Peper
Capsicum - Solanaceae
kweken en oogsten

Peper soorten

De peper is een zeer gewilde plant in de moestuin. Persoonlijk ken ik maar weinig liefhebbers die geen peper kweken in hun moestuin, op hun balkon of terras. In de zoektocht naar de heetste, mooiste en kleurrijkste pepers zijn er ontelbaar veel soorten ontstaan. Door generaties van kruisen en selecties.

Alle peper cultivars

Er zijn dan ook ontelbaar veel peper cultivars ontstaan. De meest bekende zijn de Capsicum annuum en de Capsicum chinense, die je overal tegenkomt. De andere pepersoorten zijn veel minder bekend, maar zeker ook een kleine zoektocht waard! Dit zijn ongeveer alle pepersoorten die we kennen:

• Capsicum annuum
  Het meest bekende soort peper dat we hier kennen. Onder andere de Spaanse peper of Cayenne, de Mexicaanse Jalapeño en de bekende paprika, die ook weer veel verschillende rassen kent. De blaadjes van annuum-soorten zijn langer en smaller, lichter groen van kleur dan bijvoorbeeld chinense-soorten. Ook is het blad vrij mat groen. "Annuum" staat voor éénjarig maar dat is een beetje misleidend. Alle peper- en paprikasoorten zijn meerjarige planten en kan je altijd overwinteren.
• Capsicum anomalum
• Capsicum baccatum
  Dit zijn voornamelijk de mooie, ronde of besvormige pepers. De baccatum-rassen zijn vooral in Zuid-Amerika erg bekend. Een van de meest bekende pepers van het baccatum-soort zijn Peppadew pepers. Deze pepers worden vaak gevuld met kaas en zijn vrij mild van smaak.
• Capsicum buforum
• Capsicum campylopodium
• Capsicum cardenasii
• Capsicum chacoense
• Capsicum chinense
  Onder dit soort vallen heel veel bijzondere en vooral zeer hete pepers, wedstrijdpepers en de heetste pepers ter wereld. Denk bijvoorbeeld aan de Bhut Jolokia, Habanero of Chocolate Habanero, de Surinaamse peper of Madame Jeanette, maar ook de heetste peper ter wereld, de Carolina Reaper. De chinense-soorten worden bossiger en voller. Het blad is breder en lijkt ook meer te glimmen dan het blad van annuum-soorten.
• Capsicum ciliatum
• Capsicum coccineum
• Capsicum cornutum
• Capsicum dimorphum
• Capsicum dusenii
• Capsicum exile
• Capsicum eximium
• Capsicum flexuosum
• Capsicum frutescens
  Dit zijn struikpepers waaronder ook sierpepers, die overigens gewoon eetbaar zijn. De pepers van dit soort staan rechtop en hangen dus niet naar beneden. Bloemetjes van dit soort zijn lichter geel of wit van kleur. Ook de bekende tabasco waar tabascosaus van wordt gemaakt, valt onder het frutescens-soort peper. De blaadjes van frutescens-soorten lijken heel erg op de blaadjes van annuum-soorten.
• Capsicum galapagoense
• Capsicum geminifolium
• Capsicum hookerianum
• Capsicum lanceolatum
• Capsicum leptopodum
• Capsicum mirabile
• Capsicum parvifolium
• Capsicum praetermissum
• Capsicum pubescens
  Dit pepersoort heeft meestal zwarte zaden, in plaats van de lichtgeel of oranje-gekleurde, platte zaadjes die andere pepers hebben. De zaden zelf zijn doorgaans ook veel kleiner dan bij andere pepers. Onder de pubescens-soorten vallen veel ronde pepers uit Zuid-Amerika. De meest bekende peper van dit soort is de rocoto of rocotopeper.
• Capsicum schottianum
• Capsicum scolnikianum
• Capsicum tovarii
• Capsicum villosum

Peperkorrels niet hetzelfde

Verwar de peper, ook wel chilipeper, niet met de peperkorreltjes die je in het kruidenpotje hebt zitten. De ronde korreltjes van zwarte peper, groene peper en witte peper, hebben helemaal niets met de vrucht van chilipeper te maken. Wel worden beide soorten "peper" gebruikt om gerechten pittig van smaak te maken. Dat is het enige wat de korreltjes gemeen hebben met de chilipeper.

De peperkorrels zijn bessen van de Piper nigrum. Ook aan de naam duidelijk te zien, géén chilipeper. Zwarte peper zijn gedroogde, onrijpe besjes van de peperplant (géén Capcisum dus). Witte peper zijn rijpe bessen van dezelfde plant, waarvan de buitenste laag eraf is geweekt. Groene peper zijn ook onrijpe bessen, maar die worden eerst behandeld in een azijn-oplossing.

De peperplant waar de korrels vandaan komen, wordt hier zelden gekweekt. Het is een tropische slingerplant die tot vijftien meter lang kan worden.

Verschillen tussen de pepers

Op de foto de meest bekende peper, de cayennepeper of Spaanse peper. Hoewel er ontelbaar veel soorten peper zijn, is deze bekende chilipeper hèt symbool van de peper. Wie aan peper denkt, denkt aan dit langwerpige vruchtje. Ook de blaadjes zijn langer en smaller dan bij de chinense-soorten, waarbij de blaadjes juist breder en iets minder licht van kleur zijn.

Deze foto laat de vruchtjes van een struikpeper zien. Heel bijzonder, want deze groeien recht omhoog. Vooral de sierpepers kunnen allerlei kleurtjes krijgen. Dezelfde peper kan zo van groen naar geel, oranje, rood en zelfs paars gaan. Daarom wordt dit soort ook wel sierpeper genoemd, want ze zijn erg mooi. Ook dit soort peper is gewoon eetbaar en kan zelfs erg heet zijn. De smaak is iets scherper en minder fruitig.

Verder is de Mexicaanse peper of Jalapeño iets dikker en wordt deze vaak groen geoogst. De Mexicaanse peper is heel mild, in tegenstelling tot de hetere Spaanse peper of cayennepeper. Op de foto links de Jalapeño en rechts de Cayenne. Ook de Jalapeño wordt uiteindelijk rood van kleur, als je deze wat langer aan de plant laat hangen, in plaats van de groene peper direct te plukken.

Annuum, Chinense en paprika

Op de foto hierboven zie je een peper van het annuum-soort (Capsicum annuum). Het is leuk om deze even te vergelijken met de foto hieronder, wat juist een chinense-soort (Capsicum chinense) is. Beide zijn het pepers. Beiden zijn duidelijk te herkennen als pepers. Toch zie je een aantal verschillen in de manier waarop ze groeien.

Op de foto hieronder zie je nog een laatste plant uit de familie, ter vergelijking. Op de foto hieronder zie je namelijk de paprika. Ook de paprika is een annuum-soort (Capsicum annuum). Echter maakt de paprika vooral veel grotere bladeren. De paprika groeit ook niet zo vol en bossig. Een beetje zoals een annuum-soort peper maar met grotere bladeren.

Het stofje dat peper heet maakt

Pepers zijn niet ècht heet maar worden als heet ervaren. Dat komt door het stofje capsaïcine dat in pepers aanwezig is. Dit stofje stimuleert de receptoren op de tong die hitte en pijn waarnemen. Omdat de peper niet daadwerkelijk heet is wordt er geen pijn ervaren maar wel hitte.

Capsaïcine zit in alle peper- en paprikasoorten maar bij paprika's zo weinig dat je er niets van merkt. De heetheid van pepers wordt gemeten in Scoville units.

Wat is de heetste peper in Scoville units

De heetheid van peper wordt gemeten in Scoville units, ook wel Scoville Heat Units (afgekort SHU). De Scovilleschaal meet hoe scherp alle soorten pepers precies zijn. De heetheid van een peper wordt gemeten door de concentratie capsaïcine, de stof die de peper heet maakt, te verdunnen.

De scovilleschaal staat voor het aantal druppels water waarmee een gemalen peper verdund wordt. De gemalen peper wordt net zo lang verdund tot deze niet meer als heet wordt ervaren. Één scoville unit is dus eigenlijk een druppeltje water. Hoe meer druppels water je nodig hebt, hoe heter de peper is.

Hieronder een vergelijking van pepers en sauzen die hiervan gemaakt zijn:

• 0 SHU - Paprika, geen heetheid
• 500-1.000 SHU - Groene tabascosaus (Capsicum frutescens)
• 1.000-2.500 SHU - Rocotto- of rocotillopeper (Capsicum baccatum)
• 2.500-5.000 SHU - Rode tabascosaus (Capsicum frutescens)
• 3.000-30.000 SHU - Jalapeño of Mexicaanse peper (Capsicum annuum)
• 30.000-50.000 SHU - Cayenne of Spaanse peper (Capsicum annuum)
• 100.000-350.000 SHU - Habanero of Madame Jeanette (Capsicum chinense)
• 350.000-575.000 SHU - Rode Savina Habanero (Capsicum chinense)
• 850.000-1.001.300 SHU - Bhut Jolokia of Naga Jolokia (Capsicum chinense), record 2007
• 1.500.000-2.200.000 SHU - Carolina reaper (Capsicum chinense), record 2013
• 2.000.000-5.300.000 SHU - Pepperspray
• 15.000.000-16.000.000 SHU - Pure capsaïcine

Peper zaaien en planten

Wanneer kan je peper zaaien?
Peper zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot april.
Wanneer kan je peper planten?
Peper planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van april tot juni. Peper planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot juni.

Bekijk ook het complete peper zaaien stappenplan met video

Omdat de peperplant een lang seizoen nodig heeft om te groeien, begin je vroeg met peper zaaien. Peper zaaien doen we in kweekpotjes, in een mini kweekkasje op de vensterbank. Zelf gebruiken we daar een verwarmde propagator voor maar dit is niet vereist. Je kunt ook een standaard mini kweekkasje gebruiken.

In het begin groeit de peperplant traag. Buiten in de zon komt de groei beter op gang. Je peperplant zal dan sneller groeien en ook snel gaan bloeien. In het begin houd je vooral de zaaigrond vochtig met korte, droge tussenposes.

Er zijn mensen die heel ver gaan met hun peperplanten. Zo kan je gebruik maken van een speciale, verwarmde en geventileerde kweektent met kweekverlichting. Zo kan je wat peperplanten binnenshuis opkweken zodat ze zo vroeg mogelijk in het voorjaar klaar zijn om te bloeien.

In onze zaaikalender houden we hier geen rekening mee. Persoonlijk vind ik het erg veel gedoe terwijl je ook makkelijk zonder kan. Probeer het gerust zelf eens uit. Wel gebruik ik een verwarmde kweekbak met kweekverlichting. Dit vooral vroeg in het jaar omdat de dagen dan nog kort, bewolkt en donker zijn. De verlichting werkt op een timer naar het natuurlijke aantal lichturen toe rond half mei.

Peper zaaien in kweekpotjes

Zoals eerder genoemd werkt een verwarmde kweekbak erg goed, maar vereist is dat niet. Wij gebruiken die wel maar je kunt ook gewone mini kweekkasjes gebruiken. Vul een aantal kweekpotjes (voorkeur P7, ook wel 7x7 cm) met fijne zaaigrond en druk dit aan. Aandrukken kan eventueel met de bodem van een ander kweekpotje.

Maak in elk kweekpotje met zaaigrond gaten met je vingertoppen. De gaten hoeven niet dieper dan een centimeter te zijn. Stop in elk potje een drietal zaadjes en druk de gaatjes weer dicht. Je zaait meerdere zaadjes zodat er in elk potje iets opkomt. Geef regelmatig water maar laat de zaaigrond steeds met tussenposes opdrogen.

Wanneer meerdere plantjes opkomen in één potje, kan je de kleinste verwijderen. Trek ze er voorzichtig uit of knip ze weg met een schaar. Wegknippen is handiger omdat je dan geen worteltjes beschadigd. Het plantje dat overblijft kweek je verder op tot een grote peperplant.

Wanneer de zaailingen groot genoeg zijn kan je ze buiten in pot of in de kweekkas uitplanten. Maar doe dat niet voor je de peperplanten eerst hebt laten wennen. Afharden is een belangrijke stap die je niet mag overslaan.

Peper planten na het afharden

Het afharden van je jonge peperplanten is een belangrijke stap. Sla je dit over dan kan je peperplant last krijgen van zonnebrand of andere kwalen. Dit als gevolg van de plotselinge wisseling van temperatuur, lucht- en bodemvocht en andere factoren in de omgeving. Hier kan de groei van je peperplant van gaan stilstaan, of je peperplant sterft af in extreme gevallen.

Een peper planten doe je door deze eerst te laten wennen. Zet je jonge peperplanten eerst buiten voor een uurtje. Laat ze elke dag een uurtje langer buiten staan, tot ze ongeveer dag en nacht buiten kunnen blijven (of in een kas). Dan kan je de planten daar laten staan. Eventueel eerst overzetten in een grotere pot of in de vollegrond in een kweekkas.

Je peperplanten in een kweekkas zetten zonder af te harden, raad ik je zeker niet aan. Doe je dit toch, span dan minimaal een stuk vliesdoek over de kweekkas heen. Hiermee houd je het meeste zonlicht tegen zodat je peperplant alsnog kan wennen. Na een tijdje kan je het vliesdoek voorzichtig verwijderen, eerst voor de helft en na een week pas volledig weghalen.

Per vierkante meter kan je ongeveer 3 tot 5 peper planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 3 peper planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Peper standplaats en verzorgen

Hoe kweek je pepers? De peperplant past in bijna iedere tuin en op heel veel balkons, zo lang daar maar voldoende zon schijnt. Een peperplant staat namelijk graag warm en zonnig, maar ook een beetje beschut en beschermd tegen harde of koude wind.

Een peperplant is al snel bijzonder productief. Zeker gezien het feit dat je helemaal niet zo veel pepers nodig hebt om een maaltijd lekker pittig te maken. Je kunt pepers invriezen en drogen waardoor ze makkelijk te bewaren zijn. Pepers zijn dus erg dankbare en lonende planten om te hebben.

Zo wel buiten als in een kweekkas doen ze het goed. Bovendien kan je ze erg goed overwinteren, met minimale verzorging in de winter. Aan het einde van het jaar snoei je de plant volledig kaal en verwijder je oude takken. Vanuit slechts één klein (hoofd)stammetje kan je ieder jaar een schitterende, nieuwe peperplant opkweken.

Peper is een meerjarige plant, wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan 14℃.

Peper combinatieteelt en wisselteelt

Peper
Voor het kweken van peper zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Peper is een vruchtgewas. De ideale voorteelt is een bladgewas en de ideale nateelt is een wortel- of knolgewas of aardappelsoort volgens het wisselteelt schema.

Peper goede buren
Peper kweken kan goed samen met basilicum, majoraan, oregano, peper, tomaat, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Peper slechte buren
Peper kweken gaat liever niet samen met abrikoos bloemkool, boerenkool, broccoli, knolraap, koolrabi, paksoi, palmkool, pronkboon, rode kool, romanesco, slaboon, spruitjes, tuinboon, venkel, witte kool, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Peper water geven

Hoeveel water heeft een peperplant nodig? Geef je peperplant water wanneer de grond begint op te drogen, en het ook onder de oppervlakte wat droog aan begint te voelen. Een peperplant staat niet graag drijfnat. Het beste kan je de grond steeds even licht laten drogen voor je weer wat water geeft. Geef ook niet te weinig, je peperplant gaat dan slap hangen. Zeker tijdens een warme en droge zomer zal je regelmatig water moeten geven.

Peperplanten zet je bijna altijd in een pot en in de volle zon. Houd er rekening mee dat de combinatie van een pot met veel warmte zorgt dat de grond in de pot snel opdroogt. Vocht verdampt hier extra snel. Houd je peperplant extra in de gaten gedurende de zomer. Je merkt dat je te weinig water hebt gegeven als je peperplant even slap lijkt te gaan hangen. Het is dan nog niet te laat maar geef dan wel direct water in delen, niet te veel in één keer dus.

Peper grondsoort en bodem

Welke grond voor pepers? Pepers zijn niet erg veeleisend en groeien op vrijwel iedere grondsoort. Ze doen het zelfs best aardig op kleigrond, maar wel in een regenvrije kweekkas. Ondanks dat is het toch handig om extra compost en organisch materiaal toe te voegen. Pepers houden namelijk toch iets meer van een doorlaatbare en voedzame bodem.

pH

Peper tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Peper bemesten

Moet je pepers bemesten? De peperplant is een vruchtgewas en heeft dus absoluut voeding nodig. Veel heeft een peperplant niet nodig, maar geef in ieder geval wat fosfor in een vroeg stadium en meer kalium als de plant wat ouder is. Met fosfaat bevorder je de aanmaak en ontwikkeling van knoppen, terwijl kalium de plant versterkt en beter weerbaar maakt tegen ziektes en plagen (en weersinvloeden).

Geef regelmatig extra voeding aan je peperplant maar wees terughoudend met stikstof. Hiervan krijg je vooral erg groene, bossige planten met veel blad. Dit gaat bijna altijd ten koste van de opbrengst.

Peper bloei en bestuiven

Wanneer bloeit peper? Peper bloeit doorgaans van april tot september.

Moet je een peperplant bestuiven? Een peperplant moet goed worden bestoven om vruchten te maken. Gelukkig gebeurt dit door trillingen van insecten, de wind of door net als bij tomaten met een stok (voorzichtig) tegen de stam te tikken.

Je hoeft een peperplant in de buitenlucht zelden te bestuiven, maar je kunt het voor de zekerheid doen. Vaak is de opbrengst dan nog hoger. Peperplanten zijn zelfbestuivend en maken tweeslachtige bloemen.

Wanneer peper oogsten

Wanneer kan je peper oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot oktober.

Hoe oogst je pepers? De meeste pepers kun je gewoon plukken, zonder schaar, het steeltje laat vanzelf los. Het steeltje van de peper hangt vaak één kant op. De peper laat het makkelijkste los als je het steeltje de tegengestelde kant op beweegt. Pepertjes laten vrij makkelijk los, zelfs als ze nog niet helemaal rijp zijn.

Pepers zijn goed rijp als ze de uiteindelijke kleur hebben gekregen, al kan je pepers ook prima groen oogsten. Vaak zijn ze dan iets milder van smaak, minder pittig dus. Rijpe pepers zijn vaak rood, geel of in sommige gevallen bruin (zoals de Chocolate Habanero).

De Mexicaanse Jalapeño peper wordt vaak groen geoogst. Lang niet iedereen weet dat deze peper ook gewoon rood van kleur kan worden. De Spaanse Cayenne wordt juist weer rijp en rood geoogst. Het kan allemaal, maar bij sommige pepers is het zonde om ze al groen te plukken. Bijvoorbeeld bij bijzondere pepers zoals de CGN-21566. De herkomst is onduidelijk, maar het is een middelhete peper met een bijzondere vorm en een gele tot oranje kleur.

Pepers kan je doorlopend oogsten. Vaak merk je aan de plant dat deze zelfs in de herfst nog graag verder wil bloeien, maar het weer staat er dan simpelweg niet naar. Je kunt je peperplant naar binnen halen om de laatste (groene) pepers alsnog te laten afrijpen. Pepers oogst je gedurende het hele seizoen zo lang de peper blijft produceren, tot je de peper gaat overwinteren.

Peper gebruiken en bewaren

Waarvoor gebruik je pepers? Pepers zijn erg veelzijdig te gebruiken in de keuken. Zo kan je ze in reepjes gesneden meekoken met soepen, gesneden in sauzen verwerken of de peper rauw door gerechten verwerken. De zaden van de peper en de sappige delen rondom de zaden zijn extra heet. Verwijder deze delen als deze te heet zijn voor het gerecht waar je de peper in wilt gebruiken.

Verder kan je peper ook gedroogd gebruiken als peperpoeder. Dit kan je in dezelfde gerechten gebruiken waar je normaal de rauwe, gesneden peper in doet. Je kunt pepers inmaken in zoetzuur en dit serveren bij een gerecht. Ingemaakte pepers blijven in een gesloten (weck)pot nog zeer lang houdbaar. Adem het poeder niet per ongeluk in, je moet daar enorm van niezen en het veroorzaakt een sterk branderig gevoel in de neus- en keelholtes dat lang aan kan houden.

Pepers gebruik je dus vanzelfsprekend om gerechten pittiger te maken. Wees voorzichtig bij het gebruik van peper, want sommige hetere soorten zijn echt ondragelijk als je ze rauw probeert te proeven. Je gebruikt snel te veel peper en dit kan een gerecht behoorlijk verpesten. Eenmaal toegevoegd dan kan je het gerecht niet meer minder pittig maken.

Peper houdbaarheid

Hoelang kan je pepers bewaren? Verse pepers blijven enkele maanden mooi en vers. Daarna beginnen ze vaak vanzelf in te drogen, maar ze zijn ook dan nog steeds eetbaar. Je kunt pepers ook bewust zelf drogen en er peperpoeder van maken. Dit blijft bijna onbeperkt houdbaar.

Ook kan je pepers invriezen en deze zo nog minimaal een jaar bewaren. Eigenlijk kan daar weinig mis mee gaan. In (zoet)zuur ingemaakte pepers blijven nog minimaal 6 maanden tot een jaar houdbaar, maar meestal langer.

Peper snoeien dieven of toppen

Wanneer kan je peper dieven, toppen of snoeien? Doorgaans doe je dit van november tot januari.

Moet je een peperplant snoeien? Alleen als je een peperplant wilt overwinteren kan je deze in het najaar helemaal terugsnoeien. Oude takken en oud blad haal je weg, deze maken plaats voor nieuwe groei in het volgende voorjaar. Je kunt een peperplant zelfs helemaal tot de hoofdstam terugsnoeien. Vanuit de hoofdstam zal de peperplant opnieuw uitlopen. Je kunt ook enkele takken laten zitten om de plant een mooie groeivorm te geven.

Moet je een peperplant dieven? In tegenstelling tot paprika's maakt een peperplant vrij kleine vruchtjes. Een mooie, volle peperplant zal gegarandeerd meer pepers maken dan een peperplant met slechts één hoofdstam. Dieven is dus niet aan te raden bij een peperplant omdat dit weinig toegevoegde waarde heeft. Je peperplant maakt minder takken waar vruchten aan kunnen groeien als je de dieven verwijdert.

Wat is toppen bij een peperplant? Toppen is het verwijderen van het groeipuntje op de hoofdstam van de peperplant. Het gevolg hiervan is dat de plant vanuit de afgeknipte top opeens twee hoofdstammen gaat maken in plaats van één. Dit verhoogt de productie van je peperplant omdat er twee hoofdstammen zijn, met meer takken, waar dus meer bloemen en uiteindelijk pepers aan kunnen gaan groeien.

Moet je een peperplant toppen? Toppen is zeker niet vereist voor de teelt van pepers. Er zijn inmiddels zelfs pepersoorten die van zichzelf meerdere hoofdstammen maken. Het kan bijdragen aan een betere oogst en wordt hierom ook vaak toegepast. Vereist is het niet. In de praktijk blijkt dat peperplanten ook zonder te toppen vaak een erg hoge opbrengst geven.

Hoe doe je een peperplant toppen? Gebruik een (snoei)schaar om de groeitop van de peperplant af te knippen, maar doe dit in een vroeg stadium. Ideaal is om dit na de eerste twee tot vier èchte blaadjes te doen, de kiemblaadjes dus niet meegeteld. Doe dit niet veel later, dan heeft toppen namelijk bijna geen nut meer. Je peperplant heeft nog voldoende tijd nodig om twee hoofdstammen te maken.

Peper ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij peperplanten? Bij pepers kan er vraat ontstaan door een verdwaalde slak of sommige insecten die de plant kunnen verdragen. Meestal wordt het blad aangevreten maar ook soms de pepers zelf als deze aan de plant hangen. Vaak komt dit niet voor, want er zijn vaak lekkerdere alternatieven voor insecten dan een peperplant in de tuin.

Peper kweken informatie