Hoe kweek je zelf bloemkool? Als er één plant is die "groeit als kool" dan is dat natuurlijk de kool zelf! Met een voedzame, vochthoudende bodem en een plekje in de halfschaduw kom je ver. Geef bloemkool voldoende ruimte en bemest regelmatig. De planten kunnen snel groeien en erg groot worden. Mede hierdoor zijn ze eigenlijk alleen geschikt voor in de vollegrond. Bloemkool is daarnaast ook geschikt voor de winter- en kasteelt. Zorg dat je op tijd oogst, vóór de bloemkool open gaat staan.

Rode kool en witte kool groeien op de zelfde manier en vallen onder de sluitkolen. Rode kool maakt namelijk een grote, rode kop in het hart van de plant. Bij witte kool is deze lichtgroen. De plant zelf wordt -vooral door het grote blad- erg breed naarmate de plant groeit. Rode kool heeft dus voldoende ruimte nodig om te groeien. Koolsoorten, waaronder rode kool, zijn grootverbruikers als het om voedingsstoffen gaat. Het plaatsen van insectengaas is sterk aan te raden (zie ook onder het kopje "gevaren").

In tegenstelling tot winterpostelein, houd postelein van warmte en mag hierdoor pas rond mei ècht buiten worden gezet. Je kunt postelein bijvoorbeeld binnen voorzaaien in een grote pot of bak. Zo kan je de pot of bak direct buiten zetten wanneer het daar warm genoeg is. Omdat postelein zo van warmte houd zet je de plantjes het liefste in de volle zon, maar daar ontstaat wel een klein probleempje (zie onder het kopje "bodem" hieronder).

Raapstelen groeien ook prima op een plek in de halfschaduw, hoewel de volle zon ook volstaat, al levert de volle zon natuurlijk het gevaar van uitdroging en hitte in de zomer op. Beter in de halfschaduw dus, en met voldoende water.

Wees bij roodlof waaksaam voor doorschieten. De planten staan graag licht vochtig (niet nat), net als de meeste bladgewassen. Dat is dan ook meteen het ideale vak voor roodlof (bladgewassen) omdat deze hier de juiste voeding krijgt.

De snijbiet is een makkelijk plantje dat ook gekweekt kan worden als je voor het eerst iets zelf wilt kweken. Daarnaast is de snijbiet ook best veelzijdig en kan deze op verschillende manieren worden gebruikt. De snijbiet groeit redelijk snel. Het beste groeit de snijbiet op een plekje in de halfschaduw of in de volle zon. In de hete zomer kan je snijbiet beter niet in de volle zon planten, gezien de grond hier erg snel uitdroogt.

Bladselderij kan makkelijk in potten of bakken worden gekweekt, omdat de plant over het algemeen niet erg veel ruimte nodig heeft. Houd er dan rekening mee dat potten en bakken in de volle zon -zeker in de zomer- snel uitdrogen en dus wat extra water nodig hebben. Uitdroging merk je bij bladselderij snel aan het blad dat geel gaat kleuren. Bij aanhoudende droogte verdort het blad. Omdat snijselderij of bladselderij niet zo'n veeleisende plant is, kan je deze op bijna iedere plek kweken. De halfschaduw als standplaats is al voldoende. In de zomer is deze standplaats zelfs beter omdat vocht minder snel verdampt als de zon er niet de hele dag op staat.

Spinazie is een erg makkelijk te kweken plantje dat het ook bij koud weer erg goed doet. Als het weer een beetje meezit kan je spinazie zelfs in februari al direct buiten zaaien, maar met minder risico zaai je spinazie net zo goed binnen voor in een grote pot of bak waarbij je niet meer hoeft te verspenen. Spinazie blijft ook erg klein, iedereen heeft er wel ergens ruimte voor. Ook groeit spinazie uitstekend op schaduwrijke plekken, zeker in de zomer en bij warm weer. Dit alles maakt spinazie een ideale plant voor wie nog nooit iets heeft gekweekt en graag eens ergens mee wil beginnen.



Wanneer je spinazie al vroeg in het jaar kweekt kan je er nog best lang van oogsten, maar bij hogere temperaturen zal het plantje sneller doorschieten (vroegtijdig gaan bloeien). Dat is niet erg als je de zaden ervan wilt oogsten, dat kan natuurlijk altijd. Maar tijdens en na de bloei smaakt het blad niet meer zo lekker en bevat dit meer nitraat dan voorheen. Wees daar dus voorzichtig mee.

Veldsla is misschien wel het makkelijkste plantje dat je kunt kweken. Het plantje wordt vooral gekweekt als nateelt in de herfst of late zomer, maar je kunt het plantje ook als voorteelt in het vroege voorjaar kweken. Veldsla doet het namelijk ook goed als het nog iets frisser is. In de hete zomer kan je veldsla beter even overslaan, de hoge temperaturen en het scherpe zonlicht is niet zo geschikt voor het kweken van veldsla. Op een plekje in de halfschaduw of zelfs op schaduwrijke plekjes in de tuin groeit veldsla erg goed.

Omdat veldsla een heel klein plantje is past het overal tussen. Je hebt er echter wel iets meer van nodig voor een lekkere maaltijd, maar dat is eigenlijk bijna nooit een probleem. Veldsla is door het handige formaat ook erg geschikt voor in potten of bakken, maar bedenk je dan heel goed dat een pot of bak sneller uitdroogt. Je zal dan dus extra goed op het bodemvocht moeten letten.

Waterkers doet het uitstekend op plekjes met wat minder zon en kan hierdoor bijna overal wel gekweekt worden. Op zich is waterkers heel makkelijk zelf te kweken, maar er moet wel rekening worden gehouden met een paar (kleine) eisen van dit leuke plantje.

Hoe wordt witlof gekweekt? Dat doe je in twee fases. Eerst kweek je een wortel, daarna een klein kropje. Je kunt witlof echter ook gewoon als sla plantje opkweken. Je oogst dan gewoon het groene kropje in de eerste fase. Na het afsnijden hoef je het groene deel dus niet per se weg te gooien. Je kunt dit ook als oogst beschouwen. Hoe de teelt van witlof precies werkt, lees je onder het kopje "teeltwijzen".

Hoe kweek je witlof buiten in de grond? De tweede fase van de witlof teelt gebeurd in de winter. Je kunt de wortels dan zo wel binnen als buiten planten. Bij de buitenteelt bedek je de witlof wortels met een dikke laag aarde en (aanvullend of ter vervanging) een donker gronddoek. Belangrijk is dat er geen licht bij de planten kan komen in de tweede fase.

Hoe kweek je witlof binnen in bakken? Tijdens de tweede fase van de witlof mag er (bijna) geen licht bij de planten komen. Om die reden wordt ook vaak voor de teelt binnenshuis gekozen. De binnenteelt van witlof is prima in potten of bakken te doen. Je kunt een grote kuip of kunststof opbergboks vullen met aarde. Hier kweek je de wortels in verder. Dit kan je overal in huis doen waar het donker is. In de badkamer, slaapkamer en zelfs in de kelder.

Zuring staat het beste op een niet al te zonnige plek, of zelfs op plekken met overwegend meer schaduw dan zon. In de volle zon is -zeker gedurende de zomer- de zon te sterk en de temperatuur te hoog voor het plantje. Zuring is officieel een bladgewas en is makkelijk in het zelfde vak te kweken met diverse soorten sla spinazie, rucola en andere bladgewassen. Vaak wordt zuring als onkruid gezien omdat het makkelijk en snel overal opduikt. Echter zal het plantje in de moestuin in een gecontroleerde omgeving niet zo snel verspreiden. Je oogst de plant vóór de bloei en daarna kan deze de grond uit. Het plantje zal zichzelf dus niet uitzaaien, tenzij je het tot na de bloei laat staan natuurlijk.

Hoe kweek je ananaskers? De teelt van ananaskers is vrij makkelijk, maar je hebt er wel een warm en zonnig plekje voor nodig. De plant is niet winterhard en staat graag in de volle zon. Officieel is de ananaskers een meerjarige plant. Je zou deze kunnen overwinteren, bijvoorbeeld in een verwarmde serre. Het makkelijkste is om de ananaskers ieder voorjaar opnieuw te zaaien. De besjes rijpen sneller en smaken veel beter als de plant meer zonlicht krijgt.

Hoe verzorg je een aubergineplant? Aubergines zijn niet de makkelijkste planten om te kweken. Je hebt er natuurlijk een goed verwarmde plek voor nodig, zoals een kweekkas in de volle zon. Daarnaast moeten de planten lekker beschut staan, beschermd tegen weer en wind. Ook de bestuiving is een kleine uitdaging. Niet altijd wil de teelt van aubergines lukken, maar wie de slag te pakken heeft zal vrijwel altijd succes hebben. Bestuif de bloemen zelf met de hand.

Paprika's zijn leuke plantjes om te kweken. Vooral omdat je ze in iedere tuin, op ieder balkon of dakterras en elk ander plekje kunt kweken. Zo lang daar maar een flinke hoeveelheid zonlicht en warmte krijgen, doen ze het er vast erg goed. Paprika's zijn uitstekende planten voor in (dan wel ruime) potten en bakken en de planten kunnen, afhankelijk van het soort, erg groot worden. Ze maken meestal niet veel blad maar wel grote stengels.



Paprika's en bestuiving, dat is nog wel even een dingetje. Paprika's zal je zeker moeten bestuiven. Insecten en de wind doen veel voor je, maar niet alles. Net als bij tomaten kan je paprika's voorzichtig tegen de stam tikken met een stokje, of de plant voorzichtig schudden. Paprika's zijn zelfbestuivend, maar hebben wel hulp nodig van de wind. Zeker als je de planten in een kas kweekt (wat sterk is aan te raden, maar geen vereiste is), is het nodig om de bestuiving zelf in handen te nemen. Normaalgesproken schud de wind de planten heen en weer, in de kas zal jij dat even moeten doen. Bloemen die niet (goed) zijn bestoven, vallen van de plant af en worden zo teruggegeven aan de natuur.

De peper is altijd een leuke plant om te hebben als je een zonnige en warme tuin, terras of balkon hebt. Peperplanten zijn erg productief als ze het naar de zin hebben. Je kunt er veel pepers van oogsten, zeker als je nagaat dat je er voor de meeste gerechten helemaal niet zo veel van nodig hebt. Het leuke is dat je pepers ook kunt invriezen en drogen, dus dat je bij een erg grote oogst -en dat komt vaker wel dan niet voor- ook in de winter nog steeds peper hebt.

De heetheid van peper wordt gemeten in Scoville Heat Units (SHU). Het komt erop neer dat bij deze schaal wordt gekeken hoe veel waterdruppels er moeten worden toegevoegd voor het extract van de peper niet meer als heet wordt ervaren. Een gewone zoete paprika staat uiteraard op 0 op de SHU-schaal. Bovenaan de schaal staan onder andere de Bhut Jolokia, Madame Jeanette, Habanero en uiteraard ook pepperspray!



De insecten doen veel voor je, maar niet alles. Bloemen van elk soort peperplant die niet (goed) zijn bestoven, vallen gewoon van de plant af. Zonde, want als je de planten met de hand even extra bestuift kan dit worden voorkomen. Door de plant voorzichtig heen en weer te schudden of met een stok tegen de stam te tikken, veroorzaak je trillingen in de bloempjes. Hierdoor wordt het stuifmeel binnen de bloemen overgebracht en krijg je dus meer pepers te oogsten.

Pepino, die ook wel "meloenpeer" wordt genoemd, is een vruchtgewas dat veel behoefte heeft aan warmte en zonlicht. Hoewel de plant bij minder zonlicht toch aardig zal groeien, is de volle zon nodig voor het vormen van de vruchten die de plant maakt. De meloenpeer of pepino wordt ook vaak als sierplant gehouden, gewoon binnenshuis. Het is eigenlijk een meerjarige plant. Als je pepino op de juiste manier weet te overwinteren, kan deze volgend jaar verder groeien. Kies hiervoor in de winter een warme, zeker vorstvrije en lichte plek uit. Een vensterbank op het zuiden of een verwarmde serre zijn ideaal.

Pepino heeft een zeer lang seizoen nodig. Je zaait de plant al heel vroeg in het jaar, het liefste in januari of februari al. Later kan ook, maar hiermee duurt het langer voor (en wordt het onzekerder of) je vruchten krijgt. Vanaf half juni kan het plantje buiten staan, vanaf half mei kan dat al in de kas. Doe het ook zeker niet eerder, vorst maar óók wat lagere temperaturen zijn een grote boosdoener. De vruchten van pepino hebben heel lang nodig om te groeien en rijpen. Als het buiten of in de kas te koud wordt zal je de plant binnen moeten zetten. Daar rijpen de vruchten verder af. Soms is dat pas in december en het kan bij uitzondering zelfs in januari volgend jaar zijn. Vanaf het opkomen van de zaden duurt het ongeveer 9 maanden voor de vruchten van de pepino rijp zijn.

Heb je al meerdere jaren een pepino staan die het erg goed doet? Dan kan je deze makkelijk vermeerderen door kopstekken te nemen. De groeipunten zijn goed levensvatbaar en wortelen makkelijk. Dat is als de plant eenmaal goed groeit, niet in een vroeg stadium. Te vroeg zou zijn in de zomer van het eerste groei-jaar van de plant. Takken die je op dat moment verwijderd kan de plant eigenlijk niet missen. Stekjes maken is vooral vanaf het tweede jaar heel erg makkelijk.

Rogge als groenbemester heeft niet zo veel aandacht nodig. Het groeit, en aan het einde van de groei werk je de rogge (liefst vóór de korrels ontstaan, in het voorjaar) onder in de bodem. Hiermee verbeter je de bodem voor de daarop volgende teelt. Voor de reguliere teelt om rogge(meel) van te oogsten, is iets meer verzorging nodig.

De sopropo of bittermeloen is een exotische plant die hier lastig is om te kweken. Je hebt daarom eigenlijk altijd wel een kweekkas nodig, op een zonnige plek natuurlijk. Sopropo is met name in Suriname populair. De plant, die ook bittermeloen wordt genoemd, heeft iets nodig om langs omhoog te klimmen. Op de zelfde wijze als komkommers en meloenen maakt bittermeloen/sopropo hechtrankjes. Deze willen zich ergens aan vastgrijpen. Het beste is om de plant langs een lange stok, of een draad aan het dak van de kweekkas, omhoog te laten klimmen.

Zoals in de vorige alinea omschreven, neemt het kweken van tarwe best veel ruimte in beslag. Toch is het leuk om het eens te proberen! De teelt van tarwe is vrij eenvoudig, al heb je wel rekening te houden met de bemesting. Het èchte werk begint pas bij het oogsten. Op het platteland worden de de korrels van het stro gescheiden door grote maaidorsers. Bij het zelf kweken zal je hier een creatieve oplossing voor moeten bedenken. Veel werk, maar des te leuker is het om straks je (misschien wel eerste) zelfgemaakte brood te kunnen proeven!

De tomaat is zeker niet de makkelijkste plant om te kweken, want het is geen onderhoudsarme plant. Het blijft ieder jaar wel een leuke uitdaging natuurlijk. De makkelijkst te kweken tomaat is de cherrytomaat, ook wel kerstomaat genoemd. Deze is vaak beter bestand tegen het weer hier en hoef je niet te dieven (het verwijderen van zijscheuten). Vleestomaten en andere soorten zijn iets lastiger. Bij tomaten moet je echt zorgen voor consistentie in de omgeving. Tuurlijk, temperaturen kunnen schommelen, maar houd de bodem het liefst constant licht vochtig en de omgeving zo rond dezelfde temperatuur. Grote wisselingen werken aandoeningen in de hand, tomaten zijn gevoelig voor fasciatie en schimmelziektes zoals neusrot.

Tomatenplanten groeien eigenlijk alleen goed in de volle zon. De plant zelf zal misschien wel groeien, maar altijd iets minder als deze niet zo veel zonlicht krijgt. Maar het belangrijkste van alles is dat de vruchten niet (goed of snel genoeg) kunnen afrijpen als de plant onvoldoende zonlicht krijgt. Dan heb je aan het einde van de jaar een tros tomaten die niet rood wil worden, om maar een voorbeeld te noemen. Dit houd je altijd, want de herfst komt vroeg of laat, maar met voldoende zonlicht kan je vaak net die 2 trossen extra oogsten omdat de tomaten sneller afrijpen.

Je kweekt een tomatenplant het beste in een kweekkas met voldoende ruimte, maar vergis je niet. Ook in de buitenlucht is het kweken van tomaten namelijk heel goed te doen! Houd er rekening mee dat je de planten bij (hevige) regenval even onder een afdakje zet als je ze in de buitenlucht kweekt. Te veel water in de bodem werkt neusrot in de hand. Ook zal je bijna alle tomatenplanten moeten opbinden langs een stevige (bamboe)stok of draad naar het dak van de kas. Je wil natuurlijk niet dat de planten afbreken als je er tegenaan loopt, als het waait, of als de tomaten die aan een tak hangen te zwaar worden. En dit laatste brengt mij bij het volgende:



Tomatenplanten maken in iedere bladoksel ook zijscheuten. Deze noemen we "dieven" en zijn goed te zien op de foto hierboven. Dieven is bij alle tomaten belangrijk, met uitzondering van kerstomaten. Niet verplicht, maar eigenlijk toch wel een beetje noodzakelijk. Tomatenplanten maken veel zijscheuten, in iedere bladoksel komt weer een nieuwe zijtak te zitten. Deze zijtakken breken makkelijker af omdat deze niet verticaal omhoog groeien maar zijlinks, waardoor het gewicht vol op de tak komt te zitten. Bovendien kan je één rechte hoofdstam makkelijk langs een stok of draad leiden, maar al die kleine zijtakken niet. Ze zijn dus kwetsbaar en kosten de plant alleen maar energie, die de plant beter kan gebruiken voor het maken van tomaten die wel blijven zitten.



Dan nog de bestuiving, want tomatenplanten zal je met de hand moeten bestuiven. Gelukkig hoef je niet langs ieder bloemetje te gaan, maar het is wel iets om rekening mee te houden. De meeste rassen tomaten maken gesloten bloemen, wat betekend dat er geen insecten bij kunnen komen. In het wild worden de planten bestoven door de wind, waardoor stuifmeel binnen in de bloem, intern zeg maar, wordt overgebracht. Zonder wind (in een kweekkas) en zonder dat insecten erbij kunnen, wordt de bestuiving erg lastig. Tik daarom een aantal keer stevig (maar wel voorzichtig) tegen de stam van de plant. Zo veroorzaak je trillingen waardoor de plant zichzelf bestuift. Je kan de plant ook zachtjes heen en weer schudden, uiteraard ook voorzichtig.



Tomatenplanten, zeker de grotere soorten zoals vleestomaten, krijgen vaak last van fasciatie. Een verschijnsel waarbij vergroeiingen en misvormingen van bloemen, takken en vruchten ontstaan. Niets om je zorgen over te maken, het levert leuke resultaten op. Soms krijg je hele grote tomaten die met elkaar vergroeid zijn, meestal vanuit evengoed vergroeide bloemen die je al snel kunt herkennen, waardoor je een soort "tweeling" tomaat krijgt. Je kan ze het beste toch verwijderen, want dit soort vergroeide vruchten lopen een verhoogd risico op schimmels. Dat is zonde, want ze kosten de plant veel energie die beter gebruikt kan worden voor de vruchten die wel goed blijven.



Hier heb ik nog een voorbeeld van fasciatie bij de bloemen van tomatenplanten (zie de foto hieronder). Als je dit ziet bij de bloemen van je tomatenplant dan krijg je bijna altijd een vrucht met fasciatie zoals vergroeiing met elkaar. De bloem op de foto zijn eigenlijk twee bloemen die helemaal met elkaar vergroeid zijn geraakt. De plant in kwestie was een vleestomaat, bij de gewone tomaten komt dit een stuk minder voor (maar nog steeds wel af en toe).

Tomatillo staat graag op een plekje in de volle zon en een klein beetje beschut, bij weinig wind. De vruchten rijpen sneller in de zon, maar gaan ook zoeter smaken als zij meer zonlicht krijgen. Deze standplaats is dus zeker niet te onderschatten. Snoeien of dieven is niet nodig bij de tomatillo.

Deze exotische plant heeft veel warmte en veel zonlicht nodig. De teelt in een kweekkas wordt daarom sterk aanbevolen. Hoewel een watermeloen ook buiten de kweekkas gehouden kan worden, geeft dit vaak toch veel minder resultaat. De grootste kans op een redelijke oogst heb je als je de plant op een terras of balkon zet, aan de zuidzijde van het gebouw en vooral erg beschut en beschermd tegen harde wind. In de kweekkas blijft echter de makkelijkste manier. Dat komt omdat wind van buiten hier niet zo sterk binnen kan dringen, de temperaturen hoger zijn (en ook langer hoog blijven), de luchtvochtigheid bijna altijd hoger uitvalt dan buiten, en deze combinatie voor de watermeloen erg prettig is.

Eenmaal uitgezet in de kas (of in een ruime pot of bak) hebben watermeloenen iets nodig om langs omhoog te klimmen. Oorspronkelijk zijn het een soort kruipende planten, je kunt ze dus ook laten kruipen. Bedenk je dan wel dat het blad en de vruchten de grond raken en hierdoor gevoeliger zijn voor schimmels en ongedierte. Dat gezegd hebbende is het verstandig om een watermeloen langs betongaas, een hekwerk, trellis of zelfs een hele lange en stevige stok omhoog te laten klimmen. Dat kan eventueel ook schuin omhoog langs een speciaal diagonaal gemaakte constructie (maakt het ondersteunen wat makkelijker).



Watermeloenen kunnen groot, maar vooral erg zwaar worden. Het steeltje kan knappen als de vrucht aan de plant groeit, of de plant begeeft het en er worden delen van de plant losgetrokken door de veel te zware vrucht. Wat je hiertegen kunt doen is het verzamelen van netjes, bijvoorbeeld netjes van mandarijnen of andere verpakkingen. De netjes kan je om de groeiende watermeloen doen en met een touwtje langs het hekwerk (of het dak van de kas) vastbinden. Hiermee geef je de vrucht extra ondersteuning zodat deze de plant niet kan beschadigen. Of nog belangrijker, van de plant af knapt en stukvalt op de grond. Dat laatste is mij namelijk al eens overkomen en dat is enorm balen!



Het bestuiven van de watermeloen is ook nog een dingetje. In tegenstelling tot de komkommer, moet de watermeloen wel echt bestoven worden. Anders krijgt deze namelijk geen vruchten, de bloemetjes met vruchtbeginsel vallen af als deze niet (goed) zijn bestoven. Veel insecten helpen je hierbij, maar door dit met de hand te doen weet je zeker dat alles goed gaat. Vooral in de kas is dat extra helpende handje nodig. Je kunt een wattenstaafje of kwastje gebruiken om stuifmeel over te brengen, maar je kunt ook de hele mannelijke bloem plukken en hiermee meerdere vrouwelijke bloemen bestuiven. De watermeloen is éénhuizig, wat erop neerkomt dat de mannelijke en vrouwelijke bloemen aan dezelfde plant groeien. De vrouwelijke bloemen herken je aan het kleine bolletje achter de bloem (zie de foto hierboven), dit wordt uiteindelijk de watermeloen. Mannelijke bloemen hebben dit vruchtbeginsel niet (zie de foto hieronder). Het steeltje van de mannelijke bloem is ook vaak langer en smaller.

Hoe kweek je zelf bietjes? Of je nu rode bieten of witte bieten kweekt, ze groeien zeker in het begin ontzettend traag. Vooral het geven van water is belangrijk, omdat de knollen zich hiermee vullen. Voldoende water zorgt voor mooiere, grotere bieten. Bieten kweken doe je het beste op een plek in de halfschaduw. Bietjes hebben geen plek in de volle zon nodig, maar liever ook niet te schaduwrijk.

De reden dat je venkel liever iets later in het jaar zaait is omdat de plant bij de langer en warmer wordende dagen snel doorschiet (vroegtijdig gaat bloeien). Dan kan je het oogsten van de knol in ieder geval vergeten. Venkel is een veelzijdige plant die in z'n geheel bruikbaar is in de keuken als groente, maar ook als kruiden. Venkel zet je op een plekje in de volle zon, de plant heeft veel zonlicht en wat warmte nodig.

De schorseneer is eigenlijk een beetje een vergeten groente. Het is een wortelgewas en officieel is het een meerjarige plant. In de moestuin worden schorseneren als éénjarige gekweekt, omdat deze het eerste jaar al geoogst kan worden. Schorseneren maken lange, donkergekleurde wortels die qua smaak enigszins op asperges lijken. Ook in de halfschaduw of op schaduwrijke plekken groeien schorseneren uitstekend, een losse bodem is vele malen belangrijker.

De wortel is, hoe kan het ook anders, een wortel gewas. Je kweekt deze dus samen met onder andere schorseneren, radijsjes of rode bieten en andere wortelgewassen. Dat is als je wisselteelt toepast, en dat is sterk aan te raden. Wortelgewassen hebben namelijk vrijwel allemaal de zelfde behoeften en dat maakt ook het geven van voeding makkelijker. Worteltjes staan erg goed op een plek in de halfschaduw of zelfs op plekken met vrij veel schaduw. Dat maakt de wortel een makkelijk plantje omdat je deze bijna overal wel kunt kweken als elders geen ruimte meer is.

Hoe kweek je een aardappelplant? De aardappel is relatief makkelijk te verzorgen. Aardappelen kan je kweken in een grote pot of kuip, maar ook in een speciale kweekzak voor aardappelen worden gehouden. Denk eraan dat je de plant dan vaker water nodig heeft. De hoogste opbrengst krijg je bijna altijd in de volle grond.

Een plekje in de halfschaduw is voor een aardappelplant meer dan genoeg. Je kunt aardappelen zelfs kweken op plekken waar meer schaduw is dan zonlicht. Dit maakt dat je aardappels ook goed op plekken kunt kweken waar andere planten het niet zo goed doen.

De zoete aardappel kan snel groeien en maakt steeds meer wortels en scheuten die uiteindelijk (slingerende) stengels zullen vormen. Omdat de zoete aardappel pas na half mei naar buiten of in de kas gezet kan worden, heeft deze tot die tijd dus nog wel wat ruimte nodig. Het kweken van de zoete aardappel in een kas is sterk aan te raden. Deze niet-inheemse plant heeft namelijk veel warmte en zonlicht nodig, maar ook een beschut plekje waar deze beschermd wordt tegen een sterke wind.

Ook wanneer de zoete aardappel wordt uitgeplant heeft deze nog veel ruimte nodig om te groeien. De plant wordt namelijk vele malen groter (vooral langer) dan een gewone aardappel en het is eigenlijk een beetje een klimplant. Omdat deze geen hechtrankjes maakt moet je de scheuten ergens omheen of tussen kunnen leiden. Wat ondersteuning zoals een hekwerk, trellis, betongaas of stevig net is dan ook geen overbodige luxe als je zoete aardappelen wilt kweken. De plant zelf kan zo'n anderhalve meter hoog worden in de periode dat deze hier groeit. en is ook uitstekend als een soort bodembedekker.

Pronkbonen groeien net als stokslabonen. Eigenlijk zijn alle pronkbonen klimmende planten, waarbij de groeitop zich ergens omheen wil draaien. De pronkboon groeit dus het beste langs een lange stok van ten minste 2 meter lang (het liefst nog langer). Pronkbonen kunnen zeker gedurende een warme zomer erg snel groeien. Je kunt lange stokken in een piramidevorm tegen elkaar zetten en vastbinden. Aan de voet van iedere stok in de grond plant je dan 2-4 plantjes.

Pronkbonen lijken heel erg op snijbonen, maar zijn meestal langer dan de snijboon of stokslaboon. Pronkbonen hebben -in tegenstelling tot andere bonen- een ruwe schil. Je zet pronkbonen vooral op een warme en zonnige plek, in de volle zon dus. In principe groeit de pronkboon op de zelfde plek en op de zelfde manier als de stokslaboon. Wat de verzorging betreft verschillen de twee praktisch niets en je kunt ze dus dicht bij elkaar kweken, in het zelfde vak.

Hoe verzorg je slabonen? Let als eerste goed op of je stokbonen of stambonen hebt. Stokbonen of stokslabonen zijn het klimmende soort. Deze hebben een stok, paal of draad nodig om zich omheen te wikkelen. Stambonen of stamslabonen zijn laagblijvende bonen en hebben geen ondersteuning nodig. Slabonen zet je op een plekje in de volle zon. Ze groeien op vrijwel alle soorten grond.

Tuinbonen kan je als één van de eerste buiten planten, meestal samen met erwten, kapucijners, peulen, spinazie en andere planten die de kou goed kunnen verdragen. Je zet tuinbonen in het vak van de peulgewassen omdat deze ongeveer de zelfde behoeften hebben, maar de tuinboon is zeker geen naaste familie van de slaboon of de peul. Op een plekje in de volle zon staat de tuinboon het beste, omdat de zon vroeg in het jaar (wanneer je tuinbonen buiten plant) nog niet erg actief is. In de zomer groeien tuinbonen zeer slecht of zelfs helemaal niet, dat is de hoofdreden waarom de tuinboon vroeg in het jaar al wordt gezaaid.

Prei is familie van de look, van uien en knoflook dus. De plant wordt over het algemeen wel wat groter. Heb je liever een kleine prei? Kijk dan vooral ook eens naar de stengelui, dat is een soort kleine prei. Toch neemt prei niet zo veel ruimte in als je zou denken, zoals de plantafstand die wordt genoemd bovenin deze pagina laat zien. Eigenlijk is prei tweejarig, in het tweede jaar bloeit de plant, maar soms schiet prei ook al door in het eerste jaar. Dat heeft dan te maken met het ras dat je kweekt. Er zijn rassen die sneller of juist minder snel doorschieten, en hierdoor geschikt zijn voor de zomer, herfst of zelfs winter. Kies vooral het juiste ras uit dat bij de juiste periode past, de periode waarin je prei wilt kweken.

Sjalotten zet je het liefste op een zonnige plek, maar ook de halfschaduw voldoet aan de eisen. Sjalotjes zijn winterhard en kan je zelfs in de winter planten als je ze voor het loof kweekt. Voor de bolletjes beperk je je het beste tot het vroege voorjaar met het planten, en oogst je in de (late) zomer.

Stengelui is eigenlijk een soort kleine prei, zo wordt de plant ten minste gekweekt. Wat betreft de wisselteelt is het toch een beetje een apart geval, want eigenlijk is het een ui-achtige, maar je kweekt het als bladgewas. Alleen als bladgewas krijgt stengelui al snel te veel stikstof, dus je kunt het plantje toch beter samen met de andere ui-achtigen kweken in het zelfde vak. In tegenstelling tot prei, die je liever bij de bladgewassen zet. In de halfschaduw doet de stengelui het uitstekend, zo lang je de bodem licht vochtig weet te houden.

Wees bij roodlof waaksaam voor doorschieten. De planten staan graag licht vochtig (niet nat), net als de meeste bladgewassen. Dat is dan ook meteen het ideale vak voor roodlof (bladgewassen) omdat deze hier de juiste voeding krijgt.

Zuring staat het beste op een niet al te zonnige plek, of zelfs op plekken met overwegend meer schaduw dan zon. In de volle zon is -zeker gedurende de zomer- de zon te sterk en de temperatuur te hoog voor het plantje. Zuring is officieel een bladgewas en is makkelijk in het zelfde vak te kweken met diverse soorten sla spinazie, rucola en andere bladgewassen. Vaak wordt zuring als onkruid gezien omdat het makkelijk en snel overal opduikt. Echter zal het plantje in de moestuin in een gecontroleerde omgeving niet zo snel verspreiden. Je oogst de plant vóór de bloei en daarna kan deze de grond uit. Het plantje zal zichzelf dus niet uitzaaien, tenzij je het tot na de bloei laat staan natuurlijk.

De tomaat is zeker niet de makkelijkste plant om te kweken, want het is geen onderhoudsarme plant. Het blijft ieder jaar wel een leuke uitdaging natuurlijk. De makkelijkst te kweken tomaat is de cherrytomaat, ook wel kerstomaat genoemd. Deze is vaak beter bestand tegen het weer hier en hoef je niet te dieven (het verwijderen van zijscheuten). Vleestomaten en andere soorten zijn iets lastiger. Bij tomaten moet je echt zorgen voor consistentie in de omgeving. Tuurlijk, temperaturen kunnen schommelen, maar houd de bodem het liefst constant licht vochtig en de omgeving zo rond dezelfde temperatuur. Grote wisselingen werken aandoeningen in de hand, tomaten zijn gevoelig voor fasciatie en schimmelziektes zoals neusrot.

Tomatenplanten groeien eigenlijk alleen goed in de volle zon. De plant zelf zal misschien wel groeien, maar altijd iets minder als deze niet zo veel zonlicht krijgt. Maar het belangrijkste van alles is dat de vruchten niet (goed of snel genoeg) kunnen afrijpen als de plant onvoldoende zonlicht krijgt. Dan heb je aan het einde van de jaar een tros tomaten die niet rood wil worden, om maar een voorbeeld te noemen. Dit houd je altijd, want de herfst komt vroeg of laat, maar met voldoende zonlicht kan je vaak net die 2 trossen extra oogsten omdat de tomaten sneller afrijpen.

Je kweekt een tomatenplant het beste in een kweekkas met voldoende ruimte, maar vergis je niet. Ook in de buitenlucht is het kweken van tomaten namelijk heel goed te doen! Houd er rekening mee dat je de planten bij (hevige) regenval even onder een afdakje zet als je ze in de buitenlucht kweekt. Te veel water in de bodem werkt neusrot in de hand. Ook zal je bijna alle tomatenplanten moeten opbinden langs een stevige (bamboe)stok of draad naar het dak van de kas. Je wil natuurlijk niet dat de planten afbreken als je er tegenaan loopt, als het waait, of als de tomaten die aan een tak hangen te zwaar worden. En dit laatste brengt mij bij het volgende:



Tomatenplanten maken in iedere bladoksel ook zijscheuten. Deze noemen we "dieven" en zijn goed te zien op de foto hierboven. Dieven is bij alle tomaten belangrijk, met uitzondering van kerstomaten. Niet verplicht, maar eigenlijk toch wel een beetje noodzakelijk. Tomatenplanten maken veel zijscheuten, in iedere bladoksel komt weer een nieuwe zijtak te zitten. Deze zijtakken breken makkelijker af omdat deze niet verticaal omhoog groeien maar zijlinks, waardoor het gewicht vol op de tak komt te zitten. Bovendien kan je één rechte hoofdstam makkelijk langs een stok of draad leiden, maar al die kleine zijtakken niet. Ze zijn dus kwetsbaar en kosten de plant alleen maar energie, die de plant beter kan gebruiken voor het maken van tomaten die wel blijven zitten.



Dan nog de bestuiving, want tomatenplanten zal je met de hand moeten bestuiven. Gelukkig hoef je niet langs ieder bloemetje te gaan, maar het is wel iets om rekening mee te houden. De meeste rassen tomaten maken gesloten bloemen, wat betekend dat er geen insecten bij kunnen komen. In het wild worden de planten bestoven door de wind, waardoor stuifmeel binnen in de bloem, intern zeg maar, wordt overgebracht. Zonder wind (in een kweekkas) en zonder dat insecten erbij kunnen, wordt de bestuiving erg lastig. Tik daarom een aantal keer stevig (maar wel voorzichtig) tegen de stam van de plant. Zo veroorzaak je trillingen waardoor de plant zichzelf bestuift. Je kan de plant ook zachtjes heen en weer schudden, uiteraard ook voorzichtig.



Tomatenplanten, zeker de grotere soorten zoals vleestomaten, krijgen vaak last van fasciatie. Een verschijnsel waarbij vergroeiingen en misvormingen van bloemen, takken en vruchten ontstaan. Niets om je zorgen over te maken, het levert leuke resultaten op. Soms krijg je hele grote tomaten die met elkaar vergroeid zijn, meestal vanuit evengoed vergroeide bloemen die je al snel kunt herkennen, waardoor je een soort "tweeling" tomaat krijgt. Je kan ze het beste toch verwijderen, want dit soort vergroeide vruchten lopen een verhoogd risico op schimmels. Dat is zonde, want ze kosten de plant veel energie die beter gebruikt kan worden voor de vruchten die wel goed blijven.



Hier heb ik nog een voorbeeld van fasciatie bij de bloemen van tomatenplanten (zie de foto hieronder). Als je dit ziet bij de bloemen van je tomatenplant dan krijg je bijna altijd een vrucht met fasciatie zoals vergroeiing met elkaar. De bloem op de foto zijn eigenlijk twee bloemen die helemaal met elkaar vergroeid zijn geraakt. De plant in kwestie was een vleestomaat, bij de gewone tomaten komt dit een stuk minder voor (maar nog steeds wel af en toe).

Hoe kweek je ananaskers? De teelt van ananaskers is vrij makkelijk, maar je hebt er wel een warm en zonnig plekje voor nodig. De plant is niet winterhard en staat graag in de volle zon. Officieel is de ananaskers een meerjarige plant. Je zou deze kunnen overwinteren, bijvoorbeeld in een verwarmde serre. Het makkelijkste is om de ananaskers ieder voorjaar opnieuw te zaaien. De besjes rijpen sneller en smaken veel beter als de plant meer zonlicht krijgt.

Hoe verzorg je een aubergineplant? Aubergines zijn niet de makkelijkste planten om te kweken. Je hebt er natuurlijk een goed verwarmde plek voor nodig, zoals een kweekkas in de volle zon. Daarnaast moeten de planten lekker beschut staan, beschermd tegen weer en wind. Ook de bestuiving is een kleine uitdaging. Niet altijd wil de teelt van aubergines lukken, maar wie de slag te pakken heeft zal vrijwel altijd succes hebben. Bestuif de bloemen zelf met de hand.

De schorseneer is eigenlijk een beetje een vergeten groente. Het is een wortelgewas en officieel is het een meerjarige plant. In de moestuin worden schorseneren als éénjarige gekweekt, omdat deze het eerste jaar al geoogst kan worden. Schorseneren maken lange, donkergekleurde wortels die qua smaak enigszins op asperges lijken. Ook in de halfschaduw of op schaduwrijke plekken groeien schorseneren uitstekend, een losse bodem is vele malen belangrijker.

De zoete aardappel kan snel groeien en maakt steeds meer wortels en scheuten die uiteindelijk (slingerende) stengels zullen vormen. Omdat de zoete aardappel pas na half mei naar buiten of in de kas gezet kan worden, heeft deze tot die tijd dus nog wel wat ruimte nodig. Het kweken van de zoete aardappel in een kas is sterk aan te raden. Deze niet-inheemse plant heeft namelijk veel warmte en zonlicht nodig, maar ook een beschut plekje waar deze beschermd wordt tegen een sterke wind.

Ook wanneer de zoete aardappel wordt uitgeplant heeft deze nog veel ruimte nodig om te groeien. De plant wordt namelijk vele malen groter (vooral langer) dan een gewone aardappel en het is eigenlijk een beetje een klimplant. Omdat deze geen hechtrankjes maakt moet je de scheuten ergens omheen of tussen kunnen leiden. Wat ondersteuning zoals een hekwerk, trellis, betongaas of stevig net is dan ook geen overbodige luxe als je zoete aardappelen wilt kweken. De plant zelf kan zo'n anderhalve meter hoog worden in de periode dat deze hier groeit. en is ook uitstekend als een soort bodembedekker.

Hoe kweek je een aardappelplant? De aardappel is relatief makkelijk te verzorgen. Aardappelen kan je kweken in een grote pot of kuip, maar ook in een speciale kweekzak voor aardappelen worden gehouden. Denk eraan dat je de plant dan vaker water nodig heeft. De hoogste opbrengst krijg je bijna altijd in de volle grond.

Een plekje in de halfschaduw is voor een aardappelplant meer dan genoeg. Je kunt aardappelen zelfs kweken op plekken waar meer schaduw is dan zonlicht. Dit maakt dat je aardappels ook goed op plekken kunt kweken waar andere planten het niet zo goed doen.

Tuinbonen kan je als één van de eerste buiten planten, meestal samen met erwten, kapucijners, peulen, spinazie en andere planten die de kou goed kunnen verdragen. Je zet tuinbonen in het vak van de peulgewassen omdat deze ongeveer de zelfde behoeften hebben, maar de tuinboon is zeker geen naaste familie van de slaboon of de peul. Op een plekje in de volle zon staat de tuinboon het beste, omdat de zon vroeg in het jaar (wanneer je tuinbonen buiten plant) nog niet erg actief is. In de zomer groeien tuinbonen zeer slecht of zelfs helemaal niet, dat is de hoofdreden waarom de tuinboon vroeg in het jaar al wordt gezaaid.

Hoe kweek je zelf bloemkool? Als er één plant is die "groeit als kool" dan is dat natuurlijk de kool zelf! Met een voedzame, vochthoudende bodem en een plekje in de halfschaduw kom je ver. Geef bloemkool voldoende ruimte en bemest regelmatig. De planten kunnen snel groeien en erg groot worden. Mede hierdoor zijn ze eigenlijk alleen geschikt voor in de vollegrond. Bloemkool is daarnaast ook geschikt voor de winter- en kasteelt. Zorg dat je op tijd oogst, vóór de bloemkool open gaat staan.

Rode kool en witte kool groeien op de zelfde manier en vallen onder de sluitkolen. Rode kool maakt namelijk een grote, rode kop in het hart van de plant. Bij witte kool is deze lichtgroen. De plant zelf wordt -vooral door het grote blad- erg breed naarmate de plant groeit. Rode kool heeft dus voldoende ruimte nodig om te groeien. Koolsoorten, waaronder rode kool, zijn grootverbruikers als het om voedingsstoffen gaat. Het plaatsen van insectengaas is sterk aan te raden (zie ook onder het kopje "gevaren").

In tegenstelling tot winterpostelein, houd postelein van warmte en mag hierdoor pas rond mei ècht buiten worden gezet. Je kunt postelein bijvoorbeeld binnen voorzaaien in een grote pot of bak. Zo kan je de pot of bak direct buiten zetten wanneer het daar warm genoeg is. Omdat postelein zo van warmte houd zet je de plantjes het liefste in de volle zon, maar daar ontstaat wel een klein probleempje (zie onder het kopje "bodem" hieronder).

Raapstelen groeien ook prima op een plek in de halfschaduw, hoewel de volle zon ook volstaat, al levert de volle zon natuurlijk het gevaar van uitdroging en hitte in de zomer op. Beter in de halfschaduw dus, en met voldoende water.

Wees bij roodlof waaksaam voor doorschieten. De planten staan graag licht vochtig (niet nat), net als de meeste bladgewassen. Dat is dan ook meteen het ideale vak voor roodlof (bladgewassen) omdat deze hier de juiste voeding krijgt.

De snijbiet is een makkelijk plantje dat ook gekweekt kan worden als je voor het eerst iets zelf wilt kweken. Daarnaast is de snijbiet ook best veelzijdig en kan deze op verschillende manieren worden gebruikt. De snijbiet groeit redelijk snel. Het beste groeit de snijbiet op een plekje in de halfschaduw of in de volle zon. In de hete zomer kan je snijbiet beter niet in de volle zon planten, gezien de grond hier erg snel uitdroogt.

Bladselderij kan makkelijk in potten of bakken worden gekweekt, omdat de plant over het algemeen niet erg veel ruimte nodig heeft. Houd er dan rekening mee dat potten en bakken in de volle zon -zeker in de zomer- snel uitdrogen en dus wat extra water nodig hebben. Uitdroging merk je bij bladselderij snel aan het blad dat geel gaat kleuren. Bij aanhoudende droogte verdort het blad. Omdat snijselderij of bladselderij niet zo'n veeleisende plant is, kan je deze op bijna iedere plek kweken. De halfschaduw als standplaats is al voldoende. In de zomer is deze standplaats zelfs beter omdat vocht minder snel verdampt als de zon er niet de hele dag op staat.

Spinazie is een erg makkelijk te kweken plantje dat het ook bij koud weer erg goed doet. Als het weer een beetje meezit kan je spinazie zelfs in februari al direct buiten zaaien, maar met minder risico zaai je spinazie net zo goed binnen voor in een grote pot of bak waarbij je niet meer hoeft te verspenen. Spinazie blijft ook erg klein, iedereen heeft er wel ergens ruimte voor. Ook groeit spinazie uitstekend op schaduwrijke plekken, zeker in de zomer en bij warm weer. Dit alles maakt spinazie een ideale plant voor wie nog nooit iets heeft gekweekt en graag eens ergens mee wil beginnen.



Wanneer je spinazie al vroeg in het jaar kweekt kan je er nog best lang van oogsten, maar bij hogere temperaturen zal het plantje sneller doorschieten (vroegtijdig gaan bloeien). Dat is niet erg als je de zaden ervan wilt oogsten, dat kan natuurlijk altijd. Maar tijdens en na de bloei smaakt het blad niet meer zo lekker en bevat dit meer nitraat dan voorheen. Wees daar dus voorzichtig mee.

Veldsla is misschien wel het makkelijkste plantje dat je kunt kweken. Het plantje wordt vooral gekweekt als nateelt in de herfst of late zomer, maar je kunt het plantje ook als voorteelt in het vroege voorjaar kweken. Veldsla doet het namelijk ook goed als het nog iets frisser is. In de hete zomer kan je veldsla beter even overslaan, de hoge temperaturen en het scherpe zonlicht is niet zo geschikt voor het kweken van veldsla. Op een plekje in de halfschaduw of zelfs op schaduwrijke plekjes in de tuin groeit veldsla erg goed.

Omdat veldsla een heel klein plantje is past het overal tussen. Je hebt er echter wel iets meer van nodig voor een lekkere maaltijd, maar dat is eigenlijk bijna nooit een probleem. Veldsla is door het handige formaat ook erg geschikt voor in potten of bakken, maar bedenk je dan heel goed dat een pot of bak sneller uitdroogt. Je zal dan dus extra goed op het bodemvocht moeten letten.

Waterkers doet het uitstekend op plekjes met wat minder zon en kan hierdoor bijna overal wel gekweekt worden. Op zich is waterkers heel makkelijk zelf te kweken, maar er moet wel rekening worden gehouden met een paar (kleine) eisen van dit leuke plantje.

Hoe wordt witlof gekweekt? Dat doe je in twee fases. Eerst kweek je een wortel, daarna een klein kropje. Je kunt witlof echter ook gewoon als sla plantje opkweken. Je oogst dan gewoon het groene kropje in de eerste fase. Na het afsnijden hoef je het groene deel dus niet per se weg te gooien. Je kunt dit ook als oogst beschouwen. Hoe de teelt van witlof precies werkt, lees je onder het kopje "teeltwijzen".

Hoe kweek je witlof buiten in de grond? De tweede fase van de witlof teelt gebeurd in de winter. Je kunt de wortels dan zo wel binnen als buiten planten. Bij de buitenteelt bedek je de witlof wortels met een dikke laag aarde en (aanvullend of ter vervanging) een donker gronddoek. Belangrijk is dat er geen licht bij de planten kan komen in de tweede fase.

Hoe kweek je witlof binnen in bakken? Tijdens de tweede fase van de witlof mag er (bijna) geen licht bij de planten komen. Om die reden wordt ook vaak voor de teelt binnenshuis gekozen. De binnenteelt van witlof is prima in potten of bakken te doen. Je kunt een grote kuip of kunststof opbergboks vullen met aarde. Hier kweek je de wortels in verder. Dit kan je overal in huis doen waar het donker is. In de badkamer, slaapkamer en zelfs in de kelder.

Zuring staat het beste op een niet al te zonnige plek, of zelfs op plekken met overwegend meer schaduw dan zon. In de volle zon is -zeker gedurende de zomer- de zon te sterk en de temperatuur te hoog voor het plantje. Zuring is officieel een bladgewas en is makkelijk in het zelfde vak te kweken met diverse soorten sla spinazie, rucola en andere bladgewassen. Vaak wordt zuring als onkruid gezien omdat het makkelijk en snel overal opduikt. Echter zal het plantje in de moestuin in een gecontroleerde omgeving niet zo snel verspreiden. Je oogst de plant vóór de bloei en daarna kan deze de grond uit. Het plantje zal zichzelf dus niet uitzaaien, tenzij je het tot na de bloei laat staan natuurlijk.

Hoe kweek je ananaskers? De teelt van ananaskers is vrij makkelijk, maar je hebt er wel een warm en zonnig plekje voor nodig. De plant is niet winterhard en staat graag in de volle zon. Officieel is de ananaskers een meerjarige plant. Je zou deze kunnen overwinteren, bijvoorbeeld in een verwarmde serre. Het makkelijkste is om de ananaskers ieder voorjaar opnieuw te zaaien. De besjes rijpen sneller en smaken veel beter als de plant meer zonlicht krijgt.

Hoe verzorg je een aubergineplant? Aubergines zijn niet de makkelijkste planten om te kweken. Je hebt er natuurlijk een goed verwarmde plek voor nodig, zoals een kweekkas in de volle zon. Daarnaast moeten de planten lekker beschut staan, beschermd tegen weer en wind. Ook de bestuiving is een kleine uitdaging. Niet altijd wil de teelt van aubergines lukken, maar wie de slag te pakken heeft zal vrijwel altijd succes hebben. Bestuif de bloemen zelf met de hand.

Paprika's zijn leuke plantjes om te kweken. Vooral omdat je ze in iedere tuin, op ieder balkon of dakterras en elk ander plekje kunt kweken. Zo lang daar maar een flinke hoeveelheid zonlicht en warmte krijgen, doen ze het er vast erg goed. Paprika's zijn uitstekende planten voor in (dan wel ruime) potten en bakken en de planten kunnen, afhankelijk van het soort, erg groot worden. Ze maken meestal niet veel blad maar wel grote stengels.



Paprika's en bestuiving, dat is nog wel even een dingetje. Paprika's zal je zeker moeten bestuiven. Insecten en de wind doen veel voor je, maar niet alles. Net als bij tomaten kan je paprika's voorzichtig tegen de stam tikken met een stokje, of de plant voorzichtig schudden. Paprika's zijn zelfbestuivend, maar hebben wel hulp nodig van de wind. Zeker als je de planten in een kas kweekt (wat sterk is aan te raden, maar geen vereiste is), is het nodig om de bestuiving zelf in handen te nemen. Normaalgesproken schud de wind de planten heen en weer, in de kas zal jij dat even moeten doen. Bloemen die niet (goed) zijn bestoven, vallen van de plant af en worden zo teruggegeven aan de natuur.

De peper is altijd een leuke plant om te hebben als je een zonnige en warme tuin, terras of balkon hebt. Peperplanten zijn erg productief als ze het naar de zin hebben. Je kunt er veel pepers van oogsten, zeker als je nagaat dat je er voor de meeste gerechten helemaal niet zo veel van nodig hebt. Het leuke is dat je pepers ook kunt invriezen en drogen, dus dat je bij een erg grote oogst -en dat komt vaker wel dan niet voor- ook in de winter nog steeds peper hebt.

De heetheid van peper wordt gemeten in Scoville Heat Units (SHU). Het komt erop neer dat bij deze schaal wordt gekeken hoe veel waterdruppels er moeten worden toegevoegd voor het extract van de peper niet meer als heet wordt ervaren. Een gewone zoete paprika staat uiteraard op 0 op de SHU-schaal. Bovenaan de schaal staan onder andere de Bhut Jolokia, Madame Jeanette, Habanero en uiteraard ook pepperspray!



De insecten doen veel voor je, maar niet alles. Bloemen van elk soort peperplant die niet (goed) zijn bestoven, vallen gewoon van de plant af. Zonde, want als je de planten met de hand even extra bestuift kan dit worden voorkomen. Door de plant voorzichtig heen en weer te schudden of met een stok tegen de stam te tikken, veroorzaak je trillingen in de bloempjes. Hierdoor wordt het stuifmeel binnen de bloemen overgebracht en krijg je dus meer pepers te oogsten.

Pepino, die ook wel "meloenpeer" wordt genoemd, is een vruchtgewas dat veel behoefte heeft aan warmte en zonlicht. Hoewel de plant bij minder zonlicht toch aardig zal groeien, is de volle zon nodig voor het vormen van de vruchten die de plant maakt. De meloenpeer of pepino wordt ook vaak als sierplant gehouden, gewoon binnenshuis. Het is eigenlijk een meerjarige plant. Als je pepino op de juiste manier weet te overwinteren, kan deze volgend jaar verder groeien. Kies hiervoor in de winter een warme, zeker vorstvrije en lichte plek uit. Een vensterbank op het zuiden of een verwarmde serre zijn ideaal.

Pepino heeft een zeer lang seizoen nodig. Je zaait de plant al heel vroeg in het jaar, het liefste in januari of februari al. Later kan ook, maar hiermee duurt het langer voor (en wordt het onzekerder of) je vruchten krijgt. Vanaf half juni kan het plantje buiten staan, vanaf half mei kan dat al in de kas. Doe het ook zeker niet eerder, vorst maar óók wat lagere temperaturen zijn een grote boosdoener. De vruchten van pepino hebben heel lang nodig om te groeien en rijpen. Als het buiten of in de kas te koud wordt zal je de plant binnen moeten zetten. Daar rijpen de vruchten verder af. Soms is dat pas in december en het kan bij uitzondering zelfs in januari volgend jaar zijn. Vanaf het opkomen van de zaden duurt het ongeveer 9 maanden voor de vruchten van de pepino rijp zijn.

Heb je al meerdere jaren een pepino staan die het erg goed doet? Dan kan je deze makkelijk vermeerderen door kopstekken te nemen. De groeipunten zijn goed levensvatbaar en wortelen makkelijk. Dat is als de plant eenmaal goed groeit, niet in een vroeg stadium. Te vroeg zou zijn in de zomer van het eerste groei-jaar van de plant. Takken die je op dat moment verwijderd kan de plant eigenlijk niet missen. Stekjes maken is vooral vanaf het tweede jaar heel erg makkelijk.

Rogge als groenbemester heeft niet zo veel aandacht nodig. Het groeit, en aan het einde van de groei werk je de rogge (liefst vóór de korrels ontstaan, in het voorjaar) onder in de bodem. Hiermee verbeter je de bodem voor de daarop volgende teelt. Voor de reguliere teelt om rogge(meel) van te oogsten, is iets meer verzorging nodig.

De sopropo of bittermeloen is een exotische plant die hier lastig is om te kweken. Je hebt daarom eigenlijk altijd wel een kweekkas nodig, op een zonnige plek natuurlijk. Sopropo is met name in Suriname populair. De plant, die ook bittermeloen wordt genoemd, heeft iets nodig om langs omhoog te klimmen. Op de zelfde wijze als komkommers en meloenen maakt bittermeloen/sopropo hechtrankjes. Deze willen zich ergens aan vastgrijpen. Het beste is om de plant langs een lange stok, of een draad aan het dak van de kweekkas, omhoog te laten klimmen.

Zoals in de vorige alinea omschreven, neemt het kweken van tarwe best veel ruimte in beslag. Toch is het leuk om het eens te proberen! De teelt van tarwe is vrij eenvoudig, al heb je wel rekening te houden met de bemesting. Het èchte werk begint pas bij het oogsten. Op het platteland worden de de korrels van het stro gescheiden door grote maaidorsers. Bij het zelf kweken zal je hier een creatieve oplossing voor moeten bedenken. Veel werk, maar des te leuker is het om straks je (misschien wel eerste) zelfgemaakte brood te kunnen proeven!

De tomaat is zeker niet de makkelijkste plant om te kweken, want het is geen onderhoudsarme plant. Het blijft ieder jaar wel een leuke uitdaging natuurlijk. De makkelijkst te kweken tomaat is de cherrytomaat, ook wel kerstomaat genoemd. Deze is vaak beter bestand tegen het weer hier en hoef je niet te dieven (het verwijderen van zijscheuten). Vleestomaten en andere soorten zijn iets lastiger. Bij tomaten moet je echt zorgen voor consistentie in de omgeving. Tuurlijk, temperaturen kunnen schommelen, maar houd de bodem het liefst constant licht vochtig en de omgeving zo rond dezelfde temperatuur. Grote wisselingen werken aandoeningen in de hand, tomaten zijn gevoelig voor fasciatie en schimmelziektes zoals neusrot.

Tomatenplanten groeien eigenlijk alleen goed in de volle zon. De plant zelf zal misschien wel groeien, maar altijd iets minder als deze niet zo veel zonlicht krijgt. Maar het belangrijkste van alles is dat de vruchten niet (goed of snel genoeg) kunnen afrijpen als de plant onvoldoende zonlicht krijgt. Dan heb je aan het einde van de jaar een tros tomaten die niet rood wil worden, om maar een voorbeeld te noemen. Dit houd je altijd, want de herfst komt vroeg of laat, maar met voldoende zonlicht kan je vaak net die 2 trossen extra oogsten omdat de tomaten sneller afrijpen.

Je kweekt een tomatenplant het beste in een kweekkas met voldoende ruimte, maar vergis je niet. Ook in de buitenlucht is het kweken van tomaten namelijk heel goed te doen! Houd er rekening mee dat je de planten bij (hevige) regenval even onder een afdakje zet als je ze in de buitenlucht kweekt. Te veel water in de bodem werkt neusrot in de hand. Ook zal je bijna alle tomatenplanten moeten opbinden langs een stevige (bamboe)stok of draad naar het dak van de kas. Je wil natuurlijk niet dat de planten afbreken als je er tegenaan loopt, als het waait, of als de tomaten die aan een tak hangen te zwaar worden. En dit laatste brengt mij bij het volgende:



Tomatenplanten maken in iedere bladoksel ook zijscheuten. Deze noemen we "dieven" en zijn goed te zien op de foto hierboven. Dieven is bij alle tomaten belangrijk, met uitzondering van kerstomaten. Niet verplicht, maar eigenlijk toch wel een beetje noodzakelijk. Tomatenplanten maken veel zijscheuten, in iedere bladoksel komt weer een nieuwe zijtak te zitten. Deze zijtakken breken makkelijker af omdat deze niet verticaal omhoog groeien maar zijlinks, waardoor het gewicht vol op de tak komt te zitten. Bovendien kan je één rechte hoofdstam makkelijk langs een stok of draad leiden, maar al die kleine zijtakken niet. Ze zijn dus kwetsbaar en kosten de plant alleen maar energie, die de plant beter kan gebruiken voor het maken van tomaten die wel blijven zitten.



Dan nog de bestuiving, want tomatenplanten zal je met de hand moeten bestuiven. Gelukkig hoef je niet langs ieder bloemetje te gaan, maar het is wel iets om rekening mee te houden. De meeste rassen tomaten maken gesloten bloemen, wat betekend dat er geen insecten bij kunnen komen. In het wild worden de planten bestoven door de wind, waardoor stuifmeel binnen in de bloem, intern zeg maar, wordt overgebracht. Zonder wind (in een kweekkas) en zonder dat insecten erbij kunnen, wordt de bestuiving erg lastig. Tik daarom een aantal keer stevig (maar wel voorzichtig) tegen de stam van de plant. Zo veroorzaak je trillingen waardoor de plant zichzelf bestuift. Je kan de plant ook zachtjes heen en weer schudden, uiteraard ook voorzichtig.



Tomatenplanten, zeker de grotere soorten zoals vleestomaten, krijgen vaak last van fasciatie. Een verschijnsel waarbij vergroeiingen en misvormingen van bloemen, takken en vruchten ontstaan. Niets om je zorgen over te maken, het levert leuke resultaten op. Soms krijg je hele grote tomaten die met elkaar vergroeid zijn, meestal vanuit evengoed vergroeide bloemen die je al snel kunt herkennen, waardoor je een soort "tweeling" tomaat krijgt. Je kan ze het beste toch verwijderen, want dit soort vergroeide vruchten lopen een verhoogd risico op schimmels. Dat is zonde, want ze kosten de plant veel energie die beter gebruikt kan worden voor de vruchten die wel goed blijven.



Hier heb ik nog een voorbeeld van fasciatie bij de bloemen van tomatenplanten (zie de foto hieronder). Als je dit ziet bij de bloemen van je tomatenplant dan krijg je bijna altijd een vrucht met fasciatie zoals vergroeiing met elkaar. De bloem op de foto zijn eigenlijk twee bloemen die helemaal met elkaar vergroeid zijn geraakt. De plant in kwestie was een vleestomaat, bij de gewone tomaten komt dit een stuk minder voor (maar nog steeds wel af en toe).

Tomatillo staat graag op een plekje in de volle zon en een klein beetje beschut, bij weinig wind. De vruchten rijpen sneller in de zon, maar gaan ook zoeter smaken als zij meer zonlicht krijgen. Deze standplaats is dus zeker niet te onderschatten. Snoeien of dieven is niet nodig bij de tomatillo.

Deze exotische plant heeft veel warmte en veel zonlicht nodig. De teelt in een kweekkas wordt daarom sterk aanbevolen. Hoewel een watermeloen ook buiten de kweekkas gehouden kan worden, geeft dit vaak toch veel minder resultaat. De grootste kans op een redelijke oogst heb je als je de plant op een terras of balkon zet, aan de zuidzijde van het gebouw en vooral erg beschut en beschermd tegen harde wind. In de kweekkas blijft echter de makkelijkste manier. Dat komt omdat wind van buiten hier niet zo sterk binnen kan dringen, de temperaturen hoger zijn (en ook langer hoog blijven), de luchtvochtigheid bijna altijd hoger uitvalt dan buiten, en deze combinatie voor de watermeloen erg prettig is.

Eenmaal uitgezet in de kas (of in een ruime pot of bak) hebben watermeloenen iets nodig om langs omhoog te klimmen. Oorspronkelijk zijn het een soort kruipende planten, je kunt ze dus ook laten kruipen. Bedenk je dan wel dat het blad en de vruchten de grond raken en hierdoor gevoeliger zijn voor schimmels en ongedierte. Dat gezegd hebbende is het verstandig om een watermeloen langs betongaas, een hekwerk, trellis of zelfs een hele lange en stevige stok omhoog te laten klimmen. Dat kan eventueel ook schuin omhoog langs een speciaal diagonaal gemaakte constructie (maakt het ondersteunen wat makkelijker).



Watermeloenen kunnen groot, maar vooral erg zwaar worden. Het steeltje kan knappen als de vrucht aan de plant groeit, of de plant begeeft het en er worden delen van de plant losgetrokken door de veel te zware vrucht. Wat je hiertegen kunt doen is het verzamelen van netjes, bijvoorbeeld netjes van mandarijnen of andere verpakkingen. De netjes kan je om de groeiende watermeloen doen en met een touwtje langs het hekwerk (of het dak van de kas) vastbinden. Hiermee geef je de vrucht extra ondersteuning zodat deze de plant niet kan beschadigen. Of nog belangrijker, van de plant af knapt en stukvalt op de grond. Dat laatste is mij namelijk al eens overkomen en dat is enorm balen!



Het bestuiven van de watermeloen is ook nog een dingetje. In tegenstelling tot de komkommer, moet de watermeloen wel echt bestoven worden. Anders krijgt deze namelijk geen vruchten, de bloemetjes met vruchtbeginsel vallen af als deze niet (goed) zijn bestoven. Veel insecten helpen je hierbij, maar door dit met de hand te doen weet je zeker dat alles goed gaat. Vooral in de kas is dat extra helpende handje nodig. Je kunt een wattenstaafje of kwastje gebruiken om stuifmeel over te brengen, maar je kunt ook de hele mannelijke bloem plukken en hiermee meerdere vrouwelijke bloemen bestuiven. De watermeloen is éénhuizig, wat erop neerkomt dat de mannelijke en vrouwelijke bloemen aan dezelfde plant groeien. De vrouwelijke bloemen herken je aan het kleine bolletje achter de bloem (zie de foto hierboven), dit wordt uiteindelijk de watermeloen. Mannelijke bloemen hebben dit vruchtbeginsel niet (zie de foto hieronder). Het steeltje van de mannelijke bloem is ook vaak langer en smaller.

Hoe kweek je zelf bietjes? Of je nu rode bieten of witte bieten kweekt, ze groeien zeker in het begin ontzettend traag. Vooral het geven van water is belangrijk, omdat de knollen zich hiermee vullen. Voldoende water zorgt voor mooiere, grotere bieten. Bieten kweken doe je het beste op een plek in de halfschaduw. Bietjes hebben geen plek in de volle zon nodig, maar liever ook niet te schaduwrijk.

De reden dat je venkel liever iets later in het jaar zaait is omdat de plant bij de langer en warmer wordende dagen snel doorschiet (vroegtijdig gaat bloeien). Dan kan je het oogsten van de knol in ieder geval vergeten. Venkel is een veelzijdige plant die in z'n geheel bruikbaar is in de keuken als groente, maar ook als kruiden. Venkel zet je op een plekje in de volle zon, de plant heeft veel zonlicht en wat warmte nodig.

De schorseneer is eigenlijk een beetje een vergeten groente. Het is een wortelgewas en officieel is het een meerjarige plant. In de moestuin worden schorseneren als éénjarige gekweekt, omdat deze het eerste jaar al geoogst kan worden. Schorseneren maken lange, donkergekleurde wortels die qua smaak enigszins op asperges lijken. Ook in de halfschaduw of op schaduwrijke plekken groeien schorseneren uitstekend, een losse bodem is vele malen belangrijker.

De wortel is, hoe kan het ook anders, een wortel gewas. Je kweekt deze dus samen met onder andere schorseneren, radijsjes of rode bieten en andere wortelgewassen. Dat is als je wisselteelt toepast, en dat is sterk aan te raden. Wortelgewassen hebben namelijk vrijwel allemaal de zelfde behoeften en dat maakt ook het geven van voeding makkelijker. Worteltjes staan erg goed op een plek in de halfschaduw of zelfs op plekken met vrij veel schaduw. Dat maakt de wortel een makkelijk plantje omdat je deze bijna overal wel kunt kweken als elders geen ruimte meer is.

Hoe kweek je een aardappelplant? De aardappel is relatief makkelijk te verzorgen. Aardappelen kan je kweken in een grote pot of kuip, maar ook in een speciale kweekzak voor aardappelen worden gehouden. Denk eraan dat je de plant dan vaker water nodig heeft. De hoogste opbrengst krijg je bijna altijd in de volle grond.

Een plekje in de halfschaduw is voor een aardappelplant meer dan genoeg. Je kunt aardappelen zelfs kweken op plekken waar meer schaduw is dan zonlicht. Dit maakt dat je aardappels ook goed op plekken kunt kweken waar andere planten het niet zo goed doen.

De zoete aardappel kan snel groeien en maakt steeds meer wortels en scheuten die uiteindelijk (slingerende) stengels zullen vormen. Omdat de zoete aardappel pas na half mei naar buiten of in de kas gezet kan worden, heeft deze tot die tijd dus nog wel wat ruimte nodig. Het kweken van de zoete aardappel in een kas is sterk aan te raden. Deze niet-inheemse plant heeft namelijk veel warmte en zonlicht nodig, maar ook een beschut plekje waar deze beschermd wordt tegen een sterke wind.

Ook wanneer de zoete aardappel wordt uitgeplant heeft deze nog veel ruimte nodig om te groeien. De plant wordt namelijk vele malen groter (vooral langer) dan een gewone aardappel en het is eigenlijk een beetje een klimplant. Omdat deze geen hechtrankjes maakt moet je de scheuten ergens omheen of tussen kunnen leiden. Wat ondersteuning zoals een hekwerk, trellis, betongaas of stevig net is dan ook geen overbodige luxe als je zoete aardappelen wilt kweken. De plant zelf kan zo'n anderhalve meter hoog worden in de periode dat deze hier groeit. en is ook uitstekend als een soort bodembedekker.

Pronkbonen groeien net als stokslabonen. Eigenlijk zijn alle pronkbonen klimmende planten, waarbij de groeitop zich ergens omheen wil draaien. De pronkboon groeit dus het beste langs een lange stok van ten minste 2 meter lang (het liefst nog langer). Pronkbonen kunnen zeker gedurende een warme zomer erg snel groeien. Je kunt lange stokken in een piramidevorm tegen elkaar zetten en vastbinden. Aan de voet van iedere stok in de grond plant je dan 2-4 plantjes.

Pronkbonen lijken heel erg op snijbonen, maar zijn meestal langer dan de snijboon of stokslaboon. Pronkbonen hebben -in tegenstelling tot andere bonen- een ruwe schil. Je zet pronkbonen vooral op een warme en zonnige plek, in de volle zon dus. In principe groeit de pronkboon op de zelfde plek en op de zelfde manier als de stokslaboon. Wat de verzorging betreft verschillen de twee praktisch niets en je kunt ze dus dicht bij elkaar kweken, in het zelfde vak.

Hoe verzorg je slabonen? Let als eerste goed op of je stokbonen of stambonen hebt. Stokbonen of stokslabonen zijn het klimmende soort. Deze hebben een stok, paal of draad nodig om zich omheen te wikkelen. Stambonen of stamslabonen zijn laagblijvende bonen en hebben geen ondersteuning nodig. Slabonen zet je op een plekje in de volle zon. Ze groeien op vrijwel alle soorten grond.

Tuinbonen kan je als één van de eerste buiten planten, meestal samen met erwten, kapucijners, peulen, spinazie en andere planten die de kou goed kunnen verdragen. Je zet tuinbonen in het vak van de peulgewassen omdat deze ongeveer de zelfde behoeften hebben, maar de tuinboon is zeker geen naaste familie van de slaboon of de peul. Op een plekje in de volle zon staat de tuinboon het beste, omdat de zon vroeg in het jaar (wanneer je tuinbonen buiten plant) nog niet erg actief is. In de zomer groeien tuinbonen zeer slecht of zelfs helemaal niet, dat is de hoofdreden waarom de tuinboon vroeg in het jaar al wordt gezaaid.