Rabarber
Rheum rhabarbarum, Polygonaceae (duizendknoopfamilie)

Rabarber soorten

Rabarber draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Rheum rhabarbarum en is een lid van de duizendknoopfamilie, ook wel polygonaceae.

Rabarber (Rheum) telt eigenlijk veel meer soorten dan men denkt. De diverse soorten groeien wereldwijd op veel verschillende plekken. Een van de plekken is in het Himalaya gebergte op enkele kilometers hoogte. Het meest bekende en meest gekweekte soort rabarber is gewone rabarber (Rheum rhabarbarum).

Hieronder een kleine opsomming van diverse soorten rabarber die we kennen:

• Rabarber - Rheum rhabarbarum
  Het meest gekweekte soort rabarber in de moestuin. Dit is het gecultiveerde soort dat men tegenkomt in de meeste moestuinen. Reusachtig groot blad, af en toe mooie bloemen en vooral lekkere dikke, vlezige stelen. Vooral erg geschikt voor gebruik in de keuken.
• Chinese rabarber - Rheum officinale
  Dit soort wordt gekweekt vanwege de geneeskrachtige eigenschappen, met name in China. Uit de plant wordt etherische olie gewonnen. Het wordt onder andere gebruikt voor de wortel, maar de hele plant is net als alle andere soorten te gebruiken in de keuken.
• Sikkim rabarber - Rheum nobile
  Dit soort groeit met name in het Himalaya gebergte op kilometers hoogte. Heeft een hele bijzondere bloei. De plant zelf groeit in een kegelvorm en wordt relatief hoog. Een heel bijzonder soort rabarber met waanzinnig mooie eigenschappen, ook voor siertuinen.
• Woestijnrabarber - Rheum palaestinum
  Zoals de wetenschappelijke naam doet vermoeden, komt dit soort inderdaad uit onder andere Israel en Palestijnse gebieden zoals Jordanië. Het groeit op zeer droge gebieden met opvallende, vertakkende stengels waaraan rode bloemetjes groeien.
• Valse rabarber - Rheum rhaponticum
  Dit soort wordt valse rabarber genoemd, maar toch is het een echte rabarber! Dit is een van de eerste soorten rabarber die werd geïntroduceerd in Europa. Later is vanuit dit soort de gewone rabarber gecultiveerd voor in onze eigen tuinen.
• Syrische rabarber - Rheum ribes
  Een heel bijzonder soort rabarber dat na de bloei zelfs besjes maakt. Dit is een wilde rabarber die net zo goed eetbaar is als de hiervoor genoemde soorten.

Daarnaast zijn er nog een veertigtal andere soorten. Er zijn er meer maar deze zijn bekend bij ons op het moment van schrijven. De meeste van deze soorten zijn in de keuken te gebruiken of hebben medicinale eigenschappen. Dit zijn wat andere soorten rabarber:

• Rheum acuminatum
• Rheum alexandrae
• Rheum altaicum
• Rheum australe
• Rheum compactum - Zoals de naam zegt groeit dit soort erg compact. Het blijft een reus maar toch net iets kleiner dan de andere soorten.
• Rheum darwazicum
• Rheum delavayi
• Rheum fedtschenkoi
• Rheum forrestii
• Rheum glabricaule
• Rheum globulosum
• Rheum hotaoense
• Rheum inopinatum
• Rheum kialense
• Rheum korshinskyi
• Rheum laciniatum
• Rheum lhasaense
• Rheum likiangense
• Rheum lucidum
• Rheum lobatum
• Rheum macrocarpum
• Rheum macropterum
• Rheum maculatum
• Rheum maximowiczii
• Rheum moorcroftianum
• Rheum nanum
• Rheum palmatum
• Rheum plicatum
• Rheum pumilum
• Rheum racemiferum
• Rheum rhizostachyum
• Rheum rhomboideum
• Rheum rupestre
• Rheum spiciforme
• Rheym subacaule
• Rheum sublanceolatum
• Rheum tataricum
• Rheum tetragonopus
• Rheum tibeticum - Tibetaanse rabarber, is niet zo goed eetbaar als de andere soorten. Bevat licht giftige stofjes.
• Rheum turkestanicum
• Rheum uninerve
• Rheum webbianum
• Rheum wittockii
• Rheum yunnanense

De meeste soorten rabarber zijn duidelijk herkenbaar. Ze maken vrijwel allemaal groot blad met dikke, vlezige stelen. De bloei is herkenbaar maar verschilt toch iets per soort.

Rabarber zaaien of planten

Wanneer kan je rabarber zaaien?
Rabarber zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot juni. Rabarber zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van maart tot mei.
Wanneer kan je rabarber planten?
Rabarber planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van april tot november.

Je kunt rabarber gemakkelijk zelf zaaien en hetzelfde jaar nog oogsten. Omdat het een meerjarige plant is kies je bij het uitplanten een definitieve plek uit waar de plant nog jaren kan blijven staan. Voorzaaien doe je bij voorkeur in ruime kweekpotjes van P7 (7x7 cm) of P9 (9x9 cm) formaat.

Eind april kan je rabarber buiten uitplanten op de definitieve plek. Je kunt een rabarberplant vanaf deze periode en later in het jaar ook buiten planten. Een voorgekweekte plant oogst je doorgaans sneller dan een plant die je zelf zaait. Bij kamertemperatuur ontkiemen de zaden wel erg snel.

Per vierkante meter kan je ongeveer 0 tot 1 rabarber planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 2 rabarber planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Rabarber verzorgen

Zou je rabarber kweken als éénjarige (wat natuurlijk kan) dan is het eigenlijk een bladgewas. Omdat rabarber een meerjarige plant is telt deze officiëel niet mee in de wisselteelt en wordt rabarber ook meestal op een vast plekje gezet. Je hebt er dan nog vele jaren plezier van. De rabarber begint vanaf het tweede jaar pas ècht goed te groeien. Dan ontdek je snel hoe groot de plant kan worden.

Op de foto hierboven onze rabarberplant op z'n grootst. De plant maakt reusachtige bladeren en groeit vooral in de breedte erg uit. Het is een mooie plant, ook als je deze voor de sier houdt. Onder je rabarberplant ontstaat bijna geen onkruid omdat de plant alles overschaduwd. Overigens wordt niet alleen het blad erg groot, ook de oogstbare delen groeien flink uit. Op de foto hieronder de stengels van onze plant.

Het liefste geef je rabarber een mooi, vast plekje in de tuin. Het is een prachtige maar ook erg grote plant. Rabarber staat ook op schaduwrijke plekken erg goed, maar je kunt rabarber ook in de volle zon of in de halfschaduw kweken. In de volle zon krijgt rabarber alleen iets sneller last van droogte, met name in de zomermaanden.

Tijdens de groei sterft het onderste en oudste blad doorlopend af wanneer dit de grond raakt. Dit om weer plaats te maken voor nieuw en jong blad vanuit het hart van de plant. Natuurlijk gevolgd door de grote bladstelen zoals hierboven te zien. De plant vernieuwt zich continu. Met genoeg ruimte wordt rabarber tot ongeveer anderhalve meter breed.

In het de late herfst sterft rabarber volledig af boven de grond. De wortels blijven echter goed in leven. Het kan nuttig zijn om de plek waar rabarber staat te markeren, bijvoorbeeld met een cirkel van steentjes of rechtopstaande stokjes. In het volgende voorjaar loopt de plant al vroeg opnieuw uit, zelfs als het nog kan vriezen. Er verschijnt dan een (rood) stompje van waaruit nieuw blad zal groeien.

Rabarber kan je ook in een pot of kuip kweken. De plant blijft dan natuurlijk wel een stuk kleiner, maar dat is ideaal voor kleinere tuintjes of balkons. Zorg dan wel voor een vochthoudende grond in de pot of kuip. Uitdroging vormt in potten een groter gevaar, met name tijdens de zomer.

Rabarber is een meerjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -10℃.

Rabarber water geven

Hoeveel water heeft rabarber nodig? Rabarber kweken vereist veel water. Zeker gedurende de zomer zal je de plant voortdurend water moeten geven, zodat deze zich tegen droogte kan weren. De stelen van rabarber vullen zich met veel vocht. Door de plant regelmatig water te geven zorg je dat deze mooie, dikke stelen kan produceren.

Rabarber grondsoorten

Welke grondsoort voor rabarber? Bij rabarber is balans belangrijk. In de zomer mag de plant niet droog staan, in de winter juist niet te nat. Zorg dat overtollig water makkelijk weg kan, maar dat de bodem wel vochthoudend is. Tijdens de zomer mag deze namelijk niet direct uitdrogen. Een goede bodemstructuur is essentieel.

Hoewel een goede bodemstructuur belangrijk is, stelt rabarber verder eigenlijk weinig eisen. Rabarber groeit in principe overal, maar een humusrijke en luchtige bodem is altijd beter dan een stevige kleigrond. Rabarber maakt dikke wortels en moet makkelijk kunnen wortelen.

pH

Rabarber tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Rabarber bemesten

Moet je rabarber bemesten? Rabarber heeft niet veel voeding nodig maar je kunt de plant beter wel bemesten. Geef dan een stikstofrijke voeding, waarmee je vooral de aanmaak en ontwikkeling van het blad en de stelen bevordert.

Rabarber kweken op verschillende manieren

Rabarber
Voor het kweken van rabarber hoef je geen wisselteelt te gebruiken.

Rabarber goede buren
Rabarber kweken kan goed samen met bloemkool, boerenkool, broccoli, knolraap, paksoi, palmkool, rode kool, romanesco, spruitjes, witte kool, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Rabarber slechte buren
Rabarber kweken gaat liever niet samen met zuring, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Rabarber bloei en bestuiven

Wanneer bloeit rabarber? Rabarber bloeit doorgaans van mei tot juli.

Moet je rabarber bestuiven? Nee, voor de oogst is het niet nodig om rabarber te bestuiven. Als je levensvatbare zaden wilt plukken dan is een goede bestuiving wel vereist. Rabarber bloeit mogelijk niet ieder jaar. Het is een éénhuizige plant met tweeslachtige bloemen. Je hebt er dus maar één van nodig voor een goede bestuiving.

Wanneer de plant gaat bloeien maakt deze een grote bloeistengel vanuit het midden van de plant. De bloemen van een rabarberplant bestaan uit grote trossen. Deze zijn voornamelijk groen gekleurd, maar je kunt hier en daar een heel klein rozerood puntje zien zitten.

De bloemen van een rabarberplant worden voornamelijk door de wind en door insecten bestoven. Je hoeft een rabarberplant tijdens de bloei dus niet zelf te bestuiven om zaden te kunnen oogsten. Voor de teelt in de moestuin is bestuiving uiteraard nooit nodig voor dit bladgewas.

Vaak krijgt rabarber na de bloei een sterke groeispurt. De plant kan na de bloei opeens overmatig stengels gaan maken. Je hebt dan natuurlijk extra veel te oogsten, al maakt de plant na de bloei meestal ook meer oxaalzuur aan. Geniet dus met mate.

Wanneer rabarber oogsten

Wanneer kan je rabarber oogsten? Doorgaans doe je dit van mei tot september.

Oogst rabarber bij voorkeur vóór de langste dag. Daarna maakt rabarber namelijk veel meer oxaalzuur aan, wat slecht is voor ons lichaam. Je kunt rabarber natuurlijk nog gewoon oogsten in het najaar, maar eet het dan wel met mate en in kleine hoeveelheden.

De dikste en oudste stengels oogst je. Deze kan je los "scheuren" van het hart van de plant. Je kunt ze ook afsnijden, maar zo houd je altijd een stompje aan de plant over. Duw de stengel bij het hart van de plant naar beneden. Deze scheurt zo vanzelf los.

Laat bij het oogsten van rabarber altijd voldoende stengels met blad zitten, zodat de plant probleemloos verder kan groeien nadat je delen ervan hebt geoogst.

Rabarber gebruiken

Waarvoor gebruik je rabarber? Van rabarber wordt heel vaak rabarbermoes gemaakt. Dit gebeurd op de zelfde wijze als hoe men appelmoes maakt. Je kunt er ook jam van maken of het door de smoothie verwerken.

Van rabarber wordt ook vaak sap gemaakt. Dit doet men door een (geperst) drankje. De smaak is erg zuur en er wordt vaak suiker of zoetstof aan toegevoegd om het lekkerder te maken.

De steel van rabarber -als je deze in een gerecht verwerkt- wordt eigenlijk in z'n geheel gebruikt. Sommige mensen schillen de steel om het buitenste, harde laagje eraf te halen. Als je rabarber schilt is dit groen van kleur. Schil je rabarber niet, dan blijft er veel rode kleurstof uit de stelen in het gerecht achter. Een kwestie van voorkeur.

Rabarber houdbaarheid

Hoelang blijft verse rabarber houdbaar? Om te voorkomen dat de stelen uitdrogen en slap worden kan je rabarber het beste in de koelkast bewaren, in een afgesloten verpakking. Rabarber blijft dan zo'n 2-4 dagen houdbaar. Na het (kort) blancheren kan je rabarber ook invriezen om dit tot een jaar te bewaren.

Rabarber ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij rabarber? Rabarber heeft weinig last van ziektes en plagen. Het kan voorkomen dat kevers of slakken van het blad eten, maar de meeste dieren vinden rabarber niet zo'n lekkere maaltijd. Schimmels en ziektes spelen zelden een rol bij rabarber. Oud blad dat geel wordt en afsterft onderaan de plant is onderdeel van een normaal proces.