Meloen
Cucumis melo - Curcubitaceae
kweken en oogsten

Meloen soorten

Welke soorten meloenen zijn er eigenlijk? Met ontelbaar veel verschillende soorten is de meloen een geweldige plant om eens uit te proberen, maar wel als je een kweekkas hebt. Meloenen worden namelijk in tropische en subtropische gebieden gekweekt voor de grote vruchten die deze maakt.

Enkele van de meest bekende soorten meloenen zijn de (oranje) Ananasmeloen, Cantaloupe, Charentais, Dinomeloen, Galia, Honingmeloen, Oogmeloen, Piel de Sapo en de watermeloen die eigenlijk een beetje een buitenbeentje is onder de verschillende meloenensoorten die er zijn.

De watermeloen draagt een andere Latijnse naam en behoort een beetje tot een ander soort. Dat wordt duidelijk als je ziet dat het blad van de watermeloen er ook beduidend anders uitziet dan dat van een gewone meloen. De watermeloen en de gewone meloen groeien wel op dezelfde wijze.

Meloenen hebben vlekken, strepen of zijn zelfs egaal van kleur. Hoewel je in de smaak altijd een meloen zult herkennen zijn sommige meloenen juist heel sappig, waar anderen juist wat steviger zijn. En toch kan je de meloenen van elkaar onderscheiden door de smaak, die bij elk soort weer net iets anders is.

Meloen zaaien en planten

Wanneer kan je meloen zaaien?
Meloen zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van maart tot april.
Wanneer kan je meloen planten?
Meloen planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van mei tot juni. Meloen planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van juni.

Meloen zaaien we vroeg in het jaar op de vensterbank, want meloenen hebben een lang en warm seizoen nodig. Hoewel meloenen (en alle komkommerachtigen) best snel kiemen, mogen de planten pas eind mei naar buiten. Dat houdt dus in dat je meloen planten lang binnen moeten blijven. Zo'n 2-3 maanden. Kies dus geen erg klein potje.

In principe kan je 12x12x20 hoge kweekpotten, ook wel rozenpotten, gebruiken voor meloenen. Zelf doen we dit niet tenzij het echt nodig is. Bijvoorbeeld als we wat tijd moeten rekken, zoals die keer dat de kweekkas nog gebouwd moest worden in mei. Doorgaans zijn P9-formaat kweekpotjes groot genoeg om de meloen planten in te laten staan.

Meloen zaaien we warm en voor het kiemen is minimaal 20°c nodig. Liever nog iets warmer want dan gaat het kiemen sneller, net als het groeien van de zaailingen. We gebruiken daarom vaak een verwarmde kweekbak of warmtemat onder het kweekkasje op de vensterbank. Dit maakt het makkelijker voor je maar vereist is het zeker niet hoor!

Zaai in elk geval altijd in een mini kweekkasje want dit houdt genoeg warmte vast.

Meloen zaaien op de vensterbank

Gebruik voor het zaaien kweekpotjes van ten minste P9-formaat, ook wel 9x9 centimeter (en ongeveer 9/10 centimeter diep). Vul de potjes met fijne zaaigrond en druk dit aan. Maak in elk potje aarde een gat met je vinger van ten minste een centimeter diep. In elk gaatje zaaien we ongeveer 2-3 meloen zaden.

Bij oudere zaden gebruik je meer. Bij F1-hybride rassen zaai je maar één zaadje. Dit zijn krachtige rassen die snel kiemen, goed groeien en erg productief zijn. Zaad winnen van F1-hybriden is alleen niet aan te raden. Ze zijn meestal niet zaadvast zoals andere rassen dat vaak wel zijn.

Druk het gaatje waarin je hebt gezaaid weer dicht. Zet de kweekpotjes in de onderbak van een kweekkasje. Geef eenmaal flink water zodat de zaden zich goed volzuigen met vocht. Laat de zaaigrond daarna weer een beetje opdrogen. Geef steeds water als de zaaigrond bijna weer is opgedroogd.

Blijf het water geven herhalen. Binnen een week verschijnen vaak al de eerste zaailingen. Na opkomst zal je er eventueel wat moeten verwijderen. Als er meerdere in één kweekpotje staan, kan je de mooiste uitkiezen. De rest haal je weg. Kiemplantjes trek je uit de pot. Grotere plantjes knip je weg, anders beschadig je de wortels van het plantje dat je wilt houden.

Eind mei is het tijd om je meloen planten buiten of in de kas te zetten (liever in een kweekkas).

Meloen planten in de kweekkas

Om zonnebrand en andere problemen te voorkomen, moet je het plantje eerst goed afharden. Lees ook alles over afharden voor meer informatie over het afharden van meloen planten!

Meloen kweken we altijd in een kweekkas. Je kunt het buiten proberen maar dit is heel sterk af te raden. Alleen in een kweekkas wordt het warm genoeg voor je meloen planten. Meloenen hebben veel warmte nodig om te groeien. Eind mei kan je de meloen planten in een kas of in een grote pot buiten.

Graaf een gat op de plek in de kas of in de potgrond waarin je de meloen wilt zetten. De kluit moet helemaal in het gat passen. Daarna kan je het plantje uit het kweekpotje halen. Druk de kweekpotjes licht in aan alle kanten. Zo zorg je dat het kluitje los komt zodat je het makkelijk uit het potje krijgt.

Zet het kluitje met beide handen in het gat. Zo voorkom je dat het kluitje uit elkaar valt en er wortels beschadigen. Eenmaal in het gat, kan je aarde rondom strooien om het gat weer op te vullen. Strooi ook wat aarde over de kluit zodat deze helemaal wordt begraven onder de grond.

Geef eenmaal een beetje water en je bent klaar!

Per vierkante meter kan je ongeveer 2 tot 4 meloen planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 3 meloen planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Meloen standplaats en verzorgen

Wil je zelf meloen kweken, dan heb je eigenlijk een kweekkas nodig. Zonder kweekkas is het lastig, omdat een meloen echt een heel warm plekje nodig heeft. Het plekje moet ook zonnig en toch beschut zijn. Meloen kweken we dus altijd in de volle zon en in een kas.

Wil je het buiten proberen dan kan dat natuurlijk wel, maar kies het plekje dan extra zorgvuldig uit. Belangrijk is vooral dat het er zonnig en warm is. Ideaal kweek je een meloen dan op een terras of tegen een bakstenen muur op het zuiden. De stenen nemen veel warmte op en laten dit ook langzaam weer los.

Zorg als je buiten kweekt dat je de meloen beschutting kunt geven. Span bijvoorbeeld transparant folie over de meloen, zeker wanneer de zomer toch niet zo warm is. Een meloen kweken in de buitenlucht is dus een grote uitdaging en vraagt veel zorg en aandacht. Je hebt ook een beetje geluk nodig, een zonnige zomer helpt enorm.

Zoals gezegd is meloen kweken in een kas makkelijker omdat de kas al deze factoren al heeft. Alleen een zonnige zomer blijft altijd afwachten. Het weer moet een beetje meezitten. Toch is meloen kweken een leuke bezigheid en als het lukt kan je geluk natuurlijk niet meer op. Het blijft heerlijk zoet en sappig zomerfruit!

Meloen laten kruipen of klimmen

Ook is de meloen eigenlijk een klimplant met hechtrankjes. Meloenen kweken we zelf toch altijd als kruipende plant en dat raden we iedereen aan. Door het gewicht van de meloenen kan de plant inzakken. Je meloenen kunnen stukvallen of de plant lostrekken door het gewicht. Kruipend neemt de plant wel meer ruimte in.

Heb je bijvoorbeeld ruimtegebrek en wil je de meloen toch laten klimmen, zorg dan voor een hele stevige constructie. Een paar bamboestokjes zijn nooit sterk genoeg. Hang bijvoorbeeld een klimnet op of steek betongaas in de grond, en zet dit op tegen de muur van het huis zodat dit stevig staat. Zo kan je meloenen ook schuin omhoog laten kruipen.

Wanneer je een meloen laat klimmen houd je ook rekening met de vruchten. Bij een kruipende plant liggen deze op de grond. Laat je een meloen klimmen dan moet je de vruchten straks ook ondersteunen. Hang ze bijvoorbeeld in een netje en bind het netje vast aan de constructie, bijvoorbeeld aan het gaas. Zo kan de vrucht niet vallen.

Meloen kweken bij een muur

Ik wil nog even benadrukken hoeveel nut een bakstenen muur heeft. De eerste keer dat ik watermeloenen kweekte, deed ik dat nog in een pot op het balkon. Het balkon lag aan het zuiden dus daar scheen de hele dag zon. Ook de zomer zat een beetje mee. Op het balkon heb ik toen 44 graden celcius gemeten. Dat kwam door een bakstenen muurtje dat warmte opnam en vasthield.

Zonder dit muurtje waren de watermeloenen waarschijnlijk niet gelukt. Ik verhuisde naar een tuin en probeerde het -toen nog zonder kweekkas- in de vollegrond. Helaas mislukte dat. Te koud en te nat, ook nog eens op kleigrond en lang niet zo warm als op het balkon. Later in de kweekkas lukte het wel weer.

Watermeloenen hebben ongeveer dezelfde behoeften als gewone meloenen. Ze groeien hetzelfde en komen uit dezelfde familie.

Meloen kweken en bestuiven

Een meloen moet worden bestoven. Zonder bestuiving zal je niet één meloen oogsten. Vaak wordt dit door insecten gedaan, maar bestuiven met de hand geeft meer zekerheid. De bestuiving door insecten lukt namelijk ook niet altijd (volledig).

Meloenen maken mannelijke en vrouwelijke bloemen, waarbij het stuifmeel uit mannelijke bloemen naar de vrouwelijke bloemen moet worden overgebracht. Dit kan je met de hand doen, met een wattenstaafje of door mannelijke bloemen te plukken en daarmee langs vrouwelijke bloemen te gaan.

Meer over bestuiven lees je bij het kopje bloei en bestuven, inclusief uitgebreide omschrijving over meloenen bestuiven met de hand.

Meloen is een éénjarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan 15℃.

Meloen combinatieteelt en wisselteelt

Meloenen worden vaak kruipend gekweekt of langs een klimnet, draden, hekwerk of stokken omhoog geleid.

Meloen
Voor het kweken van meloen zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Meloen is een vruchtgewas. De ideale voorteelt is een bladgewas en de ideale nateelt is een wortel- of knolgewas of aardappelsoort volgens het wisselteelt schema.

Meloen goede buren
Meloen kweken kan goed samen met biet, bladselderij, bleekselderij, bloemkool, boerenkool, bosui, broccoli, dille, doperwt kapucijner, knolraap, knolselderij, koriander, kropsla, linzen, maïs, paksoi, palmkool, peul prei, pronkboon, rode kool, romanesco, slaboon, spruitjes, stengelui, tuinboon, uien veldsla, venkel, witte kool, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Meloen slechte buren
Meloen kweken gaat liever niet samen met aardappel, aardbei, courgette, radijs, tomaat, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Meloen water geven

Hoeveel water geef je een meloen? Meloenen staan niet graag op een natte grond. Laat de bodem goed opdrogen en geef pas water als de bodem droog is. Geef tijdens warme zomers wat extra water, maar niet te veel. Meloenen kunnen goed met droogte omgaan maar hebben zeker wel wat water nodig tijdens droge periodes.

Let extra op als je meloenen in een grote pot of kuip kweekt op een terras. Potten en bakken drogen namelijk extra snel uit, zeker wanneer de zon er de hele dag op staat. Water in de kuip of bak verdampt razendsnel en je bent meer water kwijt aan de planten.

Meloen grondsoort en bodem

Welke grondsoort voor meloenen? Meloenen kweken doe je altijd op een voedzame bodem. Zonder voedzame grond groeien de meloenen simpelweg niet. De grote vruchten vragen veel energie om goed te groeien, maar ook de planten zelf moeten voldoende weerstand opbouwen als niet-inheemse soort.

Verrijk de bodem met compost en strooi in de late herfst koemestkorrels. Dit om de structuur van de bodem te verbeteren. Op kleigrond is de teelt van meloenen af te raden. Heb je geen andere optie, maak de kleigrond dan los met veel compost en eventueel wat brekerzand.

Meloenen staan niet graag op natte gronden. Zorg dat water makkelijk weg kan stromen door de bodem los en doorlaatbaar te maken. Zorg voor veel humus van (verterend) organisch plantenmateriaal. Ook staan meloenen graag op een licht zure tot neutrale bodem.

pH

Meloen tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Meloen bemesten

Moet je meloenen bemesten? Ja, bemesting is vereist voor de teelt van meloenen. Met name het geven van extra kalium is erg belangrijk, maar ook de andere voedingsstoffen moeten absoluut worden toegediend. Wees alleen terughoudend met stikstof, in verhouding tot andere elementen.

Door meloenen extra kalium te geven bevorder je de ontwikkeling van de wortels. Ook creëer je extra weerstand bij de plant tegen kou of juist extreme warmte. Hoewel dit laatste minder problematisch is valt de kou vaak onverwachts. Zelfs in de zomer kan het opeens een poos erg fris worden.

De weerstand is dus erg belangrijk (extra kalium) maar ook fosfor mag niet worden vergeten. Het is de bedoeling dat je meloenen sterke (bloem)knoppen maken. Geef vooral in de vroege levensfase van je plant extra fosfor. Jonge planten nemen het grootste deel van de stikstof op die zij nodig hebben.

Meloen bloei en bestuiven

Wanneer bloeit meloen? Meloen bloeit doorgaans van juni tot augustus.

Moet je meloenen bestuiven? Ja, meloenen moeten worden bestoven om vruchten te maken en dit moet bovendien met de hand gedaan worden. Meloenen zijn éénhuizige planten met éénslachtige bloemen. Ze maken dus mannelijke en vrouwelijke bloemen aan dezelfde plant.

Vrouwelijke bloemen zijn makkelijk te herkennen aan het kleine vruchtbeginsel achter de bloem. Je zou het niet zeggen, maar uit het bolletje met de grootte van een erwt groeit straks een grote meloen. Dat is als de bestuiving goed is gegaan.

Het stuifmeel moet van de mannelijke bloemen (zonder vruchtbeginsel) worden overgebracht naar de vrouwelijke bloemen (met vruchtbeginsel). De makkelijkste manier om dit te doen is door een mannelijke bloem te plukken, de bloemblaadjes eraf te halen en met de meeldraden langs de vrouwelijke bloemen te gaan.

Bij bloemen die niet of onvoldoende zijn bestoven kleurt het vruchtbeginsel geel en valt het uiteindelijk van de plant af. Bij goed bestoven vrouwelijke bloemen groeit het vruchtbeginsel langzaam uit tot een steeds groter wordende meloen.

Wanneer meloen oogsten

Wanneer kan je meloen oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot oktober.

Aan een gewone meloen zie je vaak makkelijker of deze rijp is, dan aan een watermeloen. Gewone meloenen krijgen uiteindelijk een kleurtje. Wil je een meloen oogsten dan kijk je beter ook nog naar het steeltje en voel je goed aan de meloen. Je weet dan zeker of die rijp is en je de meloen kunt oogsten.

In ons klimaat weet je helaas nooit zeker dat je grote meloenen krijgt. Het is ook een klein beetje geluk hebben, met een zonnige zomer en een geschikt plekje, bij voorkeur in een kweekkas. Kleinere meloenen kan je ook gewoon eten, zo lang deze maar goed rijp zijn. Er zijn wat trucjes voor om een rijpe meloen te herkennen.

Wil je een meloen oogsten, kijk dan als eerste naar de kleur. Als de meloen de uiteindelijke kleur heeft dan is dat een indicatie dat deze rijp is om te oogsten. Kijk daarnaast ook naar het steeltje. Als het steeltje aan een meloen verdroogd is dan kan je de meloen oogsten. Door het steeltje stromen dan geen sappen meer.

Meestal wordt een meloen goed rijp als de temperaturen beginnen te dalen. Wanneer meloen rijp is blijft lastig te zeggen. Kijk vooral naar het bovengenoemde zoals de steeltjes, kleur en voel ook aan de meloen. Een rijpe meloen kan je vaak ook een beetje indrukken. Niet helemaal, maar de meloen moet een klein beetje meegeven als je deze indrukt.

Ook klinkt een rijpe meloen hol als je erop klopt met de hand. Een meloen is nog niet rijp als deze dof klinkt. Ter vergelijking kan je tijdens het kweken, op de groene meloen blijven kloppen. Eens in de week even kloppen en goed luisteren zodat je hoort hoe dat klinkt. Op een gegeven moment gaat de meloen dan anders klinken en is die rijp.

Omdat je een meloen laat kruipen kan je ook aan de onderkant van de meloen kijken. De onderkant ligt namelijk op de grond en daar komt geen zon bij. Deze kant van de meloen blijft dus vooral erg bleek, maar wanneer de onderkant geel begint te worden dan is dat ook een teken. Een gele onderzijde betekend dat de meloen aan het rijpen is.

Je kunt een meloen oogsten door het steeltje af te knippen. Trek deze niet los van de plant als er ook nog andere meloenen aan zitten. Je trekt dan snel de hele plant stuk. Als het al lukt om het steeltje los te krijgen, want de plant kan best sterk zijn. Zeker wanneer deze in het najaar verdroogt en bruin wordt, dan worden de stengels en scheuten erg taai.

Meloen gebruiken en bewaren

Meloenen zijn heerlijk zoet en sappig en daarmee ideaal als zomerfruit, door een frisse en gemengde fruitsalade of gewoon los uit de hand. Het wordt wel eens gezegd en het klopt absoluut. Meloenen zijn pas echt heel lekker als ze lelijke plekken krijgen. De smaak is dan op z'n best. Vaak zijn deze plekken zelfs licht beschimmeld aan de buitenkant. De schimmel zit dus vooral op de schil.

Meloenen worden om die reden ook na de oogst nog lang op de fruitschaal bewaard. De vrucht krijgt dan lelijke, bruine en soms beschimmelde plekken aan de buitenkant op de schil. De vrucht krijgt dan ook een hele sterke meloenengeur. Dan is de meloen eigenlijk op z'n best, maar wacht natuurlijk ook niet te lang. Dan dringt de schimmel door naar binnen en dan ben je juist te laat.

Meloen houdbaarheid

Hoelang kan je meloenen bewaren? Een gesneden meloen blijft slechts enkele dagen houdbaar in de koeling, met of zonder schil maakt daarbij niet uit. Een hele meloen op de fruitschaal blijft veel langer goed. Het duurt ongeveer één week voor de meloen lelijke plekken krijgt. Ook daarna is de meloen nog enige tijd lekker om te eten. Wacht dan niet te lang met het opeten ervan.

Meloen snoeien dieven of toppen

Wat is dieven bij een meloen? Dieven is bij een meloen, net als bij andere plantensoorten, het verwijderen van zijscheuten. Hiermee voorkom je dat de plant meer de breedte in groeit en zorg je dat de plant relatief eenvoudig te onderhouden blijft.

Moet je meloenen dieven? Het dieven van een meloen is niet vereist, maar kan erg nuttig zijn. De teelt van meloenen vraagt veel van de plant. Als er een aantal meloenen aan de plant hangen kost de verdere groei van het blad veel energie, ten koste van deze meloenen. Om die reden is het nuttig om een meloen in toom te houden.

Hoe moet je een meloen dieven? Gebruik een (snoei)schaar of gewoon je duim en wijsvinger, om zijscheuten in de bladoksel van de meloenplant te verwijderen. Zorg dat je ongeveer drie tot zes zijscheuten laat zitten, waaraan eventueel meloenen kunnen groeien.

Gedurende de hele levensduur blijft een meloen nieuwe zijscheuten maken, ook op andere zijscheuten. Belangrijk is dus om de plant ook hierop te controleren en ze te blijven verwijderen waar nodig.

Wat is toppen bij meloenen? Toppen wordt net als dieven om dezelfde redenen toegepast. Wanneer je ongeveer vijf zijscheuten wilt aanhouden, kan je de plant eventueel toppen om de groei vanaf een bepaald punt te stoppen.

Moet je meloenen toppen? Het toppen van meloenen is niet vereist. Het kan alleen helpen bij de ontwikkeling van de vruchten, op dezelfde manier als het dieven van de plant hieraan kan bijdragen. Vaak krijgt een plant zonder toppen en dieven kleinere meloenen, omdat energie moet worden verdeeld tussen groei en vruchtzetting.

Meloen ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij meloenen? Meloenen hebben snel last van kou en moeten hier koste wat het kost tegen worden beschermd. Ook kan bij vochtig weer meeldauw ontstaan op het blad van de planten. Dit uit zich in een wit, schimmelachtig poeder op het blad. Voorkom te veel water geven en geef je planten voldoende voeding. Zo kunnen ze zich goed weren tegen allerlei aandoeningen.

Meloen kweken informatie