Kleine moestuin in bakken en potten

Zoals je misschien in mijn verhaal hebt gelezen, begon ik mijn eerste kleine moestuin op een balkonnetje op het zuiden. Het was een kleine moestuin in bakken en in potten. De beperkte ruimte leerde mij efficiënt met ruimte om te gaan. Voor een eerste moestuintje is een moestuin in bakken wel heel makkelijk!

Een kleine moestuin in bakken of potten

Het is ontzettend makkelijk, een moestuin in bakken of een kleine moestuin in potten. Ideaal is dan een plekje op het zuiden. Waar zon is kan je schaduw creëren, maar waar schaduw is wordt zon creëren vaak lastig. Als ik één tip mag geven voor een moestuin in bakken of een moestuin in potten, kies dan de juiste planten!

Dit zijn de belangrijkste tips voor je moestuin in potten of in bakken:

• Kies de juiste (kleinere) planten en rassen
• Maak gaten onderin alle potten en bakken
• Leg een bodem van kiezels of hydrokorrels
• Haal extra biologische mestkorrels in huis
• De bodem zal je zelf moeten samenstellen
• Ga zo efficiënt mogelijk om met de ruimte

Planten kiezen voor in je kleine moestuin

Niet alle planten zijn geschikt voor in potten of bakken. De ruimte is beperkt. Kies bijvoorbeeld kerstomaatjes in plaats van grote vleestomaten, snackkomkommertjes in plaats van grotere komkommers, noem maar op. Wil je grotere planten kweken dan heb je ook grotere potten en bakken nodig.

Hieronder een voorbeeld van mijn allereerste moestuintje. Dit was mijn eerste moestuintje en hier maakte ik één grote fout:

Bloemkool en broccoli hebben heel veel ruimte nodig. In mijn allereerste moestuintje zette ik deze met vier planten in één kuip. Slecht idee natuurlijk. Mijn bloemkolen verbraken alle records, maar dan wel de records van kleinste bloemkolen. In zo'n grote kuip zet je echt maar één bloemkool en geen andere planten.

Om die reden is het handig om vooral kleinere plantjes te kiezen. Die kunnen makkelijker in potten en bakken staan. Dit is een kleine greep uit de planten die je heel goed in potten en bakken kunt kweken:

• Spinazie, rucola, pluksla of mizuna en andere kleine bladgroenten. Ideaal voor in potten en bakken omdat ze klein blijven en dicht op elkaar kunnen staan.
• Peper- en paprikaplanten kunnen goed in potten staan. We doen bijna niet anders, behalve soms in een kas in de vollegrond. Kies wel altijd een zonnige plek!
• Bieslook, peterselie, koriander, snijselderij of bladselderij, zijn kruiden die je met meerdere plantjes in een potje zaait. Makkelijk voor jouw kleine moestuin dus.
• Kropsla, andijvie en diverse lof-soorten zoals roodlof, kunnen heel goed in langwerpige balkonbakken staan. Je zet ze met ongeveer 4-5 planten naast elkaar.
• Kerstomaatjes of balkontomaatjes zijn eerder al genoemd. Deze klein blijvende struiktomaatjes zijn makkelijk in potten op een balkon of terras te zetten.
• Bosbessen zijn een van de weinige struiken met bessen, die je goed in potten kunt zetten. Je hebt alleen wel een speciale, zure grond nodig voor bosbessen.
• Munt, citroenverbena, citroenmelisse, citroengras, dille, kamille, lavas of maggiplant, oregano of anijs. Allemaal kruiden die goed in potten kunnen staan.

En natuurlijk kan ik er nog véél meer opnoemen. Als je in de zaaikalender kijkt naar de plantafstanden, zie je snel welke plantjes weinig ruimte nodig hebben. Deze kunnen vaak in potten worden gehouden.

Water geven en droogte zijn een uitdaging

Het vocht in de grond, verdampt veel sneller in potten en bakken. De grond in potten en bakken droogt dus sneller op. Helemaal als deze ook nog in de zon staan. Voor veel planten is dat niet fijn. Bladgroenten zoals sla hebben juist een vochtige grond nodig.

Tegelijkertijd blijft regenwater makkelijker in potten en bakken zitten, als deze geen gaten onderin hebben. De potten en bakken (zonder gaten) lopen heel snel vol met water. Ik hoef natuurlijk niet uit te leggen hoe slecht dat voor je planten is, behalve voor waterkers, engelwortel, valeriaan en een aantal andere planten die juist van natte grond houden.

Mocht je dus een pot of bak zonder gaten hebben dan kan je deze planten daar goed in kweken. Bedenk je wel, water kan nog steeds verdampen bij warm, zonnig en droog weer. Daarnaast zijn er bijna geen planten die van natte voeten houden. Daarom voor het water geven nog een aantal tips:

• Zorg voor gaten onderin potten en bakken. Zitten er geen gaten in dan lopen de potten en bakken vol met water. Zorg dat het water uit de pot weg kan.
• Gaten in potten en bakken raken snel dichtgeslibd met natte aarde. Om dit te voorkomen, vul je de potten onderin met een laag kiezels of hydrokorrels.
• In de zomer let je altijd iets meer op je planten, of ze nog genoeg water hebben. Bij planten in potten en bakken let je extra goed op tijdens zomermaanden.

In de zaaikalender zie je welke planten graag op een natte grond staan, op een matig vochtige grond, een licht vochtige grond of juist op een hele droge grond. Zo kan je de ideale plek kiezen voor planten in potten en bakken.

Moestuin in bakken bodem en bemesting

Jouw kleine moestuin in potten en bakken heeft vaak extra voeding nodig. De voedingsstoffen in potten en bakken in je kleine moestuin, spoelen veel sneller uit. Met iedere waterbeurt of regenbui spoelen er voedingsstoffen weg uit de potten en bakken. Haal dus wat meststoffen in huis.

De potten en bakken moeten ook ergens mee worden gevuld. Je moestuin in bakken heeft ook aarde nodig. De aarde kan je heel goed zelf samenstellen. Hydrokorrels of vermiculiet maken de grond beter vochthoudend. Perliet zorgt dan weer voor een betere afwatering. Zand maakt de grond droger en schraler.

Kijk vooral naar de planten die je er wilt kweken. Zeker als je potten gebruikt voor meerjarige planten, is het belangrijk om extra aandacht te geven aan de aarde die je gebruikt. Ook in jouw kleine moestuin is wisselteelt van toepassing!

Standplaats gebruiken of zelf creëren

Als je een plekje in de volle zon hebt is dat ideaal. Je kunt spelen met ruimte om verschillende standplaatsen te creëren. Het plekje staat zo in de volle zon maar de potten en bakken kan je achter of onder elkaar plaatsen, voor meer schaduw. Zo zette ik de spinazie ooit een beetje verstopt, tussen planten die meer zon nodig hadden:

Zelf gebruikte ik een soort etagere om de balkonbakken op te zetten. Planten die meer schaduw konden verdragen zette ik achter (of onder) andere planten. Zo kan je in principe voor ieder plantje zelf een geschikt plekje creëren. Andijvie en kropsla boven, spinazie en rucola onder, enzovoort.

Na verloop van tijd was mijn balkonmoestuintje alleen niet zo heel klein meer. Zoals je misschien weet plukte ik zelfs mijn eerste twee watermeloenen, van een plant in een grote pot. Op het balkon werd het in de zomer vaak boven de 40 graden. Warmte kon moeilijk ontsnappen in de binnenhoek tussen de huizen.

Natuurlijk was het balkon waar ik zat, het ideale balkon voor een moestuin. Op het zuiden in de volle zon, warm en beschut, maar laat je niet weerhouden als je eigen balkon of terras niet de hele dag zon krijgt.

Minder ideale plekjes toch goed benutten

Ook als jouw kleine moestuin in bakken niet de hele dag in de zon staat, kan je er toch van alles kweken. In de zaaikalender zie je precies per plant waar deze het liefste staat. Op schaduwrijke plekken, in de halfschaduw of juist in de volle zon. Zo kan je planten kiezen die óók op jouw plekje goed zullen groeien. Ook als je weinig zon hebt!

Hieronder een kleine greep uit de plantenlijst. Dit zijn planten die ook bij minder zonlicht goed groeien en zelfs in potten kunnen staan:

• Wortelen hebben niet veel zonlicht nodig. Wel genoeg water en vooral een diepe pot. Wortelen moeten goed de diepte in kunnen groeien. Je kunt ook Parijse Markt (kleine ronde) worteltjes kweken.
• Aardappelen kunnen goed groeien bij minder zonlicht. Als je een grote kuip, plantzak of grote bloempot hebt kan je daar aardappelen in planten. Ook in jouw kleine moestuin op het balkon of terras!
• Aardperen zijn een vergeten groente. De planten worden heel hoog, maar kunnen goed in een grote kuip of bloempot staan. Gebruik een pot van ongeveer 40x40x40 cm in lengte x breedte x hoogte.
• Bieslook is een zeer veelzijdig kruidje dat goed groeit in kleine potjes. Bieslook heeft maar weinig zonlicht nodig. In sommige loofbossen groeit het zelfs op iets donkerdere plekjes, gewoon in het bos.
• Prei is ook zo'n uiensoort die in principe niet zo veel zonlicht nodig heeft. Hoewel minder geschikt voor in potten en bakken, kan het op zich wel. Gebruik dan vooral een ruime bak of grote bloempot.
• Rabarber heeft weinig zonlicht nodig en groeit goed op schaduwrijke plekjes. Bovendien kan je rabarber ook goed in een ruime bloempot zetten, al wordt de plant dan natuurlijk een flink stuk kleiner.
• Spinazie, rucola, radijsjes, zuring, rammenassen en waterkers hebben maar weinig zonlicht nodig. Het zijn kleine en snelgroeiende plantjes. Echt ideaal voor op balkons en terrassen met weinig zon.

Overweeg vierkante potten en bakken

Vierkante potten en bakken gebruiken heeft één groot voordeel, het is efficiënt. Een vierkante pot van 15x15x15 centimeter neemt net zo veel ruimte in als een ronde pot met een diameter van 15 centimeter die óók 15 hoog is. Maar in de vierkante pot met dezelfde breedte en hoogte past meer aarde, omdat je ook de hoeken kunt vullen:

Op de foto hierboven bij (1) zet je de ronde potten naast elkaar. Zoals je ziet heb je dan heel veel loze ruimte. Bij (2) los je dit al een beetje op, maar zit je nog steeds met hoeken die je niet kunt gebruiken. Bij (3) zie je hoe vierkante potten de ruimte optimaal benutten. Alle potten hebben dezelfde breedte (of diameter bij ronde potten).

Zelf heb ik hier destijds weinig rekening mee gehouden. Dat kwam later pas. Ook als je een kleine vensterbank hebt kan je op deze manier met ruimte omgaan.

Fruitboom of struik op jouw balkon?

Een fruitboom of fruitstruik in jouw moestuin in bakken? Als je vraagt of het kan, krijg je vaak "nee" als antwoord. Het kan niet, het is een slecht idee, noem maar op. Nu ben ik ontzettend eigenwijs. Toen ik mijn kleine moestuin op het balkon had, probeerde ik het lekker zelf uit en wat blijkt? Met de juiste verzorging kan het juist heel goed!

Zelf had ik onder andere een framboos in pot staan. Later ook een appel en zelfs een perzik. En ja, daar oogstte ik gewoon frambozen, appels en (kleine) perzikjes van! Ideaal is het niet maar met de juiste verzorging is het helemaal niet zo'n gek idee. Voor fruitbomen en fruitstruiken in potten geef ik graag de volgende tips:

• Kies bij voorkeur dwergrassen zoals een dwergappel of een dwergpeer. Deze soorten kunnen veel beter in een pot staan.
• Er zijn voor zo ver ik weet geen dwergframbozen of dwergbramen. Geef ze dan wel regelmatig extra voeding in de potten.
• Geef vaker water. Bomen reiken dieper in de grond en halen grondwater op. In een pot kan dat natuurlijk helemaal niet.
• Voor fruitbomen en fruitstruiken in potten geldt hetzelfde als voor alle planten. Zie ook eerder genoemde tips hierboven.

Een fruitboom of fruitstruik in pot kan dus gewoon. Als je het juiste ras kiest is je kans op succes groter. Vaak is de oogst wel iets minder groot of zijn de vruchten zelf iets kleiner. Als je er ruimte voor hebt zou ik het zeker doen. Denk er wel goed over na want zo'n fruitboom blijft misschien wel vijftien jaar staan. Al die tijd neemt deze dus ruimte in.