Pastinaak
Pastinaca sativa - Apiaceae
kweken en oogsten

Pastinaak soorten

De pastinaak is een vergeten groente. Andere namen voor deze groente zijn pinksternakel of witte wortel. De wortel van de pastinaak is ook wit of crème-achtig van kleur. Deze wortel wordt ongeveer twintig centimeter lang in een luchtige bodem. Pastinaken zijn niet vaak in de winkel te vinden. Wel kan je pastinaken makkelijk zelf kweken.

Pastinaken (Pastinaca sativa) worden vaak verward met wortelpeterselie. De twee hebben exact dezelfde kleur wortels en lijken ook qua vorm op elkaar. De pastinaak en wortelpeterselie zijn niet hetzelfde. Wel komen ze uit dezelfde familie van planten, de schermbloemenfamilie. De smaak van wortelpeterselie is overigens ook anders.

Pastinaak zaaien en planten

Wanneer kan je pastinaak zaaien?
Pastinaak zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van februari tot mei en van juni tot juli. Pastinaak zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot maart.
Wanneer kan je pastinaak planten?
Pastinaak planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot april.

Pastinaak zaaien we in het voorjaar of in de vroege zomer. Het moment waarop je zaait bepaalt wanneer je kunt oogsten. Pastinaak zaaien we altijd direct op de bestemde plek want pastinaak verspenen is heel lastig. Voorzaaien raden we dus heel sterk af. Mocht je toch extra vroeg willen beginnen, dan kan je pastinaak zaaien onder glas rond eind februari.

Zelf pastinaak zaaien

Pastinaak zaaien is het makkelijkste als je dit direct op de bestemde plek doet. Maak de grond eerst goed los. Met een hark of handharkje kan je geultjes maken. In de geultjes strooi je pastinaak zaden uit, met genoeg afstand tussen de rijen. Zaai de pastinaak zaden ook niet te dicht op elkaar maar strooi ze uit in de geultjes.

Druk na het zaaien de geultjes weer dicht. Pastinaak zaden mogen tot een centimeter diep in de grond zitten. Zaai dus niet te diep. Daarna geef je eenmaal flink water. Houd de grond tijdens en na het kiemen licht vochtig.

Pastinaak planten

Heb je tegen het advies in voorgezaaid, dan wordt uitplanten een kleine uitdaging. Maak de grond eerst goed los. Vervolgens maak je met genoeg afstand tot elkaar, met een vinger gaten in de grond. In de gaatjes zet je heel voorzichtig de pastinaak planten. Zorg dat het worteltje recht blijft.

Let ook goed op bij het uitgraven van de zaailingen. Het worteltje mag niet afbreken of krom in het gat zitten. Dit maakt het verspenen van pastinaken erg lastig.

Per vierkante meter kan je ongeveer 14 tot 20 pastinaak planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 4 tot 6 pastinaak planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Pastinaak standplaats en verzorgen

De pastinaak kweken we voor de wortel. Je kunt het beste pastinaak kweken op een plekje in de volle zon. Kies de juiste grond en geef zo nu en dan water (zie ook het stukje water geven). Pastinaak kweken we soms op heuveltjes voor een betere afwatering. De pastinaak is redelijk winterhard. Pastinaken zijn tweejarige planten.

Pastinaak is een tweejarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -12℃.

Pastinaak combinatieteelt en wisselteelt

Pastinaak
Voor het kweken van pastinaak zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Pastinaak is een wortel- of knolgewas. De ideale voorteelt is een vruchtgewas en de ideale nateelt is een aardappelsoort of peulgewas volgens het wisselteelt schema.

Pastinaak goede buren
Pastinaak kweken kan goed samen met bloemkool, boerenkool, broccoli, doperwt knolraap, koolraap, koolrabi, palmkool, peul pronkboon, rode kool, slaboon, ui, witte kool, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Pastinaak slechte buren
Pastinaak heeft geen nadrukkelijk slechte buren.

Pastinaak water geven

De pastinaak staat niet graag erg nat. Je kunt de pastinaak daarom het beste af en toe water geven en niet te vaak. Geef water als de bodem wat droog begint aan te voelen. Zorg dat de grond ook nooit helemaal kurkdroog wordt. Voorkom dat je te veel water geeft. Doe dit bijvoorbeeld niet vlak voor een regenbui. Sla een waterbeurt over als de bodem nog (licht) vochtig is.

Pastinaak grondsoort en bodem

Omdat we pastinaak kweken voor de wortel is een luchtige grond belangrijk. In een luchtige grond kan de wortel makkelijk verder groeien. Zorg voor een goede afwatering, maar ook dat de bodem niet te snel heel droog wordt. Kweek bijvoorbeeld liever niet op zandgrond. Hoewel dit ook best mogelijk is, droogt het vaak te snel op.

Over het algemeen is de pastinaak niet veeleisend. Je kunt de pastinaak kweken op vrijwel iedere grondsoort. Stevige grond kan je verbeteren met compost en koemestkorrels. Vooral het tweede maakt de bodem een stuk luchtiger.

pH

Pastinaak tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Pastinaak bemesten

Pastinaak kweken we niet zonder te bemesten. De pastinaak heeft best behoefte aan wat extra voeding. Kies voor pastinaken een fosfaatmeststof zoals beendermeel. Geef dit vooral als de planten nog jong zijn, want dan nemen ze de meeste fosfaat op (ook voor later). Wees terughoudend met stikstof, zodat de pastinaak niet te veel blad maakt. Dit gaat ten koste van de wortelgroei.

Pastinaak bloei en bestuiven

Wanneer bloeit pastinaak? Pastinaak bloeit doorgaans van juni tot september.

Tijdens een gewone teelt zal de pastinaak bijna nooit bloeien. Een verdwaalde pastinaak kan in het eerste jaar doorschieten, maar eigenlijk gebeurt dit nooit. De pastinaak is een tweejarige plant en bloeit ook pas in het tweede jaar. Voor de zaadteelt laat je pastinaken dus twee jaar staan. De gewone teelt duurt slechts één klein jaar.

Voor de zaadteelt laat je pastinaken tot bloei komen. De pastinaak bloeit dan in de zomer van het tweede jaar. Het is een schermbloemige en maakt grote bloemschermen met witte bloemetjes. Na de bloei van de pastinaak verschijnen de pastinaak zaden aan de bloemschermen. Deze laat je eerst goed opdrogen aan de plant.

Wanneer de bloemschermen goed zijn opgedroogd kan je deze lossnijden. De zaden wrijf je heel makkelijk van de bloemschermen af. Als de bestuiving goed is gelukt zijn bijna alle zaden levensvatbaar. De pastinaak maakt tweeslachtige en kleine bloemetjes. Deze worden bestoven door de wind en insecten. Pastinaak is zelfbestuivend.

Wanneer pastinaak oogsten

Wanneer kan je pastinaak oogsten? Doorgaans doe je dit van juni tot maart.

Een pastinaak oogsten we door deze onderaan, dicht bij de grond, aan het loof vast te pakken. Je kunt de pastinaak dan recht omhoog uit de grond trekken. Vóór het oogsten kan je kijken of de pastinaak mooi groot is geworden. Veeg wat aarde rondom de basis van de plant weg. Je ziet de wortel dan zitten. Is deze van een mooi formaat dan kan je deze oogsten.

Op dikkere grondsoorten zoals kleigrond, trek je de wortel niet met de hand uit de grond. Dan breekt het loof af en blijft de wortel achter in de grond. Het beste kun je op dikkere grondsoorten een spitvork gebruiken. Hiermee wip je de wortel gemakkelijk uit de grond. Vervolgens kan je deze afspoelen en gebruiken.

Pastinaak gebruiken en bewaren

Hoewel je pastinaak ook heel goed rauw kunt eten, wordt pastinaak meestal verwerkt in warme gerechten. De smaak van pastinaak wordt vaak vergeleken met die van wortel of knolselderie. Pastinaak wordt vaak geschild voor gebruik, de schil kan wat hard zijn om te eten. Je kunt de wortel eventueel ook in plakjes of blokjes snijden voor gebruik. Pastinaak is een van de meest calorierijke groenten.

Pastinaak houdbaarheid

Pastinaak blijft het langste goed op een koele plaats. Je kunt de pastinaak in de koelkast tot maximaal 2 weken bewaren. Na kort blancheren kan pastinaak ook worden ingevroren. Gebruik de pastinaak dan wel direct uit de vriezer.

Pastinaak ziektes en plagen

Pastinaak is weinig vatbaar voor ziektes, schimmels of plagen. Het meest voorkomende probleem is vraat door beestjes in de bodem. Er worden dan hapjes uit de wortel genomen. Dit is meestal te voorkomen door pastinaak in een verhoogde kweekbak of diepe kweektafel te kweken.

Ook combinatieteelt helpt veel plaagdiertjes op afstand te houden. Zie bij het stukje over de teeltwijze wat goede buren zijn. Zet deze planten dicht in de buurt bij de pastinaak.

Pastinaak kweken informatie