plant banner

Bosbes
Vaccinium corymbosum - Ericaceae
Uitplanten kweken en oogsten

°C-30
CM60
x
CMx
Jan.
Feb.
Mrt.
Apr.
Mei.
Jun.
Jul.
Aug.
Sep.
Okt.
Nov.
Dec.
alles
planten voorjaar
planten najaar
jaarlijks
  Zaaien onder glas
  Planten in kweekkas
  Buiten zaaien
  Buiten (uit)planten
  Bloeitijd
  Oogsten
  Snoeien

Bosbes kweken

Bosbes draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Vaccinium corymbosum en is een lid van de heidefamilie, ook wel ericaceae.

Bosbes soorten

Welke soorten bosbessen of blauwe bessen zijn er? En wat is het verschil tussen de bosbes en de blauwe bes? De bosbes en blauwe bes worden als dezelfde plant gezien maar er zitten wat kleine verschillen in. De blauwe bes is namelijk wel een bosbes, maar de bosbes is geen blauwe bes! Dat zit zo:

wilde bosbessen trossen besjes trosjes

Bosbes

De bosbes is een struik die erg groot kan worden. De besjes zijn blauw. Bosbessen hebben rood vruchtvlees en groeien gespreid aan een tak. Dus niet in een compact trosje zoals op de foto hierboven. Dit en de grootte van de struik maakte de bosbes lastig te oogsten voor de productie. De wilde, oorspronkelijke bosbes kan ontzettend groot worden. Daarom is men deze destijds gaan cultiveren.

blauwe bessen trossen besjes trosjes

Mocht je een echte, oorspronkelijke bosbes zoeken dan zoek je naar de Vaccinium myrtillus. Dat is de wetenschappelijke naam van de wilde bosbes waar de gecultiveerde soorten van afkomstig zijn.

Blauwe bes

De blauwe bes is de gecultiveerde variëteit van de bosbes. In andere woorden: Deze is ooit door kwekers "gemaakt" voor de productie. De blauwe bes blijft als struik kleiner en de besjes groeien in compacte trosjes (zie foto hierboven). Ze zijn hierdoor veel makkelijker te plukken. De blauwe bes is ook meer geschikt voor in een pot op een balkon of terras.

Zo wel de bosbes als de blauwe bes hebben Vaccinium als hun (Latijnse) wetenschappelijke naam. Dit omvat alle soorten bosbessen, waaronder de blauwe bes. De blauwe bes is daar dus een ondersoort van, namelijk de Vaccinium corymbosum zoals de wetenschappelijke naam luidt.

De blauwe bes, ik noem het maar even de "tamme" bosbes, heeft de wetenschappelijke naam Vaccinium corymbosum. Deze kent ook weer allerlei ondersoorten met compactere trosjes, struikjes die geschikt zijn voor in pot of bijvoorbeeld beter in de vollegrond kunnen.

Roze bes

blauwe bosbessen roze bosbes blad verschil

Op de foto hierboven zie je het verschil tussen de blauwe en de roze bosbes duidelijk. Links is het brede blad van de blauwe bosbes te zien. Rechts is het smalle blad van de roze bosbes te zien. De blauwe variëteit is uiteindelijk gecultiveerd en dat zie je. Het blad van de gecultiveerde blauwe bes ziet er hetzelfde uit als de blauwe bosbes.

Ook de roze bosbes is een "blauwe bes" met de wetenschappelijke naam Vaccinium corymbosum. Het soort dat roze besjes maakt wordt onder verschillende namen verkocht, waarvan "Pink Lemonade" waarschijnlijk de meest bekende is.

Bosbes zaaien en planten


Wanneer kan je bosbes planten?
Bosbes planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van februari tot maart en van september tot december.

Wanneer kan je bosbessen of blauwe bessen planten? Vroeg in het (voor)jaar en in de herfst zijn goede momenten om een bosbessenstruik te planten. Bij de aanplant in het voorjaar zal de struik eerst goed moeten aanslaan. De oogst valt in het eerste jaar vaak tegen. Bij de aanplant in het najaar slaat de struik in de herfst mogelijk al aan, en anders volgend jaar direct in het vroege voorjaar. Houd rekening met de gewenste bodem en standplaats.

Kan je bosbessen ook zaaien? Ja, maar dit is niet gebruikelijk. Je hebt er veel geduld voor nodig. Levensvatbare zaden haal je alléén uit de bessen van een goed bestoven bosbessenstruik. Je hebt dan niet de zekerheid dat je ook dezelfde bosbessen krijgt, omdat de struik mogelijk is gekruist met een andere struik. Vóór je de zaden kunt ontkiemen moet je deze ook stratificeren; een winter buiten of in de koeling laten liggen. De struik kan pas na minimaal 4 jaar voor het eerst wat vruchten gaan dragen. Opkweken uit zaden is dus erg onzeker en duurt lang! Een blauwe bes uit zaden opkweken is niet heel gebruikelijk. De zaden zullen eerst moeten worden gestratificeerd, waarbij deze enkele maanden in de koeling blijven liggen. Dit proces bootst een winter na en "activeert" de zaden wanneer deze weer uit de koeling worden gehaald. Je hebt er veel geduld voor nodig, want pas na 3-5 jaar kan de jonge struik ook echt bessen gaan dragen. Het is veel makkelijker en bovendien een stuk sneller om de plant te stekken door afleggen of om de plant bij een kweker te kopen. Daarnaast heb je bij een kweker ook vaak de garantie dat je het eerste jaar al kan oogsten.

Per vierkante meter kan je ongeveer 1 tot 3 bosbes planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 2 bosbes planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Bosbes standplaats en verzorgen

Hoe kweek je bosbessen of blauwe bessen? Kies vooral de juiste bodem, want hiermee valt of staat de teelt van bosbessen. Als de zuurtegraad niet in orde is kan je het kweken van bosbessen vergeten. In de volle zon staan bosbessen het beste, de besjes kunnen dan goed rijpen. Geef ook voldoende water. Bij droogte zullen de besjes klein en droog worden. Ze zijn dan niet echt lekker om te eten. De teelt van lekkere grote bosbessen lukt alleen onder goede omstandigheden.

De bosbes kan goed tegen vorst, maar bij zeer strenge vorst moet je het struikje mogelijk beschermen. Hierdoor is de teelt in ruime potten vaak het makkelijkste. Kweek je graag bosbessen? Zet dan liever meerdere struiken neer. Voor de bestuiving is dat beter. Je krijgt meer bessen als de plant kan kruisbestuiven met anderen uit de omgeving.

Bosbes is een meerjarige plant, wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -30℃.

Bosbes combinatieteelt en wisselteelt

De bosbes of blauwe bes wordt vaak in rijen gekweekt.

Bosbes
Voor het kweken van bosbes hoef je geen wisselteelt te gebruiken.

Bosbes goede buren
Bosbes kweken kan goed samen met aardbei, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Bosbes slechte buren
Bosbes kweken gaat liever niet samen met aardappel, bloemkool, boerenkool, broccoli, courgette, knolraap, komkommer, meloen, paksoi, palmkool, pompoen, rode kool, romanesco, spinazie, spruitjes, tomaat, watermeloen, witte kool, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

bosbes planten kweken keukenplanten

Bosbes water geven

Hoeveel water heeft een bosbes of blauwe bes nodig? Geef bosbessen geregeld water, zeker bij droogte. De struiken kunnen goed overleven op droge grond, maar voor de besjes is zo'n droge periode erg slecht. De besjes kunnen dan niet groot worden door een gebrek aan water. Ook worden de besjes dan erg droog. Laat de plant natuurlijk ook weer niet verdrinken. Als je zorgt dat de bodem nooit helemaal opdroogt dan zit je goed.

Bosbes grondsoort en bodem

Welke grondsoort voor bosbessen of blauwe bessen? Bosbessen staan graag op een vrij zure bodem. Dat krijg je voor elkaar door vóór het planten een gat te vullen met tuinturf, of door zelf een zuur bodemmengsel te maken voor in de pot (met onder andere turf). Een licht tot matig vochtige bodem werkt het beste. Bosbessen groeien graag op een humusrijke bodem waar veel organisch materiaal doorheen zit.

pH

4.0
5.5

Bosbes tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

bosbes grote planten keukenplanten

Bosbes bemesten

Moet je bosbessen of blauwe bessen bemesten? Bosbessen hebben een voedzame bodem nodig. Kies voor een stevige maar gebalanceerde meststof met gelijke NPK waardes. Als alternatief kan je een meststof kiezen met iets minder stikstof, wat met name tijdens de bloei goed is. Enkel een algemene meststof is meestal niet voldoende.

N10
P10
K10

Voor het bemesten van bosbes adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 10-10-10 of 8-10-10 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?

bosbes volgroeide planten grootte keukenplanten

Bosbes bloei en bestuiven

Wanneer bloeit bosbes? Bosbes bloeit doorgaans van april tot juni.

Moet je een bosbes bestuiven? Ja, een bosbes moet bestoven worden maar dit hoef je niet met de hand te doen. Het meeste werk wordt door de wind en door insecten gedaan. Wel is het beter voor de bestuiving om meerdere bosbessenstruiken bij elkaar te zetten. Kruisbestuiving zorgt namelijk voor meer bessen aan je plant. Houd je van bosbessen, neem er dan altijd twee of meer! Zonder bestuiving vallen de bloemetjes van de struik af. Als de bestuiving is gelukt kan je binnenkort besjes zien groeien.

bosbes bloemen

Wanneer bosbes oogsten

Wanneer kan je bosbes oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot september.

Het oogstmoment is afhankelijk van of je een vroeg of een laat soort hebt staan. Wacht het liefst wel tot de bessen helemaal diep blauw gekleurd zijn. Roze bosbessen moeten helemaal roze zijn, er zit dan geen wit of lichtgekleurd deel meer op de bessen.

onrijpe bosbessen eten

Hoe oogst je bosbessen? Dat kan je gewoon met de hand doen. Lekker plukken dus! Als je erg veel (en grote) struiken hebt staan dan kan je overwegen om een speciaal stuk oogstgereedschap te nemen, de traditionele bessenplukker. Dit is een soort vork met heel veel tanden waarmee je bosbessen makkelijk van de struik trekt.

bosbes oogsten plukken keukenplanten

Bosbes gebruiken en bewaren

Waar gebruik je blauwe bessen voor? Blauwe bessen zijn heerlijke bessen om zo te eten. Het is eigenlijk bijna zonde om er iets anders mee te doen. Toch zijn de bessen ook enorm lekker door de yoghurt of kwark als ontbijt. Mocht je er heel veel over hebben dan kan je er jam van maken. Bosbessenjam is erg lekker op brood.

Bosbes houdbaarheid

Hoelang zijn bosbessen houdbaar? Blauwe bessen kan je tot maximaal een week in de koelkast bewaren. Het lekkerste is altijd om de bessen vers op te eten. Mocht je toch een flink overschot hebben, dan kan je bosbessen -net als het meeste kleinfruit- ook gewoon invriezen. Ingevroren blauwe bessen zijn nog minimaal een jaar te bewaren in de vriezer. Je moet ze dan alleen even op kamertemperatuur of in de koelkast laten ontdooien voor gebruik.

Bosbes snoeien

Wanneer kan je bosbes snoeien? Doorgaans doe je dit van december tot maart.

Wanneer moet je bosbessen of blauwe bessen snoeien? Direct na de winter is het beste moment om een bosbes te snoeien. Dit doe je dan vóór (of precies op het moment dat) de struik opnieuw gaat uitlopen. Hiermee houd je de struik in vorm en bevorder je de aanmaak van bloemen. Probeer zo min mogelijk jonge knoppen weg te snoeien als je aan de late kant bent. Verwijder eventueel kruisende of dicht op elkaar groeiende takken.

Bosbes ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij de bosbes of blauwe bes? Bosbessen kennen weinig plagen, maar kunnen wel last krijgen van voedingstekorten. Met name op een te alkalische bodem groeien de struikjes slecht of sterven ze af. Een verkeerde bodem is de meest voorkomende oorzaak van problemen bij bosbessenstruiken.

Bosbes kweken informatie

Naam en familie
Naam Bosbes
Familie Heidefamilie
Wetenschappelijke naam Vaccinium corymbosum
Familie (wetenschappelijk) Ericaceae
Zaai- en oogsttijden
Buiten (uit)planten februari - maart
september - december
Oogsten juli - september
Snoeien december - maart
Bloeitijd april - juni
Zaaien
Zaaidiepte -
Plantafstand 60CM
Regelafstand 90CM
Per strekkende meter (M) 1-2 planten (rij)
Per vierkante meter (M²) 1-3 planten (veld)
Voorzaaien potmaat -
Kiemtemperatuur -
Gemiddelde kiemtijd -
Verzorging
Standplaats Volle zon
Waterbehoefte Regelmatig water
Grondsoort Zwaar/Vochthoudend/Klei
Bemesting NPK 10-10-10
Zuurtegraad bodem pH 4.0-5.5
Teeltwijze
Wisselteelt -
Combinatieteelt
Goede buren
aardbei,
Combinatieteelt
Slechte buren
aardappel, bloemkool, boerenkool, broccoli, courgette, knolraap, komkommer, meloen, paksoi, palmkool, pompoen, rode kool, romanesco, spinazie, spruitjes, tomaat, watermeloen, witte kool,
Eigenschappen
Gebruiken als Fruit
Winterhard tot -30
Wintergroen Wintergroen
Gemiddelde hoogte -
Worteldiepte 45CM
Levensverwachting Meerjarige
Soort Struik

Nieuwe planten...