middel van destillatie. Olie destilleren wordt vaak gedaan bij plantendelen die niet zo veel olie bevatten zoals blaadjes, bloemetjes en sommige schillen van fruit. Het persen werkt niet omdat er te weinig olie is. Destillatie is dan de oplossing.

Bij het destilleren van olie zorg je voor een "oplosmiddel" waarmee je olie onttrekt en oplost. Dat werkt een beetje als suiker of zout in water; Het spul lost volledig op in het water. Op dezelfde manier kan je ook olie uit plantendelen halen, waarna je het van het oplosmiddel kunt scheiden.

Dat klinkt ingewikkeld, maar hier zijn een paar handige voorbeelden!

Waterdestillatie

Bij waterdestillatie gebruik je gewoon kraanwater, gefilterd water of zelfs gedestilleerd water als oplosmiddel. De bedoeling is om het plantenmateriaal in het water te laten weken. Dit doe je dan wel door het water te verhitten. Het lijkt een beetje op hoe je thee maakt, met een verschil:

Je legt het plantenmateriaal in het water, verhit het water tot koken aan toe, en je vangt de stoom op. De stoom laat je afkoelen waardoor het condenseert en weer vloeibaar wordt. Wat je overhoudt is hydrosol of hydrolaat, dat het best te vergelijken is met thee; Een aftreksel van blaadjes.

Als je het hydrosol of hydrolaat tussen de 12 en 24 uur laat staan, bezinkt het. Omdat olie lichter is dan water, komt olie boven drijven. Je kunt het met een pipetje van het water afzuigen, of met een scheitrechter het water weg laten stromen tot je alleen de olie nog over hebt.

Stoomdestillatie

Bij olie extractie met stoomdestillatie werk je bijna exact hetzelfde als bij waterdestillatie. Het enige verschil is dat je het plantenmateriaal niet in het water legt, maar erboven hangt. Bijvoorbeeld in een stoommandje. Je kookt het water, de stoom trekt vervolgens door het plantenmateriaal.

Deze methode is vaak iets "vriendelijker" omdat je het plantenmateriaal niet week maakt. De stoom trekt alleen olie en wat geurtjes uit de poriën van de blaadjes of bloemblaadjes. De olie trekt met de stoom mee. Vervolgens koel je ook hier de stoom weer af, waardoor het condenseert en vloeibaar wordt.

Vanzelfsprekend houd je hier dus ook hydrosol of hydrolaat over. Ook dit laat je bezinken voor zo'n 12 tot 24 uur. De olie drijft dan op het water, zodat je het water met een scheitrechter kunt laten wegstromen, of de olie met een klein pipetje van het hydrolaat af kunt zuigen.

Alcoholdestillatie

Deze manier van destillatie werkt ietsje anders. Het wordt minder vaak gebruikt voor het extraheren van olie en meer voor het maken van een tinctuur. Alcohol lost vet op. Het wordt daarom vaak (gedenatureerd) gebruikt om te reinigen. Vette vlekken kan je van oppervlakken verwijderen met alcohol.

Omdat alcohol vet oplost en olie eigenlijk vet is, kan je alcohol gebruiken om olie uit planten te onttrekken. Doe wat plantenmateriaal in een potje, bijvoorbeeld muntblaadjes, en giet er alcohol bij. Als je het spul in voedsel wil gebruiken, kies dan voor pure ethanol van consumptiekwaliteit zoals Navimer 96%.

Laat het plantenmateriaal een paar weken in de alcohol liggen. Schud het dagelijks. Na enkele weken is de olie voor een deel onttrokken uit het plantenmateriaal. De olie zit nu in de alcohol. Wat je nu hebt is een tinctuur dat je als geurige spray of etherische olie kunt gebruiken, maar let op:

Je zou zelfs een stap verder kunnen gaan, maar alleen als je extreem voorzichtig bent. Alcohol is zeer licht ontvlambaar, maar het verdampt bij 74°C zonder te verbranden. Als je het mengsel verhit tot ongeveer die temperatuur, dan verdampt de alcohol. De etherische olie blijft achter en verdampt niet.

Hydrosol of hydrolaat

Bij waterdestillatie en stoomdestillatie houd je vaak hydrosol of hydrolaat over. De olie haal je eruit, maar gooi het water niet weg! Hydrosol of hydrolaat is vaak een heerlijke roomspray, luchtverfrisser of een geurig parfummetje dat je lekker op kunt doen. Zonde om weg te gooien!

Hydrosol of hydrolaat is alleen iets minder sterk dan de etherische olie zelf. De olie bevat namelijk vrijwel alle geurstofjes van de plant. Het hydrosol of hydrolaat is slechts een aftreksel daarvan.