Spruitjes
Brassica oleracea var. gemmifera, Brassicaceae (kruisbloemenfamilie)

Spruitjes soorten

Spruitjes draagt de (Latijnse) wetenschappelijke naam Brassica oleracea var. gemmifera en is een lid van de kruisbloemenfamilie, ook wel brassicaceae.

Spruitjes zijn de knoppen van de spruiten plant, die we spruitkool noemen. Spruitkool is een koolgewas en wordt vrij groot. Spruitjes groeien aan de hoofdstam van de plant. De spruitkool (Brassica oleracea var. gemmifera) is familie van onder andere broccoli (Brassica oleracea var. italica) en bloemkool (Brassica oleracea var. botrytis), net als nog veel andere koolsoorten met de naam Brassica oleracea.

Er zijn F1 hybride spruitkool rassen. Deze zogenoemde hybride-rassen zijn altijd zeer productief. De zaden van hybriden kiemen bijna altijd, zo lang je geen oude zaden gebruikt. Bij spruitkool heeft een hybrideras nog meer voordelen. Bij veel hybriderassen rijpen de spruitjes tegelijk. Doorgaans rijpen bij "gewone" rassen niet alle spruiten tegelijk. Dat maakt ze niet minder lekker hoor, de oogst is gewoon anders.

Spruitjes zaaien of planten

Wanneer kan je spruitjes zaaien?
Spruitjes zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot juni. Spruitjes zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot april.
Wanneer kan je spruitjes planten?
Spruitjes planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van april tot juli.

Spruitkool zaden kiemen vrij snel en makkelijk. Pas wel op want slakken houden van de zaailingen van alle soorten kool. Er zijn wat dingen die je kunt doen om je zaailingen tegen slakken te beschermen. Meer over slakken voorkomen lees je bij biologisch slakken bestrijden. Verder houd je de zaden goed vochtig om te kiemen.

Spruitjes zaaien we altijd voor in potjes. Dat doen we omdat we de zaailingen zo goed tegen slakken kunnen beschermen. In de vollegrond zijn nog meer uitdagingen, ook van andere beestjes. Voorzaaien is dus veiliger en zekerder.

Je kunt het beste iets later spruitjes zaaien, vanaf halverwege het voorjaar. Dan valt de oogst in de winter en spruitjes zijn lekkerder na vorst. Ook kan je vanaf februari spruitjes zaaien onder glas (op de vensterbank). Dit heeft dus niet de voorkeur maar is ook goed mogelijk. Spruitjes planten we ongeveer vanaf april buiten.

Zelf spruitjes zaaien in potjes

Spruitjes zaaien we voor in potjes om de hierboven genoemde redenen. Vul een aantal potjes met fijne zaaigrond en druk dit aan, bijvoorbeeld met de bodem van een ander potje. In elk potje kan je een drietal zaadjes uitstrooien over het oppervlak van de ingedrukte zaaigrond. Zo weet je zeker dat overal iets opkomt.

Bij een F1-hybride ras hoef je maar één zaadje per potje te zaaien. F1-hybriden zijn zeer sterke, productieve rassen. De spruitkool zaden kiemen bijna altijd als het een hybride ras is. Spruitkool zaaien we niet dieper dan een centimeter. Je dekt de zaden dus af met nog een laagje zaaigrond. Gebruik een laag zaaigrond van ongeveer een centimeter dik.

Geef de potjes met bezaaide zaaigrond eenmaal flink water. De zaaigrond mag volledig verzadigd worden. Daarna laat je de zaaigrond steeds een beetje opdrogen. Laat de zaaigrond niet helemaal droog worden maar voorkom ook dat deze drijfnat wordt na het kiemen. Geef regelmatig water.

Bij niet al te oude zaden en op kamertemperatuur, duurt het kiemen maximaal een week. Binnen die tijd moet je dus zeker de eerste zaailingen kunnen zien. Bij uitzondering kan het iets langer duren maar eigenlijk komt dit weinig voor. Bij lagere temperaturen duurt het natuurlijk langer. Zet de zaailingen als het kan iets koeler na het kiemen.

Spruitjes planten in de tuin

Ongeveer vanaf april kan je voorgezaaide spruitjes planten. Spruitjes planten we op voldoende afstand van elkaar, want de planten kunnen erg groot worden. Graaf een gat waar het kluitje van je gezaaide spruitkool in past. Druk iedere zijde van het kweekpotje voorzichtig in, om het kluitje los te maken en uit het potje te kunnen halen.

Zet het kluitje in de gegraven gaten en druk de gaten weer voorzichtig dicht.

Per vierkante meter kan je ongeveer 1 tot 2 spruitjes planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 2 spruitjes planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Spruitjes verzorgen

Spruitkool is een koolsoort. Veel bemesten dus, maar ook goed beschermen tegen (rupsen van) vlinders. Spruitkool zetten we soms onder insectengaas. Spruitjes kweken we in de halfschaduw. De volle zon is vooral in de zomer niet zo fijn voor de spruitkool. Veel warmte en droogte laat het blad snel slap hangen. Het blad gaat dan "zweten" (verdampt veel vocht).

Geef spruitkool zeker genoeg ruimte want de plant wordt erg groot. Spruitjes kweken we zelf op ongeveer één meter afstand tussen de rijen, bij iets minder tussen de planten.

Spruitjes is een tweejarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -10℃.

Spruitjes water geven

De spruiten plant heeft veel water nodig. Tijdens de zomer kan de grond snel opdrogen. Ook op kleigrond kan je spruitjes kweken, waarbij de grond minder snel opdroogt. Geef in elk geval regelmatig water. Voorkom altijd dat de bodem echt drijfnat wordt. Geef ook water vóór de grond helemaal is opgedroogd.

Spruitjes grondsoorten

In principe kan je spruitjes kweken op alle soorten grond. De spruitkool is niet veeleisend, zo lang de bodem voedzaam is. Op arme grond is spruitjes kweken niet aan te raden. Net als andere koolsoorten is spruitkool qua bemesting ook een grootverbruiker. Je kunt alle grondsoorten verbeteren met compost voor de teelt van spruitkool.

Hoewel stevige kleigrond geen probleem is, kan je koemestkorrels strooien om de bodem te verbeteren. Het maakt de kleigrond iets luchtiger en losser, maar zorgt ook dat voedingsstoffen minder snel uitspoelen. Voor spruitjes kweken is dit geweldig.

pH

Spruitjes tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Spruitjes bemesten

Net als andere koolsoorten is bemesten nodig bij spruitkool. Spruiten groeien aan de hoofdstam van de spruitkool. Eigenlijk zijn spruitjes ongeopende bloemknoppen. Om de knoppen te versterken is naast de gewone bemesting ook extra fosfaat sterk aan te raden. Geef fosfaat vooral als de plant nog jong is. Jonge planten nemen de meeste fosfaat op, ook voor later.

Wees met stikstof terughoudend. Dit zorgt vooral voor overmatige bladgroei. De spruitkool kan slap worden en verzwakken bij te veel stikstof. Een beetje is natuurlijk prima, in combinatie met andere meststoffen.

Spruitjes kweken op verschillende manieren

Kool zetten we onder fijnmazig insectengaas, zodat vlinders er niet bij kunnen komen. Meer daarover bij het kopje ziektes en plagen. Insectengaas is bijna vereist te noemen. Onderschat het gebruik van insectengaas dus niet!

Van de combinatieteelt valt de goede combinatie met uien het meeste op. Eigenlijk alle uiensoorten maar vooral de ui zelf, zijn niet bepaald geliefd bij het koolwitje. Door een koolsoort samen met uien te kweken, houd je het koolwitje op afstand. Het verkleint dus de kans op vraat door de rupsjes, uit eitjes van het koolwitje. Een insectengaas is nog steeds aan te raden maar met deze combinatie zou je het zonder kunnen proberen.

Het genoemde over uiensoorten, geldt trouwens ook voor tijm en oost-indische kers of klimkers. Hiermee houd je diverse plagen zoals bladluis op afstand. En net zoals met alles geldt: Garantie om plaagvrij te blijven heb je niet maar het helpt zeker weten!

Spruitjes
Voor het kweken van spruitjes zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Spruitjes is een koolgewas. De ideale voorteelt is een peulgewas en de ideale nateelt is een bladgewas volgens het wisselteelt schema.

Spruitjes goede buren
Spruitjes kweken kan goed samen met aardappel, andijvie, biet, bladselderij, bleekselderij, doperwt kamille, kapucijners, knolselderij, linzen, munt, peul pronkboon, rabarber, salie, schorseneren, slaboon, tuinboon, wortel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Spruitjes slechte buren
Spruitjes kweken gaat liever niet samen met aardbei, aardpeer, uien zonnebloem, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Spruitjes bloei en bestuiven

Wanneer bloeit spruitjes? Spruitjes bloeit doorgaans van mei tot augustus.

Voor de teelt zal spruitkool in principe nooit tot bloei komen. Het is de bedoeling dat je de spruiten op tijd gaat oogsten. Doe je dit niet dan gaat de spruitkool bloeien vanuit de spruiten. Dit gebeurt pas in het tweede jaar want spruitkool is een tweejarige plant. Spruitjes oogsten we dus echt in de winter na het zaaien, want daarna gaat de plant bloeien.

Laat je spruiten zitten dan kan de spruitkool in het tweede jaar gaan bloeien. De spruitkool maakt tweeslachtige bloemetjes en is dus goed zelfbestuivend. Wel helpt kruisbestuiving voor nog meer levensvatbare zaden. Zet voor de zaadteelt liever meerdere spruiten planten bij elkaar en laat ze tegelijk bloeien.

Wanneer spruitjes oogsten

Wanneer kan je spruitjes oogsten? Doorgaans doe je dit van augustus tot maart.

Doorgaans  oogsten we spruitjes in één keer en allemaal tegelijk. Gedurende de oogstperiode breek je steeds wat spruiten af van de stam. Er zijn F1-hybride rassen waarbij de spruiten wel gelijkmatig rijpen. Spruitjes oogsten we zelf altijd na de eerste vorst, dan is de smaak veel lekkerder. Heb je erg vroeg gezaaid dan kan je spruitjes al in de herfst oogsten.

Spruiten kan je makkelijk van de hoofdstam losbreken met de hand. Je hoeft dus niets te doen met oogstmesjes en dergelijke. Spruitjes oogsten we liever wel wat jonger. Grotere en oudere spruiten smaken bitterder en zijn een stuk steviger. Wil je spruitjes oogsten in de herfst dan kan je ze eventueel kort invriezen. Het resultaat lijkt op spruitjes die we na de vorst oogsten.

Spruitjes gebruiken

Van nature zijn spruitjes wat bitter van smaak. Oudere en grotere spruitjes zijn bitterder en jonge spruitjes smaken zoeter. Vaak worden spruitjes na het koken los gegeten. Sommige mensen kunnen er geen genoeg van krijgen. Kwestie van smaak. Wij vinden ze heerlijk, zeker uit eigen tuin. Bovendien zijn spruitjes lekker gezond. Spruitjes worden altijd gekookt voor gebruik.

Spruitjes kiemgroenten

Spruitkool is ook als kiemgroente te eten. Toch zijn de kiemen van spruitjes minder bekend dan die van bijvoorbeeld broccoli of koolrabi. Spruitkool is natuurlijk veel leuker om op te kweken tot spruitjes. Als kiemgroente is de smaak sterk vergelijkbaar met vrijwel alle koolsoorten waarvan we kiemen eten. De koolsmaak is herkenbaar en aanwezig.

Spruitjes houdbaarheid

Spruitjes blijven in de koelkast maximaal een week houdbaar. Buiten de koeling is dit maximaal enkele dagen. Wel kan je spruitjes invriezen voor een korte periode. Het resultaat is vergelijkbaar met spruitjes die we oogsten na de eerste vorst in de winter. Ingevroren blijven spruiten tot maximaal een jaar houdbaar. Het is alleen niet aan te raden om spruitjes zo lang in de vriezer te houden.

Spruitjes ziektes en plagen

Spruitkool is net als de andere koolsoorten vatbaar voor knolvoet. Dit is een schimmel die de wortel aantast. Je kunt knolvoet en andere (wortel)schimmels voorkomen door niet te vaak kool op het zelfde stuk grond te kweken. Maak dus altijd gebruik van wisselteelt in de moestuin.

Net als andere kolen kan ook spruitkool aantrekkelijk zijn voor vlinders zoals het koolwitje. De vlinders leggen eitjes, vaak op de onderzijde van het blad, waaruit rupsen ontstaan. Ze kunnen de hele plant kaalvreten. Om die reden wordt ook spruitkool vaak onder een kweektunnel van insectengaas gezet.